Mısır, 29 yıl 120 gün iktidarda kalan Mübarek'ten sonra, 5. cumhurbaÅŸkanını seçmek üzere sandık başına gitti. 1953'ten bu yana, Mısır, 59 yıl sonra nihayet, ilk sivil cumhurbaÅŸkanına kavuÅŸacaktı. Lakin Mısır müesses nizamı, seçimlerden birkaç gün önce atmaya baÅŸladığı adımlarla, süreci raydan çıkarmak için elinden geleni yaptı. Bugün itibariyle, Mısır, meclisi fiilen laÄŸvedilmiÅŸ, anayasası asker eliyle delik deÅŸik edilmiÅŸ, cumhurbaÅŸkanlığı seçimleri galibi olmayan ve seçilecek cumhurbaÅŸkanının neredeyse bütün yetkileri alınarak bir belirsizliÄŸe gömülmüÅŸ durumda.
TÜRK SÄ°YASÄ° TAKVÄ°MÄ°, MISIR ZAMANI
Mısır'da geçen hafta yaÅŸananlardan sonra gerçekten "Türk modeli" tartışmalarının ciddi zemini olduÄŸuna kanaat getirmemiz gerekiyor. Hem bölgemizin iktidarları hem de yeni aktörlerin "Türk modelinden" nasiplenmediÄŸini söylemek neredeyse imkânsız. Mesela, Mısır'da son 18 ayda yaÅŸanan sahnelerin birçoÄŸu Türkiye açısından birer deja vu halinden baÅŸka bir ÅŸey deÄŸil. Bu yönüyle Mübarek sonrası Mısır'da yaÅŸanan "zaman" Türk siyasi "takviminden" takip edilebilir.
Mısır'ın Türk siyasi takviminde hangi dönemi yaÅŸadığına dair kesin bir cevap vermek pek mümkün deÄŸil. Çünkü Mısır ordusunun bir kısmı çok partili hayat sonrası 27 Mayıs 1960 ÅŸartlarının olgunlaÅŸtığını düÅŸünürken, büyük bir kesimi aslında 27 Nisan 2007'de olduklarını düÅŸünüyor. Mısır müesses nizamının bir kısmı ve onlara destek vermeye hazır bazı toplumsal kesimler 28 Åžubat yıllarına oldukça hazır görünürken; toplumda ciddi bir yekûn oluÅŸturan baÅŸka kesimler ise 2002 sonrası dönemi yaÅŸamaya baÅŸlamak üzere olduklarını düÅŸünüyor. Bazı kesimler 1999 ekonomik krizi döneminin yaÅŸandığını ve "ucuza kapatma sürecinin" ne kadar uzarsa o kadar lehine olduÄŸunu düÅŸünürken; diÄŸer bir sermayedar kesim 1994 devalüasyonu öncesinde olduklarına inanmaktalar.
Bütün bu toplumsal ve siyasal kesimlerin/güç odalarının ortak yaptıkları tek ÅŸey ise sadece kendi senaryolarına yatırım yapmak. EÄŸer bu durum devam ederse; Mısır, aynı anda, 27 Mayıs ve 27 Nisan'dan, 1980 darbesi ÅŸartlarına doÄŸru hareket eden bir ülkeye dönüÅŸme riski taşımaktadır.
REJÄ°M YIKILMADI, MÜBAREK ÇEKÄ°LDÄ°!
Bu riski, Mısır müesses nizamı niçin görmüyor? Çünkü Mısır müesses nizamı Mübarek'in gidiÅŸini hiçbir zaman bir "devrim" veya "bir düzenin yıkılması" ÅŸeklinde okumadı. Mısır sistemi, Mübarek'in gidiÅŸini, biyosiyasal ömrünü tamamlamış bir aktörün sistemden çekilmesi ÅŸeklinde deÄŸerlendirdi. Hatta daha da ileri giderek bu kararı Mübarek'in bireysel bir tercihi olarak okudu. Sistemden Mübarek'in çekilmiÅŸ olmasının müesses nizamda yapısal bir deÄŸiÅŸime yol açması için de bir sebep bulunmuyordu. Nihayetinde asker, polis, istihbarat, yargı, üniversiteler, medya ve sermaye tamamen müesses nizamın kontrolünde kalmaya devam etmekteydi. Dolayısıyla "Mübareksiz bir senaryoda" düzenin paniklemesi için bir sebep bulunmamaktaydı.
Mısır'da yıkıldığı iddia edilen sistemin dışındaki bütün aktörler ise yaÅŸananların bir devrim olduÄŸunu iddia ettiler. 30 yıldır devam eden Mübarek yönetiminin oluÅŸturduÄŸu bu algının dağılarak hakikatlerle yüzleÅŸilmesi için zamana ihtiyaç vardı. Yeni aktörler iktidardan hakları olan paylarını almaya baÅŸlayacakları ana kadar müesses nizamın ne kadar az esneyeceÄŸini hesaplayamadılar. Parlamento seçimleri öncesi kısmen, cumhurbaÅŸkanlığı seçimleri öncesi ise tam anlamıyla sistemin hiçbir iktidar alanını paylaÅŸmaya niyeti olmadığını bedel ödeyerek fark etmek durumunda kaldılar.
Ä°HVAN'IN Ä°MTÄ°HANI
Mısır'da muhalefetin ana damarı olan Ä°hvan, yaÅŸanan süreci maslahatçı ÅŸekilde götürebileceÄŸini düÅŸünmektedir. Ä°hvan, açık ÅŸekilde tavrını koymadığı sürece Mısır'ın orta vadede demokratikleÅŸmesi çok uzak bir hedefe dönüÅŸecektir. Bu ise, sonuçları sadece Mısır'da deÄŸil bütün bölgede hissedilecek bir durumdur. Bugün itibariyle Muhammed Mursi, cumhurbaÅŸkanlığı resmen onaylansa bile; meclisi olmayan, Anayasası ve anayasa yapma yetkisi olmayan, yetkilerinin büyük bir kısmı budanmış, ancak askerler ve yargıçlar önünde yemin ederek görevine baÅŸlayabilecek olan bir lider olacaktır.
Ä°hvan, Hayrat Åžatır'ın adaylığını iptal eden yargı müdahalesini sıradan bir karar olarak kabullenerek vesayet rejimine oldukça yanlış bir yeÅŸil ışık yaktı. Ä°hvan'ın, hareketin en önemli liderinin siyasi suikasta kurban gitmesine seyirci kalması, vesayet rejiminin daha fazlası için harekete geçmesine yetti. Bugün Ä°hvan, sadece kendisine yönelik giriÅŸimin deÄŸil, bütün Mısır halkına yönelik antidemokratik adımların durdurulması sorumluluÄŸunu üzerine almak zorunda. Aksi takdirde Mısır'ın kaybettiÄŸi bir senaryoda Ä°hvan'ın kazanması mümkün deÄŸildir.
