Türkiye’de Belediyeciliğin Yüzyılı
Türkiye’de yerel yönetimler ve özelde belediyeler, bitmeyen bir reform alanı olarak her dönem popülerliğini korumuştur. Tanzimat ile açılan perde, farklı sekanslarda sürmeye devam etmektedir. Özellikle 2002 sonrası kamu yönetimindeki reform dalgaları ve yerel yönetimlere yönelik yansımalar, ayrıca bir başlığı hak etmektedir.
Paylaş
Türkiye tarihinde belediyelerin geçmişi incelediğinde, Tanzimat dönemi öncesinde genellikle “kadılık” müessesi ve vakıflar, loncalar üzerinden görülen beledi hizmetler, Tanzimat döneminde yaşanan modernleşme hareketleriyle değişmiştir. 1855’te Meclis-i Vala’ya bağlı İstanbul Şehremaneti kurulmuştur. Bugün İstanbul, Fatih’te bir mahalleye adını veren “şehremini”, İstanbul’un beledi hizmetlerinden sorumlu yöneticisi olarak atanmıştır. Ayrıca şehreminine bağlı olarak çalışacak bir karar organı olarak Şehir Meclisi kurulmuştur. Bu meclis, şehremini dahil on beş üyeden oluşmuştur.
Daha çok merkezi yönetime dair bir hüviyet ihtiva eden Şehremaneti, beledi anlamda çok başarılı olamamış ve 1857’de İstanbul’un bölgelere ayrılarak yeni ve daha küçük ölçekli belediye alanlarının kurulması hedeflenmiştir. Bu gayeyle ilk önce Galata bölgesini içine alan Altıncı Dâire-i Belediyye, Paris modeline benzer şekilde pilot uygulama kabilinden kurulmuştur. Bu yapı, nevi şahsına münhasır gelirleri ve içinde bulunduğu bölge hasebiyle önemli bir başarı göstermiş, bu örnekten hareketle 1864’te Vilayet Nizamnamesiyle İstanbul dışında da belediye örgütlenmeleri başlamıştır. 1864’te “Tuna Vilayeti Nizamnamesi”, 1867’de “Vilayet-i Umumiye Nizamnamesi”, 1871’de “İdare-i Umumiye-i Vilayet Nizamnamesi” ile İstanbul dışındaki Osmanlı coğrafyasında da il yönetimleri oluşturulmuştur. 1868’de İstanbul’da toplam 14 bölgede belediyeler kurulmuştur. 1877’de belediye idareleri için “Vilayet Belediye Kanunu” ve İstanbul’un idaresi için de “Dersaadet Belediye Kanunu” çıkarılmıştır. 1913’te ise “İdare-i Umumiye-i Vilayet Kanunu” çıkarılarak, il genel yönetimlerinin yanında il özel yönetimleri oluşturulmuştur, ancak bu kanunun illerin genel yönetimini düzenleyen hükümleri, 1929’da yürürlükten kaldırılmıştır.
Etiketler »
İlgili Yazılar