Bugünlerde siyasetin bir numaralı gündemi, koalisyon ve erken seçim hakkında. Koalisyonun olup olmayacağını belirleyecek en az altı temel unsur var. Bu altı unsur ÅŸu ÅŸekilde: Ä°ktidar olma isteÄŸi, koalisyona mecbur olup olmamak, bir sonraki seçimde oylarının nasıl etkileneceÄŸi ile iliÅŸkili beklenti, partiler arası siyasal mesafe, liderin partisi içindeki konumu ve parti içi dengeler, partiler dışındaki siyasal aktörlerin etkisi. Bu altı unsur dinamik bir ÅŸekilde etkileÅŸerek sonucu belirleyecek.
İKTİDAR OLMA İSTEĞİ
Birbirleriyle mücadele halindeki siyasal organizasyonlar realist temelde, siyasal çıkarlarına göre davranırlar. Partiler öncelikle iktidar olma mücadelesi içindedirler. EÄŸer tek baÅŸlarına iktidar ÅŸansları varsa, öncelikle onu gerçekleÅŸtirmek isterler. EÄŸer tek baÅŸlarına iktidar olma ÅŸansları yoksa, koalisyon ortağı olarak iktidara katılmak isterler. ÖrneÄŸin CHP için iktidarda olmanın tek yolu koalisyon ortağı olmak. Bu sebeple bu süreçte kendisiyle koalisyon yapılmasını en fazla isteyecek parti CHP olacak.
KOALÄ°SYONA MECBUR OLUP OLMAMAK
Partiler tek baÅŸlarına iktidar olma için çabalarlar. Koalisyona ancak gerçekten mecbur kalmışlarsa ve baÅŸka bir seçenekleri yoksa koalisyon için uÄŸraşırlar. Yani koalisyon için gereken temel psikoloji, “mecburiyet” veya “baÅŸka seçeneÄŸin olmamasıdır”. Bu psikoloji en fazla AK Parti için geçerli. AK Parti her aÅŸamada yeni bir seçimde tek başına iktidar olup olamayacağını test etmeye çalışacaktır. AK Parti için henüz koalisyona mecbur olduÄŸu söylenemez.
KOALÄ°SYON GELECEK SEÇÄ°MÄ° NASI ETKÄ°LER?
Koalisyona sürecindeki siyasal partiler, rasyonel hesaplar yaparlar. Amaçları kısa ve uzun vadede oylarını arttırmak, kendilerini daha güçlü hale getirmektir. Bu sebeple, gelecek seçimde oylarının nasıl etkileneceÄŸini hesaplamaya çalışırlar. Siyasal geleneÄŸimiz daha önce koalisyon yapan partilerin sonraki seçimlerde zararlı çıktığını gösteriyor. Bu hal koalisyon yapıp yapmamayı belirleyen en önemli faktörlerden biridir. Özellikle AK Parti muhtemel bir koalisyondan zararlı çıkma tehdidi altında karar verecektir. MHP koalisyon kararını oluÅŸtururken bir sonraki seçimi en fazla gözeten partilerden biri olacak.
PARTÄ°LER ARASI SÄ°YSAL MESAFE
Koalisyon ortağı olup olmamada hem partilerin hem de seçmenlerinin diÄŸer siyasal partilere bakışı önemli bir faktördür. Partilerin birbirlerine yakınlığı veya uzaklığı “siyasal mesafe” kavramı ile tanımlanabilir. ÖrneÄŸin MHP ile HDP arasında siyasal mesafe oldukça uzaktır. Bu sebeple de koalisyon ortağı olmaları oldukça zordur. Türkiye’de kimlikleri temsil eden siyasal partilerin birbirleri ile “siyasal mesafesi” oldukça yüksektir. Aslında birbirlerine yakın olarak algılanan AK Parti ile MHP arasında da siyasal mesafe oldukça yüksektir.
LÄ°DERÄ°N PARTÄ° Ä°ÇÄ° KONUMU
Koalisyon ihtimalini etkileyen faktörlerden biri de parti liderinin partileri içindeki konumu ve parti içindeki dengelerdir. Partisine hakim olmakta zorlanan bir lider, koalisyon yoluyla hükümete katılarak iç mücadeleyi bastırmak isteyebilir. Bu anlamda Kemal KılıçdaroÄŸlu’nun koalisyona kiÅŸisel olarak da ihtiyacı vardır. Bu anlamda, koalisyona kiÅŸisel olarak en az ihtiyacı olan Devlet Bahçeli’dir.
PARTÄ° DIÅžI SÄ°YASAL AKTÖRLER
Parti dışı siyasal aktörler olan DoÄŸan Grubu, Paralel Yapı, TUSÄ°AD, Uluslararası güçlerin de koalisyonun olup olmamasına farklı düzeyde etkileri vardır. Bu güçlerin seçim sürecine de etkileri olmuÅŸtu. Bu aktörler genellikle koalisyon kurulması yönünde giriÅŸimlerde bulunduÄŸu da biliniyor. Bu güçler MHP’yi etkileme gücüne sahip olabilselerdi, içinde AK Parti’nin olmadığı bir koalisyon kurmak istiyorlardı. Åžimdiler de ise, AK Parti CHP koalisyonundan yana tavır alıyorlar.
KOALÄ°SYONDAN ZÄ°YADE ERKEN SEÇÄ°M DAHA OLASI
Tüm bu faktörleri bir araya getirerek ÅŸu anki hali deÄŸerlendirirsek; yeni bir seçimin mümkün olması, yeni bir seçimde dengelerin deÄŸiÅŸebilme ihtimalinin halen devam etmesi, koalisyonun gelecek seçimi etkileyecek olduÄŸunun bilinmesi, partiler arasındaki siyasal mesafenin yüksek olması, parti dışı siyasal aktörlerin güçlerinin sınırlı olması gibi nedenlerden dolayı koalisyon kurulabilmesi zor. Erken veya yeniden seçim ise hala en güçlü olasılık.
[Star, 29 Haziran 2015]
