Bugün, medyanın toplumsal ve siyasi hayattaki etkinliÄŸinin en bariz unsurlarından biri olarak “siyasetin medyatikleÅŸmesi” gösterilebilir.
Siyaset “medyatik bir eylem halini almakta” ve “medyaya dönük bir faaliyete indirgenmekte”dir.
Gianpietro Mazzoleni buna “medya demokrasisi” adını verir. Ona göre bu süreç demokrasi için bir tuzaktır.
Bununla birlikte bu sürecin bir ÅŸeffaflaÅŸma olduÄŸunu söyleyenler de vardır. Onlara göre siyasetin medya aracılığıyla kamuoyu önünde yapılıyor olması hem bir ÅŸeffaflaÅŸma alameti olduÄŸu hem de siyasal katılımı artırdığı için deÄŸerlidir. Bu durum demokrasi kültürünü zenginleÅŸtirmektedir.
Hangi noktadan bakarsak bakalım, ÅŸurası açık: YaÅŸadığımız dünyada medya politik iÅŸleyiÅŸin merkezine oturmuÅŸ durumda. Seçim kampanyalarının, devletin toplumla iletiÅŸiminin, kamu diplomasisinin, imaj inÅŸasının en önemli aracı medya. Konvansiyonel medya kültürü için geçerli olan bu durum, yeni medya teknolojileri ile daha da pekiÅŸmiÅŸ durumda.
Bu sürecin en belirgin sonucu ise siyasal eylemin “imaj” temelli bir çerçeve içerisinde yürütülmeye baÅŸlanması. Siyasal alanda varoluÅŸsal bir temsil krizi yaratan bu durum, siyasetin bir gösteriye dönüÅŸmesi riskini beraberinde getiriyor.
Chomsky ve Herman, Rıza Ä°malatı (Manufacturing Consent) isimli meÅŸhur çalışmalarında medyanın siyaseti üç nedenle ifsad ettiÄŸini iddia ederler. Onlara göre medya, öncelikle kâr amaçlı olduÄŸu, ekonomik çıkarını her ÅŸeyin önünde gördüÄŸü için ifsad edici bir güçtür. Ä°kinci neden, reklamcılığın medyanın en önemli gelir kaynağı oluÅŸu, medyanın satış gelirleriyle kendisini döndürmeyi baÅŸaramamasıdır. Üçüncü neden ise medyanın sürekli devletten ve iÅŸ çevrelerinden destek arayışı içinde olmasıdır.
Ne var ki bu analizde çok önemli bir nokta eksiktir. EleÅŸtirel düÅŸünürler medyanın siyasete yönelik müdahalelerini çoÄŸunlukla “manipülasyon kapasitesi” baÄŸlamında ele aldılar. Bu anlamda, bu sürece etki eden “çarpıtma mekanizmaları”na konu edindiler. Fakat, mesele sadece “negatif müdahaleler”i ele almak deÄŸil. Bir baÅŸka önemli husus, medyanın siyasal gerçekliÄŸin kendisini deÄŸersizleÅŸtirmesidir.
Bu çerçevede medyanın imaj merkezli bir siyasal tasavvur yaratmaya çalışması konuÅŸulması gereken bir meseledir. Ä°maj odaklılık, Türkiye siyasal habitatına tesir eden yıkıcı bir unsur olarak öne çıkmaktadır.
Bu tasavvura göre siyaset, toplumu (muhatapları) bir imaja ikna etmeye dönük bir eylemlilik halidir. 2000 sonrasında Cem Uzan figürünü yaratan, 2010’da Kemal KılıçdaroÄŸlu’nu CHP baÅŸkanlığına getiren, 2014’te Mehmet BekaroÄŸlu’nu CHP Yönetimine taşıyan bu mühendisliktir.
Ä°maj odaklı siyasetin temelinde “pozisyon almak” ve “hesap vermek” yer almaz. Temel mesele, sempati toplamaktır. Önerme içermeyen yuvarlak ifadelerle sempati toplamak...
Ä°maj odaklı siyasetin merkezinde yer alan siyasetçi tipi, topluma deÄŸil medyaya konuÅŸmaktadır. Medya tarafından beÄŸenilmek, medyada daha çok yer almak esastır. BaÅŸlıca baÅŸarı kriteri budur.
Seçim kazanmak, halka dokunmak, yapısal düzenlemeler yapmak deÄŸil, şık görünmektir esas olan. Oysa kalite ve şıklık farklı gerçekliklerdir. Gündelik hayatta olduÄŸu gibi siyasette de kalıcı olan şıklık deÄŸil, kalitedir.
[AkÅŸam, 18 Eylül 2014]
