Karabağ'daki çatışmaların nereye kadar süreceğine dair ciddi endişeler var. Böylesi bir belirsizlik çağında bu tür çatışmaların devletler arası savaşa dönüşme ihtimali hiç de uzak bir ihtimal değildir. Karabağ'daki çatışma bir anda Ermenistan-Azerbaycan arasında daha kapsamlı bir savaşa dönüşür mü? Böyle bir savaş başladığında Türkiye, İran ve Rusya gibi ülkeleri de içine çeker mi? Bu nedenle herkes çevredeki aktörlerin temel motivasyonlarını anlamaya çalışıyor. Hatta Fransa ve ABD'nin de ne istediğine dair çok fazla ipucu yok. Dahası devletler temel beklentilerini gizlemek için elinden geleni yapıyor. Bunların arasında Türkiye açısından en fazla önemi olan Rusya'nın ne yapmaya çalıştığıdır.

Hepimiz biliyoruz ki, Rusya bu coğrafyayı arka bahçesi olarak görüyor. Herhangi bir hareketliliğin kendi ulusal güvenliğine yönelik hayati bir tehdit olduğunu düşünür yüzyıllardır. Dolayısıyla bizi şaşırtan Rusya'nın müdahil olması değildir. Asıl şaşırtıcı olan şimdiye kadar takındığı tavırdır. Evet sanki ortalıkta ateşkesi ve barışçıl çözümü savunuyormuş gibi ifadeler dolanıyor ama bunlar henüz Rusya'nın beklentilerini tam olarak yansıtmıyor.

Ermenistan ile Azerbaycan Karabağ'da baş başa kaldığında Rusya bunun bir Azerbaycan zaferiyle sonuçlanacağını bilir. Hatta bu iş bir anda bambaşka bir aşamaya kadar evrilip bölgedeki tüm statükoyu sarsacak bir yöne doğru gidebilir. Mesela Laçin Koridoru'nda Azerbaycan lehine gelişmeler olursa ciddi bir dönüşüm yaşanması anlamına gelebilir. Bu nedenle Rusya ancak belli bir süre kenarda kalabilir.

Ancak şimdilik Rusya kontrollü bir kaosu tercih eder gibi görünüyor. Bunun sebebi de Ermenistan ve özellikle Paşinyan ile belli bir süredir yaşadığı gerilimde bulunabilir.

Eski Sovyet coğrafyasının tümünde olduğu gibi Ermenistan'da da Batılı eğilimler baş gösteriyor. Doğu Avrupa'da birçok renkli devrim gördük. Ermenistan'da da Paşinyan bu çizgiyi temsil ediyor. Bu nedenle Rusya aslında Paşinyan'a hiç güvenmiyor.

Dahası Azerbaycan'la yapılan görüşmelerin tümünde Ermenistan neredeyse her türlü teklifi düşünmeden reddediyor. Rusya kendini sadece Ermenistan'ın değil aynı zamanda Azerbaycan'ın da rızasını gözetmek zorunda hissediyor. Otuz yıldır süren çözümsüzlük Azerbaycan'da ciddi tepki yaratmış durumda. Hep tek taraflı Ermenistan'a verilen destek Azerbaycan'ı daha stratejik adımlar atmaya itebilir.

Bu nedenle Rusya Ermenistan'dan da çeşitli tavizler koparmanın peşinde. Mesela işgal altındaki 7 bölgeden beşinde işgalin sonlandırılmasına Rusya sıcak bakıyor ama Ermenistan bu teklife yaklaşmıyor bile. Bu nedenle Rusya için Azerbaycan'ın bu beş bölgeyi askeri yöntemlerle ele geçirmesi de bir seçenek olarak beliriyor. Böylece hem Paşinyan'ın burnu sürtülür hem de Azerbaycan'ın beklentileri biraz olsun karşılanmış olur.

Eğer bu akıl yürütme doğruysa Azerbaycan özellikle Karabağ'ın doğu ve güney taraflarındaki beş bölgeyi ele geçirene kadar Rusya sessizliğini koruyabilir. Plan o tarihte müdahil olup bir müzakere masası kurmak olabilir.

[Sabah, 3 Ekim 2020].