SETA Vakfı, 25–27 Haziran 2009 tarihlerinde Ä°stanbul'da Türkiye-Azerbaycan iliÅŸkileri çalıştayını gerçekleÅŸtirdi. Türkiye'nin Ermenistan ile yürüttüÄŸü normalleÅŸme sürecinin nisan ayında medyaya yansıyan ÅŸekliyle Türkiye-Azerbaycan iliÅŸkilerinde bir krize neden olduÄŸu iddiaları, iki ülke iliÅŸkilerinin tekrar masaya yatırılmasını gerektirmiÅŸti. Çalıştayda iki ülke iliÅŸkilerindeki temel meseleler ve özellikle "Bir millet-iki devlet" sloganı, Ermenistan ile yürütülen normalleÅŸme sürecinin Türkiye-Azerbaycan iliÅŸkilerine etkileri ve iliÅŸkilerin siyasî, ekonomik-enerji ve güvenlik boyutları ele alındı.  

Ä°ki ülke iliÅŸkilerinin ortak çıkarlara dayalı olarak daha saÄŸlam ve somut temellere oturtulması gerekmektedir. Nitekim "Bir millet-iki devlet" söyleminde olduÄŸu gibi iliÅŸkilerdeki dostluk ve kardeÅŸlik temaları aşırı duygusallığa yol açmakta ve bu, retorik kriz durumlarında aşırı tepkilerin verilmesine yol açarak iliÅŸkilerin zedelenmesine neden olmaktadır.

Azerbaycan tarafında genelde Türk dış politikasının, özelde Türkiye'nin yeniden yapılandırmakta olduÄŸu Kafkasya politikasının ve özellikle normalleÅŸme politikasının yeterince anlaşılamadığı ifade edilebilir. Kafkasya'da her iki ülke birbirine ihtiyaç duymaktadır. Azerbaycan'ın bağımsızlığını ve varlığını sürdürebilmesi için güçlü bir Türkiye'ye muhtaç olduÄŸu gibi aynı zamanda Türkiye'nin de enerji güvenliÄŸini saÄŸlamak için Azerbaycan'a ihtiyacı olduÄŸunu söylemek mümkündür. Ayrıca Rus-Gürcü çatışması sonrası deÄŸiÅŸen dengeler ve ortaya çıkan yeni jeopolitik nedeniyle Kafkasya'daki statüko, bölge ülkelerinin aleyhinedir ve sürdürülemez. Bu nedenle KarabaÄŸ sorununun mevcut halde sürdürülmesi Azerbaycan'ın aleyhinedir.

Türkiye-Gürcistan-Azerbaycan arasındaki Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) petrol, Bakü-Tiflis-Erzurum (BTE) doÄŸalgaz boru hatları ve Bakü-Tiflis-Kars (BTK) demiryolu projeleri, Kafkasya'da güvenlik ve iÅŸbirliÄŸi kuÅŸağını oluÅŸturmaktadır. Ancak Rus-Gürcü çatışması ile bu hattın Gürcistan ayağı kırılmıştır. Bu nedenle Türkiye-Gürcistan-Azerbaycan ekseninin tamir edilmesi gerekmekte ve bunun için de iliÅŸkilerin stratejik ortaklık düzeyinde geliÅŸtirilmesi gereÄŸi açıkça ortadadır. Ayrıca bölgesel iÅŸbirliÄŸi ve güvenlik ÅŸeridini yansıtan bu eksene Ermenistan'ın katılımının sadece Türkiye için deÄŸil, aynı zamanda Azerbaycan'ın da yararına olduÄŸu söylenebilir. Öte yandan normalleÅŸme sürecini destekleyen Batı'nın öncelikle Ermenistan'ın demokratikleÅŸmesini ve diasporanın soykırım tasarılarını meclislerine getirmelerini engelleme yönünde politika izlemesi, Türkiye-Ermenistan-Azerbaycan iliÅŸkilerine daha olumlu yönde yansıyacaktır. Bununla birlikte, Türkiye ile Ermenistan arasındaki kara sınırlarının açılmasıyla Ermenistan'ın soykırım politikasından vazgeçeceÄŸinin beklendiÄŸi söylenemez. DiÄŸer bir deyiÅŸle, sınırların açılmasını soykırıma indirgemek Kafkasya'daki büyük resmi kaçırmaktan baÅŸka bir ÅŸey deÄŸildir.

Türkiye-Azerbaycan iliÅŸkilerinde nisan ayında görüldüÄŸü gibi kamu diplomasisinin eksikliÄŸi ortaya çıkmıştır. Bununla birlikte, krizin ortaya çıkardığı gözden kaçırılmaması gereken diÄŸer bir nokta da her iki ülkede de iliÅŸkilerin bozulması yönünde çaba harcayan aktörlerin iÅŸ başında olduÄŸudur. Bu aktörlerin başında Türkiye'deki Ergenekon yapılanmasının Azerbaycan'daki kalıntıları gelmektedir. Bu baÄŸlamda Türk DışiÅŸleri'nin, kamu diplomasisini etkin bir ÅŸekilde kullanarak bu aktörlerin çabalarını boÅŸa çıkarması mümkünd&