Liberal siyaset eleÅŸtirisinin en temel sorunlarından birisi de fundamentalizm. Zira içine düÅŸtükleri köktencilik sadece siyasetsizliÄŸi deÄŸil her hangi bir makul müzakereyi de imkansız kılıyor. Tıpkı ‘liberal siyaset eleÅŸtirisini’ liberal bir siyaset imkanı zannetmeleri gibi; üslup, huy ve tavırları da siyaset -yapımı- zanneden bu akıl, siyasetten ziyade, ‘bir yaklaşım’ üretmekten öteye geçememektedir. Ä°ç ve dış politikaya dair iki benzer yaklaşım meseleyi anlamak için fikir verebilir.

Åžahin Alpay cumhurbaÅŸkanlığı seçimlerini deÄŸerlendiren yazısında ÅŸöyle diyor:

‘ErdoÄŸan’ın cumhurbaÅŸkanı seçilip, partinin ve hükümetin başına da mesela Bekir BozdaÄŸ ya da Efkan Ala gibi bir ismi getirmesi ise, inanıyorum ki, en çok AKP açısından kötü olur. Zira o takdirde AKP’nin gelecek parlamento seçimlerini kaybetmesi garanti olur.’

Alpay’ın tezinin maddi bilgi düzeyinde BozdaÄŸ’ın üç dönem kuralından dolayı ‘kuvvetle muhtemel’, Ala’nın ise milletvekili olmadığı için ‘kesinlikle’, ErdoÄŸan CumhurbaÅŸkanı seçilince BaÅŸbakan olamayacağı sorunlarını bir kenara bırakalım. Çünkü asıl mesele bu deÄŸil. Liberal fundamentalizmin arzı endam ettiÄŸi asıl nokta, Alpay’ın AK Parti’nin seçimleri ‘kaybedeceÄŸinin garanti olmasını’ ilan etmesi. Alpay’ın ‘garanti dünyası’ ile müzakere etmek mümkün deÄŸil. Zira bir düÅŸüncesini deÄŸil inancını ortaya koyuyor. Yani ancak köktenci bir yaklaşımın ortaya koyacağı bir keskinlik ifadesi. Liberallerin hakikatin yegane sahibi olarak bu türden tespitlerden kurtulmaları varoluÅŸsal olarak mümkün deÄŸil. Normu belirlediklerini veya mutabık olmamız gereken normun zaten belli olduÄŸunu düÅŸündükleri sürece de bu kriz devam edecek.

Liberal fundamentalizm benzer bir ÅŸekilde dış politika analizlerinde de kendisini gösteriyor. Taha Akyol’un Irak krizi sonrası yazdığı ÅŸu satırlar oldukça öÄŸretici: ‘Türkiye’nin asli siyasi tercihi, Batı ittifakı ve siyasal sistemidir. OrtadoÄŸu sorunlarında fazla heyecana da ve öfkeye de kapılmadan Batılı ülkelerle dayanışmalı hareket etmeliyiz. Ä°tidal her zaman doÄŸrudur.’ Alpay’a benzer bir ÅŸekilde Akyol da bir sabiteden, ‘asli bir tercihten’ bahsediyor. Tercih asli olduÄŸuna göre müzakereye, dolayısı ile siyasete kapalı. Bu tercihin de Türkiye tarafından yapıldığını söyleyecek kadar iddialı. Bu tespitin ideolojik eleÅŸtirisi bu yazının asıl konusu deÄŸil. Ama post-kolonyal bir özne diskuruyla dillendirilen ‘asli tercih’ Kemalist sapmadan baÅŸka bir ÅŸey deÄŸil.

Akyol Türkiye’nin ‘asli tercihini’ korumak içinse Batı ile beraber hareket edecek pasif bir özne olarak ‘duygularımıza hakim olmalıyız’ uyarısıyla birlikte siyaset dışı bir formülü öneriyor: Ä°tidal. Yine Alpay’ın‘garantisine’ benzer bir ÅŸekilde itidalin ‘her zaman’ doÄŸru olduÄŸunu ilan ediyor. Herhangi bir yaklaşımın tabiatı itibariyle ‘her zaman doÄŸru olamayacağı’ basit hakikatine takılmaya gerek yok. Ama ÅŸunu söylemekte fayda var: Tavırlar siyaset üretmez en fazla siyasalın kısmi olarak sunumunu ÅŸekillendirir. Yani itidalli davranmak bir politika deÄŸil bir tarzdır. EÄŸer ‘her zaman’ gibi bir ilkeyi de eklerseniz, tarz olmaktan çıkıp köktenci bir anti-siyasal pozisyonu önerirsiniz. Zira yapılan da bu zaten.

Liberal akıl, farklılıkların ve ötekinin var olmasına büyük bir önem veriyor. Ama kendisinden farklı düÅŸünce ve ötekiyle karşılaşınca ya dehÅŸete düÅŸüyor ya da hakikatin sahibi olarak kendisini tebliÄŸ pozisyonunda buluyor. Hal bu olunca liberal yaklaşımla müzakere imkanı ortadan kalkıyor. Bu haliyle önümüzdeki bir kaç ay için bile hiçbir ÅŸeyin kesin olmadığı ülkemizde ve bölgemizde, en son ciddiye alınacak yaklaşım ‘garantili’ ve ‘her zaman’ geçerli olduÄŸunu düÅŸünen liberal köktenci okuma olacak. Hazır önemli bir gündemimiz bölgemizde köktenci Selefilik iken, bir oksimoron olan ‘liberal siyasetin’ yanında fundamentalizm de göz ardı edilmemeli.

[Star, 24 Haziran 2014]