Kürt sorununun siyasal, ekonomik ve toplumsal boyutu olduÄŸu kadar psikolojik boyutu da var. Psikolojik boyutun önemli parçalarından biri de sürecin insanların ve toplumun ruhsal dünyasına yaptığı travmatik etki. Psikolojik travma literatüründe “çatışma ile iliÅŸkili psikolojik travma” kavramı var. Bu kavram, özellikle Kuzey Ä°rlanda Sorunu, Bask Sorunu, Filistin Sorunu gibi ÅŸiddet içeren ve uzun zaman devam eden çatışmaların yol açtığı ruhsal travmaları anlatmak için kullanılıyor. Åžiddet içeren bir çatışma ortamında yaÅŸamak kendi başına ruhsal saÄŸlık için önemli bir risk faktörü olarak kabul ediliyor.
KUZEY Ä°RLANDA'DA PSÄ°KOLOJÄ°K TRAVMA
Kuzey Ä°rlanda bu çatışma sonuçlarının ruhsal sonuçlarının iyi belgelendiÄŸi yerlerden biri. Kuzey Ä°rlanda’da 30 yıl boyunca Protestanlar, Katolikler ve Ä°ngiltere hükümetinin taraf olduÄŸu çatışma ortamında, yaklaşık 4000 ölüm, 48.000 yaralanma ve 14.000 bombalama olmuÅŸ. 2008 yılında yapılan, “Kuzey Ä°rlanda’da Travma, SaÄŸlık ve Çatışma” adlı çalışmanın sonuçları bu konuda yol gösterici. Katolikler ve Protestanlar arasındaki çatışma yıllarında, Kuzey Ä°rlanda da erkek nüfusunun %28’i sevdiÄŸi veya tanıdığı birinin yaralanmasına veya ölümüne ÅŸahit olmuÅŸ. Bu oran çatışma ortamının ne kadar geniÅŸ bir nüfusu direk etkilediÄŸinin göstergesi.
Yine Kuzey Ä°rlanda’da çatışma dönemindeki yaÅŸantıları ile ilgili yaÅŸlı nüfusta yapılan çalışmada, çatışma ile ilgili travmatik olay yaÅŸama sıklığı erkeklerde %50, kadınlarda %30 olarak bulunmuÅŸ. Bu çalışmaya göre, çatışma deneyimine sahip olan kiÅŸlerde, olmayan kiÅŸilere göre ruhsal rahatsızlıklar ile alkol ve madde kullanımı 2 - 10 kat arası yüksek bulunmuÅŸ. Bu veriler, travmatik yaÅŸantıların ruhsal rahatsızlıkları ne denli arttırdığının iyibir göstergesi.
KÜRT SOUNU'NDA PSÄ°KOLOJÄ°K TRAVMA
Ne yazık ki, Kürt sorunu dediÄŸimiz süreçte, Türkiyede yaÅŸanan travmatik yaÅŸantıların ruhsal sonuçlarını anlamamızı saÄŸlayacak az sayıda çalışma var. Elimizdeki yegane çalışmalardan biri, psikiyatrist Altan EÅŸsizoÄŸlu ve arkadaÅŸlarının, 3 Ocak 2008 yılında Diyarbakır’da bir otomobile konulan bombanın patlaması ve 6 kiÅŸinin ölüp, 67 kiÅŸinin yaralandığı terorist saldırı sonrası yaptığı bilimsel çalışma oldukça yol gösterici. Bu çalışmada, meydana gelen bu patlamaya görsel ya da iÅŸitsel olarak tanık olan kiÅŸilerde patlamanın 1 ve 3 ay sonrasında Travma Sonrası Stres BozukluÄŸu (TSSB) oranlarını ve TSSB geliÅŸimi açısından risk faktörlerinin saptanması amaçlanmış. Çalışmanın sonuçlarına göre, katılımcılar arasında 1. ay sonunda TSSB geliÅŸme oranı %12.5, 3. ay sonunda TSSB geliÅŸme oranı ise %9.6 olarak bulunmuÅŸ. Bu sonuçlar, bir ÅŸiddet olayına ÅŸahit olmanın dahi, nasıl ruhsal rahatsızlıkları ortaya çıkardığının KONDA’nın “Kürt meselesinde algılar ve beklentiler” adlı 2011 yılında yaptığı çalışmaya göre; her on Türkten biri, her beÅŸ Kürtten biri son 30 yılda ailesinden veya tanıdıklarından birilerinin çatışma ortamı sonucunda yaralandığı veya öldüÄŸünü söylemiÅŸ. Bu süreçte Kürtlerin % 18’I göç etmiÅŸ.
ÖLÜMLER BÄ°TERSE YASIMIZI YAÅžAMAYA BAÅžLAYABÄ°LÄ°RÄ°Z
Kürt Sorunu 30 yıldır devam ediyor. 40 bin insanımız öldü. Tarafların nesiller boyu unutamayacağı travmatik anıları ortaya çıktı. Karşılıklı ölümcül anlatılar ve hikayeler oluÅŸtu. Ruhlarımız acılarla doldu. Ancak çatışmasızlık ortamında ruh hallerimizin iyileÅŸmesi mümkün olabilir. Ä°yileÅŸme için öncelikle ölümlerin kalıcı olarak durması gerek.
Ä°ki gün önce, Öcalan’ın PKK’ya yönelik Türkiye içinde silah bırakma kararının alınması için PKK’yı kongre yapmaya çağırması, çözüm süreci için önemli bir aÅŸama. EÄŸer silahlı çatışmalar biter, yeni ölümlerin olmayacağını bilirsek “yasımızı yaÅŸamaya” baÅŸlayabiliriz.
[Star, 2 Mart 2015]
