Uzun süredir YPG liderliÄŸindeki SDG’nin IŞİD’e karşı bir operasyona giriÅŸeceÄŸi beklenirken, operasyonun Menbic’e ya da Rakka’ya yapılacağı spekülasyonları yapıldı. Türkiye’nin kırmızı çizgileri ve ABD’ye ilettiÄŸi itirazlar sebebiyle Menbic operasyonunun askıya alınıp, Rakka’ya yönelineceÄŸi, ABD CENTCOM komutanı General Joseph Vogel’in YPG-SDG kontrolündeki Kobani’yi ziyaret etmesiyle anlaşıldı.
Saldırıyla ilgili özellikle YPG’nin çok fazla ön plana çıktığını ve Arap Rakka ÅŸehrine yönelik bir “Kürt iÅŸgalinin” yaÅŸanacağı iddialarına karşın, YPG’li yetkililer taarruza katılan güçlerin önemli bir bölümünün Araplardan oluÅŸtuÄŸunu dile getirdi. SDG’de Arap gruplar olarak Liva Cund el-Harameyn, Elviyat AÅŸair Anza, CeyÅŸ el-Süvvar, Liva el-Tahrir, Cephe Süvvar Rakka ve Liva Ahrar Rakka gibi gruplar ön plana çıkarken, bazı iddialara göre bu grupların operasyona katılan 20 bin kiÅŸilik gücün yaklaşık 5 binini oluÅŸturduÄŸu öne sürüldü.
Bu tartışmalar yaÅŸanırken, Kobani’nin güneyi ve Rakka’nın kuzeyinde yer alan Ayn el-Ä°sa çevresine yapılan yığınak ve sevkiyatın ardından 24 Mayıs’ta operasyona start verildi. Ä°lk aÅŸamada Ayn Ä°sa’nın biraz güneyindeki el-HiÅŸa’ya saldıran SDG, ilk aÅŸamada köye girmeyi baÅŸarsa da, IŞİD’in güçlü direniÅŸi ve karşı taaruzuyla köyü ele geçirmeyi baÅŸaramadı. IŞİD düzenlediÄŸi intihar saldırısındaysa çok sayıda SDG mensubunu öldürdüÄŸünü açıkladı.
Daha doÄŸuda Bir Hammud yönünden saldırıya geçen SDG, kısa sürede köyde kontrolü ele geçirdi. Tel el-Siman’a da girmeyi baÅŸaran SDG güçleri, yaklaşık 2 günün ardından bölgede yaklaşık 4 köye girmeyi baÅŸardı. Yaklaşık 10 kilometrelik bir ilerleme gerçekleÅŸtiren SDG, Rakka’ya 40 kilometre kadar yaklaÅŸtı. Buna karşın IŞİD güçlü bir direniÅŸ gösterirken, SDG saflarında ağır kayıplar yaÅŸandı. Koalisyon güçlerinin hava desteÄŸinin yeterli olmadığını öne süren SDG, daha fazla destek istedi. Operasyonun 3. günündeyse SDG’nin operasyona son verdiÄŸi ve bölgedeki ağır silahlarını çekmeye baÅŸladığı bilgisi geçildi. IŞİD’in 26 Mayıs gecesi kuzey Halep’te muhaliflere yönelik baÅŸlattığı ani taarruzla pek çok bölgeyi ele geçirmesinin ardından YPG-SDG’nin yönünü Menbic’e çevirdiÄŸi açıklandı.
KUZEY HALEP’TEKÄ° GELÄ°ÅžMELER VE MENBÄ°C MANEVRASI
Operasyonun başından beri gerek YPG liderliÄŸindeki SDG’nin isteksizliÄŸi, gerekse saldırıya karşı özellikle Arap ağırlıklı muhalefetten gelen tepkiler nedeniyle Rakka operasyonunun geleceÄŸi daha en başında tartışılmaya baÅŸlanırken, bazı spekülasyonlara göre saldırıda yalnızca sınırlı bir ilerlemenin ardından Menbic’e yönelik bir manevranın yapılacağı gündeme getirildi. Özellikle YPG’nin batıdaki Afrin’e ulaÅŸma amacı ve Suriye-Türkiye sınırını Hatay’ın güneyi hariç bütünüyle ele geçirme amacı güttüÄŸü öne sürülse de, gerek demografik dezavantajlar, gerekse mevcut askeri gücü sebebiyle bu durumun kolay olmadığı düÅŸünülüyordu. Buna karşın ABD öncülüÄŸündeki koalisyonun saÄŸladığı güçlü destekle önemli ilerlemeler kaydeden grup, hali hazırda bu amacına neredeyse ulaÅŸmış bulunuyor.
ABD öncülüÄŸündeki koalisyonun Rakka’ya odaklandığı bir dönemde Mare hattında hava saldırılarını neredeyse durdurması sebebiyle IŞİD bu boÅŸluÄŸu iyi deÄŸerlendirerek yeni bir taarruza giriÅŸti. Kafr Kalbin ve Kalcibrin de dahil Azez-Mare arasındaki 2 köy de dahil yaklaşık 6 köyü ele geçiren IŞİD, bölgedeki muhalif bölgeyi 2’ye böldü. Bab el-Selam(Öncü Pınar) sınır kapısına dayanan IŞİD’in burayı da ele geçirmesi halinde bölgedeki muhalif bölge 3’e bölünmüÅŸ olacak. Güneyde kalan Mare ise hali hazıda IŞİD ve YPG tarafından kuÅŸatma altına alınmış durumda.
