Panama küresel ekonomik sistemin büyük oyuncularına sağladığı denetimsiz ve serbest mali atmosfer nedeniyle dünyanın vergi cenneti olarak biliniyor. Mossack Fonseca ise Panama'da faaliyet gösteren bir hukuk ve danışmanlık firması. Mossack Fonseca'yı bilinen danışmanlık şirketlerinden ayıran özelliği ise kâğıt üzerinde var olan ancak gerçekte hiçbir faaliyet göstermeyen karmaşık şirketler ağı ile kaynağı kirli olan paranın izlerini yok etmesi. 3 Nisan 2016 tarihinde firmaya ait olduğu iddia edilen 12 milyona yakın belge 25 farklı dilde yayınlandı. 80 farklı ülkeden ve 107 farklı medya kuruluşundan 400 gazetecinin ortak çalışması ile tasnif edilip yayınlanan belgelerin hikâyesi de oldukça ilginç. İddiaya göre her şey 2014 yılının sonlarında Alman gazeteci Bastian Obermayer'in gerçek kimliğini açıklamayan bir kişiden aldığı mesajla başladı. Gizemli kahraman elinde bir gazetecinin şimdiye kadar gördüğü en kalabalık belge arşivinden daha fazlasının olduğunu ve bunları sadece suçluların ortaya çıkması için paylaşmaya hazır olduğunu söylüyordu.

2. Panama Belgeleri'nde hangi devlet adamları ve kurumlar yer alıyor?

Panama Belgeleri'nde 50 ülkeden 140 politikacı, çok sayıda iş adamı, sanatçı ve sporcunun adı geçmektedir. Rusya, Suriye, İzlanda, Arjantin, Irak, Ürdün, Ukrayna, Birleşik Arap Emirlikleri, Sudan, Suudi Arabistan ve Katar'ın üst düzey siyasetçileri en başta dikkat çeken isimler arasında yer almaktadır. Belgelerde yer alan en dikkat çekici kurumlardan birisi de son zamanlarda adı rüşvet ve şike skandalları ile anılan FİFA'dır.

3. Belgelerde geçen devlet adamlarını ya da kurumları neler bekliyor?

Belgelerde adı geçen devlet adamlarını siyasi açıdan zor günlerin beklediği söylenebilir. Belgelerin kaynağının ve güvenilirliğinin şüpheli olması nedeniyle, adli ve cezai süreçler konusunda bir şey söylemek zor olsa da, siyasi açıdan büyük baskı altında kalacakları aşikâr. Nitekim Panama Belgeleri ilk kurbanını aldı ve İzlanda başbakanı istifa etmek zorunda kaldı.

4. Belgeler ne kadar güvenilir?

Devlet başkanları, siyasetçiler, iş adamları, sanatçılar ve ülkelerinde ya da dünyada şöhret sahibi diğer kişilere ait olduğu iddia edilen kirli mali ilişkileri ortaya çıkartan belgelerin şüphesiz bir cazibesi ve inandırıcılığı var. Suçu ifşa etmek ve kirli çamaşırları ortaya saçmak hele ki Panama Belgeleri için iddia edildiği şekliyle bunu hiçbir menfaat beklemeden, toplumsal fayda için yapmak her zaman ahlaki açıdan prestijli bir şey olmuştur. Panama Belgeleri bu açıdan güvenilirlik konusunda oldukça avantajlı. Öte yandan belgelerin ilk şoku atlatıldıktan sonra gündeme gelen bazı temel sorular var. Belgeleri kimin, hangi amaçla sızdırdığını hala bilmiyoruz. Ele geçirilen belgelerin arasından hangilerinin yayınlandığı, hangilerinin ne amaçla yayınlanmadığı, belgeleri sızdıran ve yayınlayan ağın neyi amaçladığı hakkındaki soru işaretleri belgelerin güvenilirliği hakkındaki kuşkuları da arttırıyor. İddiaya göre 80 ülkeden, 100'ün üzerinde medya kuruluşu ve 400 gazeteci bir yılı aşkın bir süredir belgeler üzerinde çalışıyor. Bu tablo büyük bir fedakarlık ve idealizm tablosu olarak sunuluyor. Öte yandan belgeler üzerinde çalışan 100 medya kuruluşunun siyasi ve ekonomik ilişkileri, çıkar ağları, bu ülkelerin devletler arası çıkarları ve politikaları göz önünde bulundurulduğunda karşımıza çok daha karmaşık bir tablo ortaya çıkıyor. Bu kadar karmaşık ve muhtemelen çakışan çıkarlara sahip, toplamda büyük bir ekonomik ilişkiler ağına karşılık gelen medya kuruluşlarını bir arada çalıştıran ve bu kadar sarsıcı belgeleri yayınlamaya iten motivasyonu sadece gazetecilik ile açıklamak mümkün mü? Belgeleri ilk olarak elde eden yayın organı olan Süddeutsche Zeitung gazetesinin yaklaşık 1.1 milyon satış rakamıyla Almanya'nın en yüksek tirajlı gazetesi olduğu bilinmektedir. Medya-siyaset-sermaye ilişkisinin doğası gereği bu kadar yüksek bir etki gücüne sahip olan bir gazetenin sadece gazetecilik idealleri ile hareket ederek bu kadar geniş çaplı belgelerin yayınlanmasında başı çektiğini iddia etmek safça bir yaklaşım olacaktır.

