YükseköÄŸretim Kurulu (YÖK)'nun 30 Temmuz 1998'de almış olduÄŸu karar ile uygulanmaya baÅŸlanan farklı katsayı uygulaması, sürekli tartışılmıştır. Son olarak, 1 Aralık 2011'de YÖK'ün katsayıları yeniden eÅŸitlemesiyle birlikte gündeme gelmiÅŸtir. Her ne kadar toplumsal çatışmaların merkezî konularından biri olsa da, farklı katsayı uygulamasının, kamuoyu tarafından tam olarak anlaşıldığını söylemek mümkün deÄŸildir. Farklı katsayı uygulaması, sadece 1998'de alınmış bir karardan ibaret deÄŸildir. YÖK 2003 ve 2006'da aldığı kararlarla, uygulamanın yükseköÄŸretime geçiÅŸ sistemi içindeki etkisini daha da artırmıştır.
UYGULAMA ÖNCESÄ° DURUM
YükseköÄŸretim Kanunu'nun yükseköÄŸretime geçiÅŸle ilgili 45. maddesi uyarınca, ortaöÄŸretim baÅŸarısının, yükseköÄŸretim kurumlarına giriÅŸ sınav puanlarına eklenmesi öngörülmüÅŸtür. Söz konusu düzenleme uyarınca, öÄŸrencilerin diploma notlarından istatistiksel yöntemlerle elde edilen OrtaöÄŸretim BaÅŸarı Puanları (OBP) belli bir katsayı ile çarpılarak, yükseköÄŸretim kurumlarına giriÅŸ sınav puanlarına eklenerek yerleÅŸtirme puanları elde ediliyordu. 1999'a kadar, aday, ister kendi alanıyla doÄŸrudan ilgili (alan-içi) ister alanıyla doÄŸrudan ilgili olmayan (alan-dışı) tercih yapsın, tek bir katsayı uygulandığı için tercihten kaynaklı herhangi bir puan kaybı söz konusu deÄŸildi. Sınav iki basamaklı olarak uygulanıyordu. Birinci basamak olan ÖÄŸrenci Seçme Sınavı (ÖSS), temel becerileri ölçmeye çalışan genel yetenek ağırlıklı iken; ikinci basamak olan ÖÄŸrenci YerleÅŸtirme Sınavı (ÖYS), bütün ortaöÄŸretim müfredatını ölçmeye çalışan bilgi ağırlıklı bir sınavdı.
UYGULAMA SONRASI DURUM
Kemal Gürüz baÅŸkanlığındaki YÖK'ün 1998'de aldığı bir kararla, üniversite giriÅŸ sistemi kapsamlı bir deÄŸiÅŸikliÄŸe uÄŸramıştır. Bu sistemin getirdiÄŸi üç temel düzenleme ÅŸunlardır: 1- Sınav iki basamaktan tek basamaÄŸa (ÖSS) düÅŸürülmüÅŸtür. 2- OBP yerine, AOBP (Ağırlıklı OrtaöÄŸretim BaÅŸarı Puanı) getirilmiÅŸtir. AOBP, OBP'nin ortaöÄŸretim kurumlarının ÖSS ortalamalarına göre ağırlıklandırılması ile elde edilmektedir. 3- Katsayılar, alan-içi ve alan-dışı tercihler için farklılaÅŸtırılmıştır. Buna göre, adaylar alan-içi tercih yapmaları durumunda AOBP'leri 0.5 ile çarpılarak, alan-dışı tercih yapmaları durumunda ise 0.2 ile çarpılarak ham puanlarına eklenmeye baÅŸlanmıştır.
YÖK, 2003'te farklı katsayı uygulamasını daha da katılaÅŸtıracak bir revizyona gitmiÅŸtir. Alan-içi ve alan-dışı tercihlerde AOBP'nin yerleÅŸtirme puanı içindeki ağırlığını belirlemek için kullanılan katsayılar sırasıyla 0.8 ve 0.3 olarak deÄŸiÅŸtirilmiÅŸtir. Özetle, YÖK, 2003'te bütün eleÅŸtiri ve toplumsal tepkilere raÄŸmen, katsayıları, alan-içi ve alan-dışı ayrımı daha da keskinleÅŸtirecek ÅŸekilde yeniden düzenlemiÅŸtir. 2006'da ise, YÖK ÖSS'nin içeriÄŸini ve puan hesaplama yöntemini deÄŸiÅŸtirerek, alan-dışı yerleÅŸmeyi daha zor hale getirmiÅŸtir.
UYGULMANIN YOL AÇTIÄžI SORUNLAR
Birinci olarak, üniversite giriÅŸ sınavının tek basamaÄŸa indirilmesi ve sınavda üst sınıfların müfredatının kapsam dışına bırakılması, ortaöÄŸretim müfredatını öÄŸrenciler gözünde önemsizleÅŸmiÅŸtir. Daha kötüsü, lise mezunları, üniversitelere daha hazırlıksız gelmeye baÅŸlamıştır. Ä°kinci olarak, AOBP, bireysel baÅŸarıdan ziyade, grup baÅŸarısını öne çıkarmıştır. AOBP ile birlikte, iyi bir lisede okumak avantajlı hale geldiÄŸi için, sınavla öÄŸrenci alan "baÅŸarılı" ortaöÄŸretim kurumlarına olan raÄŸbet daha da artmıştır. Üçüncü olarak, üç düzenlemeden en çok tartışılanı, farklı katsayı uygulaması olmuÅŸtur. Düzenleme, 28 Åžubat döneminin laiklik eksenli tartışmalarında, rejimi kurtarma operasyonu olarak ele alınmış ve özellikle imam hatiplere olan toplumsal yönelimi azaltmak için, YÖK tarafından bir tedbir olarak baÅŸarılı bir ÅŸekilde uygulanmıştır. Uygulamanın eÄŸitimde yol açtığı sorunlar görmezlikten gelinerek, uygulama, bir rejim meselesi olarak ele alınmıştır. Farklı katsayı uygulamasıyla birlikte, sadece imam hatip liseleri veya meslek liseleri mezunlarının deÄŸil, bütün liselerde okuyan öÄŸrencilerin öÄŸrenme özgürlüklerine kısıtlama getirilmiÅŸtir. Böylece, yükseköÄŸretime geçiÅŸte ortaöÄŸretimde eÄŸitim aldığı alan dışında tercih yapan öÄŸrencilerin, yerleÅŸtirme puanları kırılmıştır. ÖrneÄŸin, fen bilimleri alanında okuyan bir öÄŸrenci hukuk tercihi yaptığında puanı kırılmıştır.
Meslek liseleri ise yükseköÄŸretime devam etmek isteyen öÄŸrenciler açısından cazip olmaktan çıkmıştır. 1996-1997'de ortaokul mezunlarının yaklaşık yarısı meslek lisesine kayıt yaptırırken, bu oran farklı katsayı uygulamasıyla birlikte 2000-2001'de yaklaşık üçte bire kadar gerilemiÅŸtir. DiÄŸer taraftan, 2003'ten itibaren, hükümetin ve iÅŸ dünyasının mesleki eÄŸitime önem vermesi ve deÄŸiÅŸen YÖK yönetiminin 2009'daki katsayıyı kaldırmaya dönük giriÅŸimlerinin bir yansıması olarak, mesleki eÄŸitime yönelim 2010-2011'de 1998 öncesi seviyesine oldukça yaklaÅŸmıştır.
.