Muhaliflerin oldukça çaresiz kaldığı bu saldırı sonucu, YPG-SDG hızlı bir biçimde Rakka’daki güçlerini Menbic’e kaydırmaya baÅŸladı. IŞİD’in ani hamlesiyle iyice çöküÅŸün eÅŸiÄŸine gelen Azez koridorundaki muhalif bölgeyi ele geçirmek için YPG-SDG’yle IŞİD arasında yarış baÅŸladı. YPG’nin Azez’in batısında da güçlerini mobilize ederek yığınak yapmaya baÅŸladığı gözlemlenirken, IŞİD’den önce Azez’i almak için harekete geçebileceÄŸi düÅŸünülüyor. Buna karşın YPG ve IŞİD’in bölgede Ahras, Kafr Nasih köylerinde birbirine saldırmaması ise dikkat çekiyor.
RAKKA OPERASYONUNUN Ä°PTALÄ° VE KUZEY HALEP’TEKÄ° MUHTEMEL SENARYOLAR
Kuzey Halep’te Türkiye destekli muhalif gruplar zayıf halka olarak zor bir hatta uzun süredir tutunmaya çalışırken, gün geçtikçe çevrelerindeki kemer daralıyor. IŞİD’in doÄŸudan, YPG’ninse batıdan saldırıları sonucu iyice sıkışan Kilis Operasyon Odası’na baÄŸlı muhaliflerin, Türk Ordusu’nun saÄŸladığı topçu desteÄŸi ve koalisyon güçlerinin saÄŸladığı hava saldırılarına raÄŸmen bölgede gün geçtikçe kan kaybettiÄŸi görülüyor.
ABD öncülündeki koalisyon güçlerinin hava saldırılarındaki düzensizlik ve bunun IŞİD taarruzlarıyla arasındaki korelasyonsa dikkat çekiyor. Son bir haftada koalisyon uçakları Mare hattında yalnızca 7 hava saldırısı gerçekleÅŸtirirken, Rakka’nın kuzeyindeki saldırılar 20 civarında gerçekleÅŸti. Koalisyonun asıl ağırlığıysa her gün onlarca hava saldırısı gerçekleÅŸtirdiÄŸi Irak’a verdiÄŸi anlaşılıyor.
Türkiye ile ABD arasında gerginliÄŸe sebep olan bu durum karşısında özellikle IŞİD avantaj elde etmeye çalışırken, kuzey Halep’teki muhalifleri bölgeden bütünüyle çıkarmaya çalışıyor. Türkiye’nin YPG’nin Fırat’ın batısına geçirilmemesi ısrarı sebebiyle ABD’nin bilinçli olarak bölgede muhaliflere desteÄŸi sınırlı tuttuÄŸu düÅŸünülüyor. Son günlerde ABD’li askerlerin YPG armalı üniformalarla basına yansıyan görüntüleriyse, iki ülke arasındaki gerginliÄŸi iyice artırdı. Adı açıklanmayan üst düzey bir Türk yetkili, ABD ile Türkiye arasında Suriye konusunda büyük bir güvensizlik yaÅŸandığını ifade etti. Son dönemlerde Türkiye’nin PKK baÄŸlantılı YPG ile ilgili dile getirdiÄŸi endiÅŸelere ABD’nin kayıtsız kaldığı ve YPG’yi Suriye’de müttefik olarak desteklemesinin iki ülke arasında büyük bir güven bunalımına yol açtığı görülüyor.
Hali hazırda IŞİD’in kuzey Halep’teki son hamlesiyle ABD’nin bundan sonra Türkiye’nin Fırat’ın batısıyla ilgili itiraz ve rezervlerini göz ardı ederek YPG-SDG’nin Menbic’e yönelik saldırasına destek verebileceÄŸi düÅŸünülüyor. Türkiye’nin, ısrarla YPG-SDG’nin Rakka’ya saldırması konusunda ABD’ye baskı yaparken, özellikle kuzey Halep’teki son geliÅŸmelerle birlikte de facto bir durumla karşı karşıya olduÄŸu anlaşılıyor.
YPG’nin kuzey Halep’i öncelikleri arasında gördüÄŸü anlaşılırken, ancak bu bölgede ilerleyerek 3 kantonu birleÅŸtirmesinin ardından Rakka’nın kuzeyine tekrar yöneleceÄŸi düÅŸünülebilir. Hali hazırda YPG-SDG hakimiyetindeki bölgelerin Haseke bölgesinde önemli petrol yataklarına sahip olduÄŸu bilinse de, kuzeyde Türkiye, güneyde IŞİD’le çevrili bu bölgenin tarıma elveriÅŸli olmaması sebebiyle Fırat deltasında yer alan verimli Rakka bölgesine ilerlemek isteyebileceÄŸi de göz önünde bulundurulması gereken noktalardan birisi. Su sorunun üst düzeyde yaÅŸandığı bölgede, özellikle Fırat havzasının hakimiyeti, bölgedeki yerel aktörler arasında önemli bir rekabet konusu.
[Bu makale Can Acun ve Hüseyin Öner tarafından hazırlanmıştır.]
[Suriye Gündemi, 27 Mayıs 2016]