5. Panama Belgeleri'nde Türkiye ile ilgili içerik var mı?

Belgelerin henüz hepsi yayınlanmadı. Belgeleri yayınlayan gazeteciler belgelerin hepsinin yayınlanmayacağını söylüyorlar. Türkiye'den 101 şirketin ve 152 şahsın isminin geçtiği söyleniyor. Dikkat çekici nokta belgelerde yer alan diğer ülkelerde siyasetçilerin adı ön plandayken, Türkiye'den sadece iş adamlarının isimlerinin belgelerde yer alması.

6. Belgeler Türkiye'deki muhalefet tarafından nasıl karşılandı?

Muhalefet her zamanki kısır siyasi tavrını ve dar bakış açısını bu belgelerin ortaya çıkmasında da gösterdi. Bütün dünya belgelerde isimleri geçen siyasetçilerin yanında belgeleri kimin sızdırdığını, sızıntının amacını, güvenilirliğini tartışırken, Türkiye'deki muhalefet sadece belgelerde AK Parti ile ilgili isimlerin olup olmadığı ile ilgilendi. Hal böyle olunca sızdırılan belgelerde AK Parti'li bir isme rastlamayan muhalefet derin bir hayal kırıklığı yaşadı. Basit bir avuntu olarak küresel kapitalizm hakkında birkaç basmakalıp ifade ile meseleyi geçiştirdiler.

TEPKİLER NASIL OLDU?

İZLANDA: Belgelerde milyonlarca dolar yatırımının olduğu iddia edilen İzlanda Başbakanı Sigmundur Gunnlaugsso istifa etti.

İNGİLTERE: İngiltere Başbakanı David Cameron kendisinin ve eşinin Panama'daki şirkette hissesinin olduğunu kabul etti ancak bu hisseleri başbakan olmadan önce 2010 yılında sattığını söyledi.

ARJANTİN: Belgelerde adı geçen Arjantin Devlet Başkanı Mauricio Macri yasalara uygun davrandığını ve saklayacak bir şeyinin olmadığını söyledi.

ABD: ABD Başkanı Obama, vergi kaçırma sorununun küresel bir problem olduğunu belirtti.

WIKILEAKS: Wikileaks, Panama Belgeleri'nin Putin'e karşı bir saldırı olduğunu ve ABD kurumları ile Soros tarafından hazırlandığını iddia eden bir tweet attı.

MOSSACK FONSECA: Belgelerin içeriden sızdırılmadığını, yasa dışı yollarla hackerlar tarafından ele geçirildiğini söyledi.

RAKAMLARLA PANAMA BELGELERİ

• 1: Bugüne kadar gerçekleşen en büyük veri sızıntısı.
• 2,6: Ortaya çıkan belgelerin boyutu 2.6 terabayt. Wikileaks belgelerinin (1,7 GB) yaklaşık 2.000 katı.
• 4: Mossack Fonseca offshore hizmeti sunan dünyanın dördüncü büyük firması.
• 11,5: Sızdırılan belge sayısı 11.5 milyon.
• 12: Belgelerde adı geçen dünya lideri sayısı.
• 42: Belgelerin kaynağı olan ve offshore hizmeti veren Mossack Fonseca'nın faaliyette bulunduğu ülke sayısı.
• 143: Belgelerde adı geçen politikacı sayısı.
• 400: Belgeler üzerinde çalışan gazeteci sayısı.
• 2 milyar $: Putin ile ilişkili olduğu iddia edilen para miktarı.
• 10 müşteri, 101 şirket, 152 hak sahibi: Türkiye ile ilgili belgeler.