1. Tarafların İdlib’de, askerî karakterdeki amaçları nasıl okunabilir?

Rusya’nın, rejimin bekası üzerine kurgulanan stratejik bakış açısı kapsamında askerî amacının; Lazkiye ve Hmeynim askerî üslerinin güvenliklerinin sağlanması olduğu görülmektedir.

İran’ın, Suriye’de varlığını konsolide etmek amacına yönelik olarak rejime, milisleri aracılığıyla destek vermek ve askerî varlığının rejim nezdinde bir gereklilik olduğunu hissettirmek amacında olduğu söylenebilir.

Rejim, Rusya ve İran’ın haricinde, PKK/PYD’nin, İdlib’deki gelişmelere paralel olarak, amaç ve yönteminin; Afrin, Fırat Kalkanı Harekâtı ve Barış Pınarı Harekâtı bölgelerinde düşük profilde saldırılar yaparak Türkiye’yi yıpratmak, bu çerçevede Türkiye’nin Suriye’de kontrol ve güvenlik sağlayamadığına yönelik bölge halkı ve dış kamuoyu nezdinde izlenim oluşturmak, ABD’nin bölgeden çekilmesi halinde Rusya ve rejimle iş birliği yapmak için kendi lehine uygun koşulları hazırlamak, bu amaçları gerçekleştirmek için bomba yüklü araçlar ve uzun menzilli atışlar gibi saldırıları yöntem olarak kullanmak olduğu anlaşılmaktadır.

Rejim, Rusya, İran ve PKK/PYD’nin İdlib özelinde askerî seviyede amaçları ile karşılaştırıldığında Türkiye’nin askerî amacının; rejim unsurlarının İdlib’e yönelik askerî harekâtının püskürtülmesi yoluyla; tesis edilmiş siyasi uzlaşının devamlılığını sağlamak, diğer bir ifadeyle karşıt tarafı "barışa zorlamak", İdlib’e yerleşebilecek ve Türkiye’nin güvenliğini tehdit edebilecek terör yapılanmalarının önüne geçmek, İnsani dramların yerinde önlenmesi marifetiyle "sorumlu devlet" olmanın gereğini, gerektiğinde askerî güç kullanarak yerine getirmek, ayrıca göçün uzun dönemli sosyal, ekonomik vb. etkilerini erken dönemde askerî güç yoluyla önlemek olduğu görülmektedir.

2. İdlib’de tercih edilen askerî yöntem nedir?

Özellikle İdlib doğusunda başlatılan saldırı Cilvegözü hudut kapısı istikametine yöneltilmiş, bu yolla Türk gözlem noktalarının ikmal hatlarının kesilmesi amaçlanmıştır. Dolayısıyla rejim, Türk gözlem noktalarının boşaltılmasına yönelik zorlayıcı manevralar icra etmek istemiştir.

Türkiye, rejim tarafından icra edilen harekâtın amaç ve niyetini okuyabilmiş, bu çerçevede öncelikle caydırıcılık bağlamında Türk gözlem noktalarını takviye etmiştir. Ancak bölgeye sevk ettiği yeni unsurlarla, Türk gözlem noktalarının sayısını artırmış, böylece kuvvet yapılanmasında derinlik sağlamış ve güvenlik tedbirlerini üst düzeye çıkartmıştır. Rejimin saldırılarına devam etmesi üzerine İdlib’e sevk ettiği askerî güç miktarını artırarak caydırıcı bir yığınaklanma yapmıştır. Arazinin nispeten düz karakteri ve yerleşim yerlerinin küçük ve dağınık yapısı nedeniyle askerî yığınaklanma yerleşim yerlerinin civarında tesis edilmiştir. Ayrıca İdlib halkının bölgeyi terk etmemesi istikametinde cesaret verici askerî varlık bölgeye yerleştirilmiştir. Hava sahası kullanımındaki kısıtlamalar nedeniyle TSK; fırtına obüsleri, çok namlulu roket atarlar, karadan karaya füzeler gibi klasik ateş destek vasıtalarını bölgede konumlandırmıştır.

