CumhurbaÅŸkanlığı Sarayı tartışmaları, ErdoÄŸan’ın Filistin Devlet BaÅŸkanı Mahmud Abbas’ı karşılarken tarihte kurulan Türk devletlerini temsil eden askerlerin olduÄŸu bir dekorda karşılaması ile yeni bir boyut kazandı. Saray tartışmaları Ulusalcılar tarafından “kendine saray yaptırma”, “lüks yaÅŸantı”, ve “müsriflik” iddiaları üzerinden baÅŸlatıldı. Bu bakışa ÅŸimdi de “Osmanlı sirki” veya “bir saraylının garip merakları” türünden “siyasal oryantalist” bakışlı ikinci boyut eklendi.

Benim anlamama göre, ErdoÄŸan’ın CumhurbaÅŸkanlığı Sarayı ile iliÅŸkili tüm eylemleri ErdoÄŸan’ın zihin dünyasındaki “devlet” ile iliÅŸkili. ErdoÄŸan Türkiye’yi tarihsel geçmiÅŸindeki olduÄŸu gibi yeniden güçlü, büyük ve etkin bir devlet haline getirmeye çalışıyor.

ErdoÄŸan’ı zihinsel kodlarında güçlü, azametli, köklü ama halkına hizmet eden bir devlet anlayışı var. Devlet güçlü ama ceberut deÄŸil. Liberallerin tahayyülündeki gibi küçük ve sınırlı devlet deÄŸil. Azametli ama halkıyla barışık.

ErdoÄŸan ile DavutoÄŸlu’nun zihin dünyaları devlet konusunda tam örtüÅŸüyor.

Ä°kisi de “devleti restore etmek”, “tarihi ile barışık hale getirmek”, “devlet sürekliliÄŸi yeniden saÄŸlamak” gerektiÄŸine inanıyorlar. Kafalarındaki mesele sadece iktidara gelmek deÄŸil. Ä°ktidarda, bu topraklarda yeniden bir devlet ve medeniyet yükseliÅŸi gerçekleÅŸtirmek.

ErdoÄŸan bu devletin ekonomisini, alt yapısını, yönetim ÅŸeklini, devlet baÅŸkanının sarayını, yönetim sarayının protokolünü düÅŸünüyor. Üstelik iÅŸe saray yapımından baÅŸlamadı. Sarayı 10. yılının sonunda inÅŸa etmeye baÅŸladı. Bu devletin baÅŸka ülkelerden de güçlü, tarihsel sürekliliÄŸi olan bir ÅŸekilde anlaşılmasını istiyor.

SÄ°YASAL SEMBOLLERÄ°N ANLAMI

Sembollerin kültürel hayatta olduÄŸu kadar siyasal hayatta da önemi var. Devletler uluslararası konuklarını karşılamak için tören alanlarına ve protokollere sahip. Bu mekanlar, protokoller ve ritüeller de o devletin tarihselliÄŸi ile ilgili. Osmanlı siyasal ritüellere sahipti. Avrupa ülkelerinin birçoÄŸu modern dönemlerde tarihsel sembolleri kullanmaya devam ediyor. ErdoÄŸan yeni yönetim yaÅŸam alanının mekanlarını, ritüellerini, sembollerini oturtmaya çalışıyor.

ErdoÄŸan’ın devleti yeniden güçlendirme tahayyülü ve yeni CumhurbaÅŸkanı Sarayı’nı “bir yönetim yaÅŸam alanına” dönüÅŸtürme çabası eleÅŸtirilebilir. Ama olup biteni bir “lüks ve sarayda oyun oynamak” düzeyinde ele alırsak, olup biteni anlamamış oluruz. The Guardian’ın “Osmanlı sirki” benzetmesini ise “hınç psikolojisi” ile yapılan “akılsız bir siyasal hamle” olarak okumak gerekir.

Osmanlı hem de Türkiye Cumhuriyetini oluÅŸturan parçaların önemli bir kısmı bu Türk Devletleri geleneÄŸinden gelmiyor. ErdoÄŸan da sıklıkla Türkiye’nin farklı topluluklarını sayarak bu durumu kabul ediyor. ErdoÄŸan’a ÅŸu soru sorulabilir: Acaba CumhurbaÅŸkanı Sarayı’nda Balkanlar, Kafkaslar ve OrtadoÄŸu Bölgesi’nden gelen, Anadolu’da var olan birikimlerin tarihsel izleri sarayda temsil ediliyor mu?

Muhalefet ve The Guardian, olup bitenleri ErdoÄŸan’ın lüks merakı veya saraydaki oyuncakları düzeyinde tartışmaya devam ederlerse yine ErdoÄŸan kazanmaya devam eder.

ErdoÄŸan’a en azından oy verenler olup bitenin devleti güçlendirme ve restore etme sürecinin parçalarından biri olduÄŸunu sezmiÅŸ durumda. ErdoÄŸan’ın Saray’ı “bir yönetim üssüne” , “yönetim yaÅŸam alanına” çevirmekte olduÄŸunu düÅŸünüyorlar. ErdoÄŸan’da halkın çoÄŸunluÄŸunun meseleyi böyle anladığını biliyor. Bu sebeple de kendi bildiÄŸini yapmaya devam ediyor.

[Star, 17 Ocak 2015]