Cumhuriyetçi Parti’de resmi olarak aday adayı olduğunu açıklayan tek isim eski Başkan Donald Trump. Trump, kasım ara seçimleri öncesinde adaylığını açıklayarak muhtemel bir seçim zaferinin rüzgârını arkasına almayı planlamış ancak böyle bir zaferin olmayacağını gösteren anketlere bakarak kararını seçim sonrasına bırakmıştı. Ara seçimlerde Cumhuriyetçilerin ezici bir zafer kazanamamaları ve Trumpçı adayların çoğunun kaybetmesi Trump’ın adaylığına darbe vurdu. Buna rağmen yarışa erken girip kendi tabanını konsolide ederek arkasına almayı amaçlayan Trump’ın bu hesabı şimdiye kadar tutmuş görünüyor ancak partinin çoğunluğunun kendisi dışında bir aday istediğini gösteren anketler ibreyi Florida Valisi Ron DeSantis’e çeviriyor.

DeSantis geleneksel olarak salıncak eyalet sayılan ancak 2016 ve 2020 başkanlık seçimlerinde artık Cumhuriyetçi (kırmızı) bir eyalete dönüşen Florida’da ikinci dönem valilik görevine devam ediyor. Parti içindeki aşırı sağ sayılabilecek Özgürlük Grubu’nun kurucu üyelerinden olan DeSantis, Trump’ın tabanına hitap edebilecek en güçlü aday olarak öne çıkıyor. Pandemi sırasında eve kapanma, maske ve aşı gibi tedbirlere direnen DeSantis bu tür sınırlamaları yasaklayan kanunlara attığı imzalarla adını duyurdu. Pandemi sırasında sıcak iklimi ve ekonomisini kapatmayan bir eyalet olması sebebiyle büyük göç alan Florida’nın bütçesi de DeSantis döneminde fazla verdi. Siyasi doğruculuğa da savaş açan DeSantis, kasım ayında büyük farkla tekrar vali seçildi. Trumpçı tabanın da rahatlıkla oy vereceği bir isim olan DeSantis birçok ankette Trump’a karşı en fazla şansı olan aday olarak öne çıkıyor.

Aday adaylığını açıklama konusunda aceleci davranmayan DeSantis’in parti içinde gördüğü teveccühün farkında olan Trump şimdiden saldırı moduna geçti. DeSantis’in pandemideki kapanma karşıtı tavrının ‘özgür eyalet’ sloganı altında pozitif biçimde gündeme gelmesinden rahatsız olan eski Başkan, Florida’nın aslında uzun süre kapalı kaldığını ve DeSantis taraftarlarının tarihi yeniden yazmaya çalıştığını söyledi. DeSantis’e ‘sofuluk taslayan’ mealinde bir lakap takmayı da ihmal etmeyen Trump’a karşı DeSantis’in cevabı ‘ben en azından ikinci kez seçildim’ babında oldu. DeSantis’in yarışa resmen girmemesine karşın Trump’a daha saygılı ve alttan alan bir cevap vermek yerine eski Başkan’ın başkanlık seçimini kaybettiğini hatırlatması Trump’a karşı aday olacağının en güçlü işaretlerinden biri sayılabilir.

İki hafta içinde aday adaylığını açıklayacağı basına yansıyan Nikki Haley, Trump yönetiminin ilk iki yılında ABD’nin BM Temsilciliği görevini yürütmüştü. Muhafazakâr bir eyalet olan South Carolina’nın valiliğini yapan Haley’nin Trump’la DeSantis arasına sıkışacak bir yarışta farklı alternatif arayanlara hitap etmesi mümkün olabilir. 2016’da başkanlık yarışına giren ve sonrasında Trump yönetiminde görev alan Haley’nin bu aşamada yarışa girmesi Trump’a karşı en erken ortaya çıkan cesur aday profiline oynadığını gösteriyor. Başkanlığı kazanamasa bile başkan yardımcılığı için şansı yüksek olabilecek bir isim olan Haley, Cumhuriyetçilerin Biden-Harris ikilisine karşı kadın aday çıkarılması açısından öne çıkabilir. South Carolina eyaleti senatörü Tim Scott’ın adaylığı konuşulurken ve bu eyaletin diğer senatörü Lindsey Graham’in Trump’ı destekleyen açıklamaları ortadayken Haley’nin acele etmesi anlaşılabilir ancak Trump veya DeSantis’e karşı şansının düşük olması başkan yardımcılığına oynadığı izlenimi yaratıyor.

Bu adayların dışında ismi geçenler arasında Trump’ın Başkan Yardımcısı Mike Pence ve eski CIA Direktörü ve Dışişleri Bakanı Mike Pompeo da var. Pence’in en büyük avantajı Cumhuriyetçi Parti içinde en güçlü odaklardan biri olan Evanjelistlerin desteğini alması olacaktır. Ancak 6 Ocak olaylarında Trump’ın istediği gibi seçim sonuçlarını iptal etmemesi Trumpçı tabanın nefretini üzerine çekmesine sebep oldu. Bu tabanın bir şekilde desteğini alamayan bir adayın başarılı olamayacağının farkında olan Mike Pompeo ise en son kitabında Trump’ı hiç eleştirmediği gibi kendisiyle ne kadar aynı çizgide olduğunu gösteren birçok örnek veriyor. Bu şekilde Trumpçı tabanın desteğine talip olmak isteyen Pompeo’nun Trump’a karşı aday olup olmayacağı veya en azından Başkan Yardımcılığı alabilmek için yarışa girip girmeyeceği merak konusu. Ancak hem Pence hem de Pompeo, Trumpçı tabanın desteğini almazlarsa şansları olmayacağının farkında.

Trump’a karşı en geniş koalisyonu oluşturabilecek ve Trumpçı tabandan da destek alabilecek bir isim olarak öne çıkan DeSantis’in partinin adaylığını kazanması durumunda ülke genelinde seçimlerin kaderini belirleyen %40 civarındaki bağımsızlar tarafından benimsenmesi hiç de kolay olmayacak. 44 yaşındaki DeSantis’in Biden’a karşı yaş avantajı olacak ancak Trump’ın bile sağında kalan bazı politikalarının Florida’da popüler olsa da ülke genelinde yapılacak başkanlık seçimlerinde yetersiz kalacağı açık. DeSantis partinin başkan adaylığını kazanmak için sihirli formülün Trump’a karşı Trumpçılık olduğuna inanmış görünüyor ancak bu formül başkanlığın kazanılması için yetmeyebilir. Partinin adaylığını kazanırsa başkanlık yarışında geniş kitlelerden destek bulacak daha az ideolojik ve daha pragmatik bir platform geliştirmesi gerekecek.

[Yeni Şafak, 4 Şubat 2023]