Rejim unsurlarının saldırılarını yoğunlaştırması, Rusya’nın hedef gözetmeksizin yapmış olduğu hava saldırılarında orantısız güç kullanması ve Türk birliklerinin hedef alınmasıyla birlikte Türkiye, diplomatik kanalları çalıştırmak yanında, Suriye Milli Ordusu’na (SMO) desteğini artırmıştır. Bu çerçevede kara ateş destek vasıtalarıyla sağlanan destek sonucunda SMO, rejim ordusunun Serakip bölgesinde yoğunlaşan ve M4 ve M5 karayolları kavşağının kaybıyla sonuçlanan saldırılarını durdurabilmiştir. Serakip batısında "doyum" noktasına ulaşan çatışmalar, rejimi İdlib güneyine ağırlık vermeye zorlamıştır. Öte yandan Türk ateş destek vasıtaları rejim unsurları önünde "ateş barajı" oluşturmayı başarmış ve rejimin Türk hududu istikametinde ilerlemesini engellemiştir. Bu nedenle rejim, Türk unsurlarını doğrudan hedef almaya başlamıştır.

3. Türkiye'nin 27 Şubat 2020 sonrası başlattığı Bahar Kalkanı Harekatı'nın askeri stratejik kapsamı nedir?

Rusya’nın hava sahası kullanımına yönelik kısıtlamaları ve bölgede konuşlanmış hava savunma sistemleri dikkate alındığında, Türkiye, savaş uçaklarıyla Türk hududunu geçmeden daha önce belirlenen hedefleri imha etmiştir. Bu çerçevede SA-17 ve SA-22 mevzileri etkisiz hale getirilmiş, diğer hava savunma sistemlerinin radarlarını daha az aktive ederek rejim ve Rus hava savunma sistemlerinin etkinlikleri düşürülmüştür. Ancak söz konusu hava saldırılarında rejim ve Rus hava savunma sistemlerinin ayrımı yapılarak Ruslara yönelik harekâta kısıtlama getirilmiş, bu yolla diplomatik ve siyasi kanalların açık kalması sağlanmıştır. Hava savunma tehdidinin azalmasına müteakip insansız hava araçlarının (İHA/SİHA) bölgede etkin kullanılmasının önü açılmıştır.

4. Hava sahası kontrolünü elinde tutan Rusya’ya rağmen İHA/SİHA sistemlerinin başarıyla kullanılmasını ne sağladı?

SİHA’ların etkin kullanımda, izlenen taktik de önemli bir üstünlük sağlamıştır. SİHA’lar kademeli ve birbirlerini destekleyecek şekilde katmanlı kullanılmış, hava savunma hedeflerinin imha edilmesi sonrasında diğer İHAS’ların sahaya sürülmesine imkan tanınmıştır. Bu çerçevede taktik seviyedeki İHA’lar devreye alınabilmiş ve İHAS katman ve derinliği konsolide edilmiştir. Bu çerçevede taktik seviyedeki SİHA’lar ani tespit edilen hedeflere yöneltilirken, operatif seviyede SİHA’lar derin geride stratejik hedeflere yöneltilmiş ve hareketli olan hedeflerle birlikte rejimin kritik tesis ve silah sistemlerinin imhasına öncelik verilmiştir. Sürü İHA sistemi kullanımı olmasa da mevcut İHA sistemlerinin aynı anda, farklı bölgelerde ve hedef çeşitliliğine uygun kullanımı sağlanmıştır. Rejim kayıplarının artması taktik İHA sistemlerinin görevlerini icra etmesini kolaylaştırmış, nihayetinde askerî stratejinin dönüştürülmesi ve ateş gücünün saldırgan anlayışla kritik hedeflere yöneltilmesi mümkün olmuştur.

Operatif seviyedeki İHAS’ların yüksek irtifa, uzun görev süresi ve artırılmış menzili sayesinde, sadece İdlib’de değil, ancak İdlib ötesinde rejime ait havaalanı, mühimmat deposu ve kritik liderlerini hedef alma kabiliyeti üç farklı açıdan rejimi olumsuz etkilemiştir. İlk olarak kritik tesislerin hedef alınabilmesi, rejimin Rus hava savunma sistemlerinden kaynaklı güven hissini yıkmıştır. İkincisi; mühimmat depolarının, SİHA’lar vasıtasıyla imha edilmesi de rejimin muharip gücünün devamlılığının sağlanmasına olumsuz etki yaratmıştır. Son olarak rejim psikolojik üstünlüğü kaybetmiş ve İdlib gibi dar alanda Rusya desteğine rağmen sonuç alamayacağı ortaya çıkmıştır. Sonuçta İHA/SİHA'ların başarıyla kullanımında, Türkiye; istihbarat, ateş desteği ve stratejiyi bir araya getirerek askerî gidişatı lehine çevirmiştir.

5. Önümüzdeki dönemde askerî stratejide değişiklik olabilir mi?