Haziran seçimlerinden üç hafta geçti. Her ne kadar ÅŸu anki gündem koalisyon veya yeniden seçim meselesi olsa bile, “seçim sonuçları neden böyle oldu?” sorusu üzerine halen düÅŸünmeye deÄŸer. Geçen bu üç hafta olup biten üzerine düÅŸünmek için yeterli zamandı. Bence bu seçimde Ak Parti’nin tek başına iktidarda olamamasına yol açan oy deÄŸiÅŸimini etkileyen dört büyük psikoloji oluÅŸtu. Bu büyük psikolojiler, kampanyalarda üretilen küçük söylemlere galip geldi. Bu büyük psikolojiler ÅŸunlar; “KürtlüÄŸün savunusu ve korku psikolojisi”, “dar gelirli psikolojisi”, “HDP’yi meclise sokarak, AK Parti’yi zayıflatmanın mümkün olduÄŸu kanaati” , “AK Parti’de yolunda gitmeyen ÅŸeylerin olduÄŸu hissi”.
KÜRTLÜÄžÜN SAVUNUSU VE KORKU PSÄ°KOLOJÄ°SÄ°
Bu seçimde Kürt seçmenin oy verme davranışında en baÅŸat psikoloji “KürtlüÄŸün savunusu” oldu. Kobani süreci DAÄ°Åž’e karşı KürtlüÄŸün savunusuna dönüÅŸtü. Kürt kimliÄŸi tehlike altındaymış hissi oluÅŸtu. PKK, KCK ve HDP çizgisi de Kobani sürecinin anlatısını kendi tekellerinde tutarak, istediÄŸi gibi anlatmayı baÅŸardı. KürtlüÄŸün savunusu psikolojisi, 50 kiÅŸinin ölümüne sebep olan sürecin negatif maliyetini bile gölgede bıraktı. PKK ve KCK’nın aynı zamanda HDP meclise girmezse çözüm sürecinin biteceÄŸi, kan akacağı üzerinden tehditleri de “korku psikolojisini” oluÅŸturdu. KürtlüÄŸün savunusu ile korku psikolojisi birleÅŸince, Kürtler ağırlıklı olarak HDP’ye oy verdiler.
DAR GELÄ°RLÄ° PSÄ°KOLOJÄ°SÄ°
Bu seçimin büyük psikolojilerinden biri de dar gelirlilere yönelik ekonomik vaatler oldu. CHP’nin dar gelirli kesime yönelik ekonomik vaatleri kendi iÅŸine yaramasa bile AK Parti’den memnuniyetsizliÄŸi arttırdı. CHP’nin iÅŸine yaramadı çünkü CHP’nin iktidar olma ÅŸansı yoktu ve vaatler inandırıcı bulunmadı. Fakat bu kampanya ÅŸu düÅŸünme biçimini yaygınlaÅŸtırdı: “Merkez Bankası’nın kasaları doluysa, neden dar gelirlilere kullanılmıyor?”. AK Parti’nin dar gelirliyi rahatlatacak imkanları ve becerisi var iken, bunu yapmadığına yönelik bir algı oluÅŸtu. Bu algı da AK Parti’ye karşı memnuniyetsizliÄŸi besleyen faktörlerden birine dönüÅŸtü.
AK PARTÄ°'YÄ° ZAYIFLATABÄ°LME Ä°MKANINA Ä°NANMA
Bu seçimde ErdoÄŸan ve AK Parti karşıtlarını HDP’ye yönelten temel etken, HDP’nin barajı geçmesiyle AK Parti’nin tek başına iktidar olamayabileceÄŸinin görülmüÅŸ olmasıydı. Yaklaşık 800 bin civarında oy bu psikoloji ile stratejik biçimde HDP’ye kaydı. Cihangir’de ve GüneydoÄŸu’da emniyet lojmanlarında HDP’ye yönelik yüksek oy oranlarının kaynağı bu psikolojiydi.
AK PARTÄ°'DE YOLUNDA GÄ°TMEYEN ÅžEYKER OLDUÄžU PSÄ°KOLOJÄ°SÄ°
Bu seçimin büyük psikolojilerinden biri de “AK Parti’de yolunda gitmeyen ÅŸeyler var psikolojisi” oldu. “Yolunda gitmeme” toplam bir algı olup, birçok faktörün birleÅŸimiyle oluÅŸtu. Ekonomik durgunluk, iÅŸsizlik, Suriye üzerinden yaÅŸananlar, çözüm süreci, dört bakanla ilgili algı, partinin önde gelenleri arasında uyumsuzluk olduÄŸu algısı vb. etkenler, toplam bir resme dönüÅŸtürülerek iÅŸler yolunda gitmiyor hali oluÅŸtu. Bu algı da daha önce AK Parti’ye oy vermiÅŸ bir kesimin MHP’ye kaymasına veya sandığa gitmemesine sebep oldu. Bu seçmen kitlesi, AK Parti’ye memnuniyetsizliÄŸini ifade ederken, öbür taraftan AK Parti’nin tek başına iktidar olacağını var saydı.
SEÇÄ°M SONUÇLARINI ETKÄ°LEMEYEN KÜÇÜK SÖYLEMLER
Kampanya hazırlayan ÅŸirketlerin ürettiÄŸi kampanyaların seçim sürecine neredeyse direk etkisi olmadı. Seçimin seyrini etkileyecek dinamikler, kampanyaların kurguları dışında gerçekleÅŸti. ÖrneÄŸin KılıçdaroÄŸlu’nun ekonomi eksenli kampanyası kendi partisine getirisi olmadı ama AK Parti hükümetinin sorun alanını göstererek, bir kısım AK Parti seçmeninin AK Parti’ye karşı memnuniyetsiz hale gelmesine sebep oldu. AK Parti’nin DemirtaÅŸ’ın Taksimi Kabe’ye benzetme ve Kudüs üzerinden eleÅŸtiri söylemlerinin Dindar Kürt seçmende karşılık bulmadığı anlaşıldı. Hizmet siyasetinin anlatılmasının da kararsız seçmeni etkilemediÄŸi açığa çıktı.
[Star, 4 Temmuz 2015]
