Hamas ile El-Fetih Arasındaki Çatışma ve Müzakere Süreci

Hamas ve el-Fetih, aralarında dört yıldır süren anlaşmazlığı sona erdirmek için Kahire’de bir uzlaşma anlaşması imzaladılar. Ancak bu anlaşma, iki grubun aralarındaki farklılıkları bir kenara koymak için imzaladıkları ilk anlaşma değildi.

Aşağıdaki zaman çizelgesi Hamas-el-Fetih çatışmasının ana hatlarını aktarmaktadır.

25 Ocak 2006: Hamas, parlamento oylamalarında Mahmud Abbas’ın partisi el-Fetih’in uzunca zamandır süren hakimiyetine son verdi.

Mart: Hamas hükümeti İsmail Haniye önderliğinde yemin ederek göreve başladı, el-Fetih hükümete girmeyi reddetti. ABD ve AB gibi Batılı destekçiler, Hamas’ın “terörist” bir örgüt olduğunu savunup meşru bir siyasal aktör olarak kabul etmeyi reddettiler.

Eylül: Mahmud Abbas ve İsmail Haniye, yönetimde birlik kurma anlaşmasını duyurdular; ancak müzakereler, yeni oluşturulacak kabinenin İsrail’e karşı nasıl bir tavır sergileyeceği konusunda kilitlendi. Abbas’ın el-Fetih’i İsrail’in yanıbaşında bir Filistin devletinin kurulabileceğini savunurken Hamas İsrail’in var olma hakkını reddediyordu. Bu anlaşmazlıklar Gazze sokaklarına şiddet olarak yansıdı.

Ekim: Arabulucu nitelikte birçok toplantı yapıldı.Mısır ve Katar, her iki tarafla da görüşmeleri için dışişleri bakanlarını yolladı. İslami Cihad ve Filistin’in Özgürlüğü Halk Cephesi gibi birtakım Filistinli gruplar, iki grup arasındaki anlaşmazlıkların sona ermesi için arabuluculuk yaptılar.

Kasım: Müzakereler sonucunda Hamas ve el-Fetih, bir birlik hükümeti kurma yolunda uzlaşmaya vardılar. Aralık: Abbas devam eden krizin aşılabilmesi için seçimlerin yenilenmesi çağrısında bulundu.

Şubat 2007: Hamas’ın, Abbas’ın güvenlik güçlerinin kulandığı yerleri kullanmasıyla bu iki grup arasındaki çatışmalar Gazze’de yoğunlaşmaya başladı. Bu süreçte Hamas ile el-Fetih Mekke’de bir anlaşmaya vardı ve bu anlaşma öylesine bir umut doğurdu ki Batılı güçler Hamas önderliğindeki hükümet üzerindeki etkili yaptırımları kaldırdılar. İsmail Haniye ve kabinesi istifa etti, fakat Abbas Haniye’yi yeniden atadı ve o da yeni bir Filisin hükümetinin kurulabilmesi için çalışmaya başladı.

Mart: Filistin birlik hükümeti çalışmaya başladı. İsrail Gazze’ye yönelik saldırılarına kararlılıkla devam edeceğini deklare edince Hamas, daha önce Abbas söz vermesine rağmen, bu ülkeye karşı roket saldırılarını durdurmayacağını açıkladı. Haziran: Gazze’de çatışmalar başladı ve Hamas’ın Gaze Şeridi’nin kontrolünü el-Fetih’ten almasıyla sonuçlandı. Geriye el-Fetih’in kontrolünde, işgal edilmiş Batı Şeria kaldı. En az 100 kişi bu çatışmalarda hayatını kaybetti. Abbas Filistin hükümetinin görevine son verdi ve olaüanüstü hal ilan etti.

Kasım: Dönemin Amerikan başkanı George W. Bush, Annapolis’te Filistinlilerle İsrailliler arasındaki barış görüşmelerine evsahipliği yaptı; bu sırada Hamas Gazze’nin kontrolünü hala elinde tutuyordu. Ocak 2008: İsrail, Gaze ve Hamas’a yönelik askeri operasyonlarına hız verdi; 7 Filistinli öldürüldü. Dönemin İsrail Başbakanı Ehut Olmert, Gazze’den gelecek roket saldırılarına karşılık vereceklerine yemin etti. İsrail Gazze’ye baskınlar düzenlemeye devam etti ve bu süreçte Filistinliler yakıt, elektrik, su ve gıdadan yoksun bir şekilde bir insani krizle karşı karşıya kalmaya başladı.

Aralık 2008: Filistinli silahlı gruplar tarafından Gazze Şeridi’nden yapılan roket saldırılarına karşı İsrail, geniş kapsamlı “Dökme Kurşun” operasyonunu başlattı. Çoğu sivil yaklaşık 1400 Filistinli hayatını kaybetti. 22 günlük savaştan sonra İsrail ve Hamas, ayrı ayrı tek taraflı ateşkes ilan etti.

Ocak 2009: Mahmud Abbas’ın devlet başkanlığı görev süresi doldu, ancak Abbas parlamento ve devlet başkanlığı seçimlerinin eş zamanlı yapılabileceğini ve o güne kadar görevine devam edeceğini açıkladı.

Şubat 2009: Parlamento ve devlet başkanlığı seçimlerinin aynı anda yapılabilmesini mümkün kılacak bir birlik hükümetinin kurulabilmesi için Mısır, Hamas ve el-Fetih’i müzakereye çağırdı. Nisan 2009: Hamas ve el-Fetih, birlik hükümeti konusunda anlaşmaya varamayınca üç haftalığına müzakereleri askıya aldılar. Eylül 2010: İsrail ve Filistin liderleri arasında doğrudan müzakereler başladı. İsrail, Batı Şeria’daki yerleşim bölgelerinin yapımını durdurmayı reddedince görüşmeler aynı ay içinde sona erdi.

3 Mayıs 2011: İki grup arasındaki kan davasını sona erdirmek için Hamas ile el-Fetih arasında bir birlik anlaşması imzalandı. Bu kan davası Gazze Şeridi ile işgal altındaki Batı Şeria arasındaki fiili bölünmeye zemin hazırlamıştı. Anlaşmaya, Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ), İslami Cihat, Halk Direnişi Komiteleri ve Hamas üyeleri katıldı. Aynı zamanda Arap ülkelerinin dışişleri bakanları, Çin, Rusya, Türkiye ve bazı Avrupalı liderler de imza törenine davet edildi. Türkiye'yi temsilen Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu törene katıldı. 4 Mayıs 2011: Hamas ve el-Fetih liderleri Halid Meşal ile Mahmud Abbas, uzlaşma anlaşmasını imzalamak için Kahire’de biraraya geldi.