Yakın coğrafyamızda tarih hızlı ve maalesef kanlı aktığından olsa gerek gündemimiz genelde yakın coğrafyamıza odaklanmış durumda. Bu gündemden ancak önemli iç politika tartışmaları başladığında uzaklaşıyoruz. Oysa Türkiye’nin dış politika aktivizmi dünyanın uzak ve farklı coğrafyalarında da devam ediyor. Somali buna en iyi örnek.

Coğrafi olarak uzak ve siyasi olarak bilinmedik bir ülke olduğundan Somali gündemimiz en azından görsel ve yazılı medya açısından oldukça yavaş seyrediyor. Açık konuşmak gerekirse Somali’yi bilmiyoruz. Dahası Türkiye’nin Somali’ye yatırımının stratejik değerinin de farkında değiliz.

Türkiye’nin Somali’deki faaliyetleri Batılı aktörlere nazaran çok kısa süre önce başlasa da geldiğimiz noktada Türkiye’nin Somali’deki en etkin iki dış aktörden birisi. Türkiye’nin Somali’ye girişiyle birlikte ülkedeki baskın aktör İngiltere’nin etkinliğini kaybedip Türkiye’yle rekabet eden bir aktör konumuna geldiği birçok Somalili tarafından ifade edilmekte.

BİR UÇAK İNER VE...

Geçtiğimiz hafta Kenya’da buluştuğum Somali’den ve diasporadan gelen Somalililer Türkiye’nin Somali’ye girişini fantastik ama oldukça yürekten bir şekilde anlatıyorlar.

Kıtlığın devam ettiği günlerde dünyanın unuttuğu Mogadişu Havaalanı semalarında bir uçak belirir. Uçak, pistinde zayıf köpeklerin gezdiği havaalanına iner. Kapılar açılır. Açılan kapılarla birlikte Somali insanının takdir kapıları da sonuna kadar açılır. Uçaktan çoluk çocuğu ve çalışma arkadaşlarıyla birlikte uzun boylu bir adam iner. İsmi Recep Tayyip Erdoğan’dır, Müslüman ülke Türkiye’nin başbakanıdır. Ağlamaya mecali olmayan Somalilileri kendilerine uzattığı kardeşlik eliyle ağlatandır.

Erdoğan’a muhabbet o kadar fazla ki Gezi olaylarından dershane tartışmalarına kadar merkezine “Erdoğan düşmanlığını” koymuş tüm gelişmeleri yakından izliyorlar. Yenişafak’tan Abdulkadir Selvi’nin de yazdığı gibi ‘Erdoğan’ın sadece bir başbakan olmadığının” belki de en büyük kanıtı Somalililer.

BÜYÜK POTANSİYEL VAR

Uzun bir süredir Türkiye, Dışişleri, TİKA, Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı, Kızılay’dan onlarca Türk sivil toplum kuruluşuna kadar birçok kurum ve kuruluşla Somali gibi zor bir coğrafyada çalışmalarını yürütüyor.

İç savaş sebebiyle harap olmuş ve sahip olduğu kaynakları kullanamamış olsa da Somali çok önemli bir ülke. Kızıl Deniz’e girişi dolayısıyla Süveyş Kanalı’nı kontrol eden coğrafi konumu Somali’ye büyük bir jeostratejik anlam yüklemekte. Somali’nin korsanları ile ünlü olması da özellikle dünya ticareti için kritik olan coğrafyada bulunmasıyla doğrudan alakalı. Ülke zaten tarihi olarak önemli bir ticaret noktası olagelmiş. Bunun için özellikle İngilizler ve İtalyanlar büyük rekabet içine girmişler.

Somali’nin bir diğer özelliği yer altı kaynakları açısından oldukça zengin olması, fakat uzun senelerdir devam eden istikrarsızlık sebebiyle bu kaynaklardan faydalanamaması. Enerji kaynakları açısından zengin bir bölgede yer alan Somali’de henüz keşfedilmemiş zengin rezervlerin olduğu kanaati yaygın. Bu konuda yapılan çalışmalar da Somali’yi potansiyel petrol ihracatçıları listesinde üst sıralara yerleştiriyor.

Tüm bu kaynak ve imkanlara kaliteli insan gücü de eklendiğinde Somali’nin, istikrarın sağlanması durumunda geleceği çok parlak olduğunu söyleyebiliriz. Bu açıdan baktığımızda Türkiye Somali’deki varlığıyla bir taraftan insani vazifelerini yerine getirirken diğer taraftan da uzun vadeli stratejik bir yatırım yapmış oluyor.

Somali’yi anlatmayan Türk dış politikası analizleri eksik kalır. Emeği geçen herkese teşekkürler...

[Akşam, 01 Aralık 2013]