Tunus’ta başlayıp Mısır’a sıçrayan ve bütün Ortadoğu’yu saran isyan dalgasının son durağı Suriye oldu. Her ne kadar bu ülkelerin halkları baskıcı, adaletsiz rejimleri altında yıllardır ezilmek gibi ortak bir kaderi paylaşıyor olsalar da her ülke kendi iç dinamiklerini taşıyor. Bu nedenle, isyanın sıçradığı her yeni ülkede gelişmelere ve izleyen günlerdeki sürece ilişkin sağlıklı öngörülerde bulunabilmek için, öncelikle o ülkenin tarihinden kültürüne, ekonomik ilişkilerinden uluslararası ilişkilerdeki yerine kapsamlı bir okuma yapmak gerekiyor.
Tarihsel bilgilere ulaşmak nispeten kolayken, asıl sorun güncel iç dengelerin takip edilmesinde yaşanıyor. Bunun öncelikli nedenlerinden biri bu bilgileri içeren yazı ve makalelerin Türkçe bir yana Arapça ve İngilizce’de bile oldukça kısıtlı olması. Bir diğer nedeni ise olayların hızla patlak vermesinin bir neticesi olarak bütünlüklü bir şekilde siyasi dengeleri doğrudan analiz eden güncel yazı ve raporların kaleme alınmamış olması. Bu durum aslında Suriye’de olduğu gibi rejimin kapalı yapısının doğurduğu bir sonuç. Soğuk Savaş’tan çıkmamış bürokratik yapısı, tahakküm altındaki medyası, farklı istihbarat ve polis örgütleri ile örülmüş güvenlik ağı her dönem Suriye hakkında bilgi edinmeyi zora sokarken, ülke içinde yaşayanların bile mahkûm olduğu bu “bilgisizlik” Suriye’deki dengelerin sağlıklı olarak okunmasını ve değerlendirilmesini engellemekte. Bu şartlara bir de Suriye gibi isyanların takip edilmeye çalışıldığı ülkelerde düne kadar yabancı olunan pek çok ismin gündemimize girmiş olmasını eklemek gerekiyor. Bu konuda kaçınılmaz olarak yoğun bir bilgi kirliliği de yaşanıyor. Derinlemesine araştırmaların eksikliği medyayı önemli bir bilgi edinme aracı haline getirirken, bu kanalla gelen bilgilerde sıklıkla çelişen ifadeler yer alabiliyor veya önemli siyasi figürler göz ardı edilebiliyor. Bütün bu karışıklığın bir nebze önüne geçebilmek ve ülke içindeki siyasi dengeleri algılayabilmek adına hem rejim yanlısı hem de muhalif önemli figürlerin geçmişlerini, konumlarını, güçlerini, etnik/dini kökenlerini içeren bilgilerin derli toplu olarak verilmesinin yararlı olacağı kanaatindeyiz. Ayrıca siyasi, toplumsal ve dini yapının, bu yapının içinde yer alan geleneksel ve isyana paralel ortaya çıkan yeni kurum ve yapıların da bilinmesi önemli bir gereklilik. Ancak bu bilgilerin ışığında ülke içi dengeleri takip edebilmek ve sağlıklı gelecek öngörülerinde bulunabilmek mümkün olacaktır. Bu amaçla hazırladığımız “Suriye’de Kim Kimdir” başlıklı çalışmanın yayınlandığı Haziran ayından bugüne Suriye’de önemli değişimler yaşandı.
Rejim ve muhalefet cephesindeki aktörlere yeni isimler eklenirken, yeni yapılanmalar doğdu. Ayrıca ordunun, medyanın, din adamlarının, toplumsal hareketlerin Suriye’de yaşadıkları bölünme ve sürece etkileri onları da böyle bir çalışmaya dâhil etmeyi zorunlu hale getirdi. Bu durum Suriye’de Kim Kimdir çalışmasının gözden geçirilerek genişletilmesi ihtiyacını doğurdu. Elinizdeki çalışma bu haliyle Suriye hakkında hazırlanmış olan en kapsamlı kim kimdir çalışmasıdır. Bu çalışmada rejim yanlısı ve muhalif hemen hemen tüm önemli isimler hakkında temel bilgilerin verilmesine dikkat edilmiştir. Çalışma hazırlanırken, literatür taramasının yanında sahaya da inilmiş, Suriye’ye yapılan ziyaretlerdeki verilerden yararlanılmış araştırmalar yapılmış, Suriyeli aktörlerle, ilgili akademisyenlerle, Suriye tecrübesi olan farklı ülke diplomatları ve gazetecilerle derinlikli mülakatlar gerçekleştirilmiş, bölge ülkelerine ziyaretler yapılmış, bu yolla hem bilgi toplanmış hem de eldeki bilgilerin denetlenmesine ve doğrulanmasına çalışılmıştır. Bununla birlikte özellikle istihbarat kökenliler ve bazı muhalifler başta olmak üzere bazı isimler hakkında doğru, çelişik olmayan bilgilere ulaşmada yaşanan sıkıntı çalışmaya belli sınırlamalar getirmiştir. Ayrıca muhalefetin gün geçtikçe genişlemesi tüm isimlere yer vermeyi de imkânsız kılmıştır. Buna karşın, ön planda yer alan isimlerin hepsi çalışma kapsamına alınmıştır. Söz konusu sınırlamalara karşın elinizdeki çalışma bugün Suriye siyasi ve toplumsal hayatındaki tüm önemli figürler ve temel yapılar hakkında bilgi edinebileceğiniz kaynak bir eser niteliğindedir.
