Referandumun yankıları ve Türkiye-İran-Irak arasında oluşan yeni bir işbirliği zeminine yönelik tartışmalar devam ederken, Suudi Arabistan Kralının Rusya'ya gerçekleştirdiği ziyaret bu haftanın önemli konu başlıklarından biri oldu. Bu ziyareti önemli kılan özellik yalnızca ilk defa bir Suud kralının Rusya'yı ziyaret etmesi değildi. Aynı zamanda karşılıklı yapılan açıklamalar ve S 400 füze savunma sistemi üzerinde varılan anlaşmaydı.
Suud haber kanalı El- Arabiyya başta olmak üzere birçok uluslararası medya organı bu gelişmeyi flaş haber olarak duyurdu. Haberlere göre, Suudi Arabistan, Türkiye'nin Rusya ile imzaladığı anlaşmaya benzer bir mutabakat gerçekleştirdi.
İran'ın üç yıl önce S 300'leri alması ve Türkiye'nin S 400 anlaşması ile birlikte düşünüldüğünde bu mutabakat tipik silahlanma yarışını gösteriyor.
Bu tarz kapsamlı silah anlaşmaları her zaman pürüzlere gebedir. Anlaşmanın detayları nelerdir, S 400 Suudi Arabistan'a ne zaman teslim edilecek, Rusya bu sistemin kullanımı üzerinde bir kısıtlama getirecek mi gibi sorular da dolaşmaya başladı.
Bir başka deyişle bu mutabakatın planlandığı gibi devam edip etmeyeceği üzerinde şüpheler de yok değil. Ancak bunlar ayrıntılar.
Rusya ve Suudi Arabistan açısından cevaplanması gereken temel sorular ise şunlar: Rusya'nın en yakın müttefiki İran'la en gergin dönemini yaşayan Suudi Arabistan'a Rusya bu savunma sistemini neden verir? Suudi Arabistan Trump yönetimi ile bu kadar yakınlaşmışken Rusya ile bu stratejik anlaşmayı neden imzalar?
Rusya'nın son on yıllık dış politikasında sert güç kullanımının ön plana çıkması dikkat çekici. 2008'de Gürcistan krizine askeri yöntemlerle cevap verme stratejisini 2014'te Ukrayna ve Suriye'de de sürdürdü. Özellikle Ukrayna krizinde kendini çevrelenmiş hisseden Rusya bu ülkeyi işgal etmekle kalmamış Karadeniz'in karşı kıyısındaki Kırım'ı da ilhak etmiştir. Henüz üzerinden üç yıl geçmesine rağmen Rusya'nın bu adımı artık uluslararası kamuoyunda tartışılmıyor bile. Aynı yılın sonunda Suriye'ye tam anlamıyla yerleşmesi ise bölgesel dengeleri etkileyen bir adım oldu.
Son beş yıllık süre zarfında petrol fiyatlarının düşmesi ise birer petrol ihracatçısı olarak Rusya ve Suudi Arabistan ekonomilerini zor durumda bıraktı. Bu süreçte dünya silah pazarı ise %10 civarında arttı. Bu artıştan en fazla ABD yararlanmış. Ancak bu yıl S 400'lerin satışı ile Rusya'nın silah pazarındaki payının artması yüksek ihtimal. Bu yıl da Türkiye ve S 400'lere talip olması bu anlamda önemli bir gösterge. Özellikle petrol gelirlerinin önemli bir kısmını savunma alanına ayıran Suud, silah ihracatçısı Rusya için ideal bir müşteri konumunda.
Ancak mesele yalnızca ekonomik boyutla sınırlı değil.
Rusya'nın Suriye'ye yerleşmesinden sonra bölgesel güç sayılabilecek İsrail, Mısır, Türkiye ve Suudi Arabistan Rusya ile daha fazla yakınlaşmaya başladı. Suudi Arabistan kralının ziyareti de, Rusya'nın bölgedeki etkisini gördüğüne işaret ediyor.
Trump'ın İran'ı yüksek perdeden sorunsallaştırmasına rağmen Amerikan statükosu karşısında sürekli sendelemesi ve dış politikada belirleyici bir konuma gelememesi müttefiklerini endişelendiriyor. Bu anlamda Trump'ın Suud ve müttefiklerinin İran'dan yana taşıdıkları endişeyi dindirmesi kolay görünmüyor. Suud Kralı'nın Putin'le ortak basın açıklamasında sarf ettiği "İran'ın bölgeyi değiştirmesine izin verilmemeli" sözleri de açık bir mesaj. Bu sözler İran'la yaşanan gerginlik ve çatışmalarda Rusya'nın İran tarafına tamamıyla kaptırılmaması gerektiğine işaret ediyor. Bunun yanında Suriye ve Irak'ın toprak bütünlüğünü savunarak bu krizlerde ABD siyasetinden ayrıştıkları mesajını da vermiş oldu. Yine de bu ziyaret ve mutabakatları Suud'un Amerikan ekseninden kopması olarak yorumlamak doğru değil.
[Fikriyat, 06 Ekim 2017].
