Sorumuz bu. Amerikan demokrasisi 10 üzerinden 8 puan ediyorsa, Türk demokrasisi kaç puan eder? Bu soru Türkiye'nin İngilizce yayınlanan, yurtdışında Türkiye hakkında bir referans kaynağa dönüşen ve en saygın siyaset ve dış politika dergilerinden olan Insight Turkey'nin bu sene Washington'da düzenlediği yıllık toplantısında ABD’li bir eski büyükelçi tarafından soruldu. Elimize bir demokrasi-metre alıp Türk demokrasisini ölçmemiz istendi.
Panel konuşmacılarından birisi ben değildim ama konuşmacılar soruya verilmesi gereken cevabı yine sorular yönelterek verdiler. Bunlardan en önemlisi Türkiye'de demokrasinin kim tarafından notlandığıydı. Diğer bir ifadeyle kim tarafından cevaplandığına bağlı olarak bu notun değişebileceği gerçeğiydi. Bu soruyu dili serbest bırakılmış ve çözüm sürecini takdir eden bir Kürt’e sorarsanız veya başörtüsü yüzünden artık yasaklara ve tacizlere uğramayan bir öğrenciye sorarsanız veya devletten sosyal yardım alan dul bir Anadolu kadınına sorarsanız, puanın yüksek olacağını garantileyebilirim. Diğer taraftan örneğin müzmin muhalefet CHP'nin tuzu kuru bir mensubuna sorarsanız veya sıkı CHP müttefiki bir paralelciye sorarsanız, tam aksine notun düşük olacağını garantileyebilirim.
Gerçek şu ki notlamak zor ama bazı noktalardan hareketle Türk demokrasisinin dinamik, çözüme yönelik adımlar atmaya çalışan dolayısıyla yükselme trendindeki bir demokrasi olduğunu söylemek mümkün. Eğri oturup doğru konuşmak lazım, Türk demokrasisi bir geçiş demokrasisidir ve mükemmellikten oldukça uzaktır. Hükümet de dahil olmak üzere bunu teslim etmeyen çevre yoktur sanırım. Fakat bu Türk demokrasisine göreceli olarak bakmamızı engellememeli. İki açıdan göreceli olarak bakabilmeliyiz.
DEMOKRASİ YÜKSELİŞ TRENDİNDE
Birincisi, kendi gelişim seyrini takip edip son yıllarda katettiği aşamaları takdir edebilmeliyiz. Siyasetin değer kazanmasından askeri vesayetin gerilemesine, özgürlükler alanının genişletilmesinden asırlık sorunlara çözüm aranmasına ve bazen de bulunmasına kadar birçok gelişme Türk demokrasisi eğrisinin yükseliş trendini ortaya koymakta. Evet, kabul edin veya etmeyin Türkiye örneğin bir on sene önceye nazaran daha demokratik bir ülke.
İkincisi ise Türk demokrasisini başka demokrasilerle kıyaslayabilmeli ve bunu yaparken tüm Oryantalist gözlükleri bir tarafa koyabilmeliyiz. Mesela, birisi bana Wikileaks'in mimarları Bradley Manning'in neden hapishanede olduğunu veya Julian Assange'ın neden Ekvador büyükelçiliğinde yaşadığını anlatabilir mi? Tamam gelişen bir demokrasiyiz de başkalarını puanlamakta aşağılık kompleksiyle fazla cömert olup Türkiye'yi yerden yere vurmanın da gereği yok. AK Parti eliyle gelen demokratikleşmenin nimetlerini tepe tepe kullanıp dışarda demokrasiye ağıtlar yakan çevreler, biraz insaf, biraz hakperestlik hepimizin akıl ve ruh sağlığına iyi gelir.
PARALELLERİN DENGESİ
Tüm bu demokrasi tartışmaları arasında biraz üzüntüyle ama muadili hareketlerin akibetlerini az çok bildiğimden dolayı şaşırmayarak gözlemlediğim hadise, paralellerin dengelerinin bozulduğunu görmem oldu. AK Parti iktidarı boyunca dışarda söyleyegeldikleri her şeyin şimdi aleyhine çalışmakla görevlendirilmeleri maalesef paralellerin dengelerini bozmuş ve kendilerini sorunlu bir ruh hali içerisine itmiş. Dile kolay, şimdiye kadar tüm söylediklerinizi unutun denmiş, CHP sizin kardeşiniz denmiş, insan içinde halim selimliğiyle bilinen insanlar ergen çocuklar gibi toplantılarda konuşmacılara"laf çakmakla" görevlendirilmişler... Bünyenin bu yeni moda alışması kolay değil. Gerçekleşmeyen müjde, grupsal dengeden adab-ı muaşerete kadar birçok şeyi sarsmış. Grup kendisini self-destruction (kendi kendini yok etme) moduna almış.
Baştaki soruya dönelim. Türkiye'nin demokrasi puanı kaç? Sizi temin ederim ki 10'dan düşük.
[Akşam, 1 Mayıs 2014]
