Åžah Fırat Operasyonu, Türkiye devletinin ulaÅŸtığı “devlet kapasitesi” düzeyinin yeni bir göstergesi oldu. Daha önce Musul KonsolosluÄŸundaki çalışanlarımızı kurtarma operasyonunda da benzer bir durum açığa çıkmıştı.

Operasyonda stratejik zeka ürünü dört unsur var. Bunlar; türbe yerini taşımak, taşırken dini tören yapmak, türbe yerini Suriye sınırı içinde bırakmak ve kalan türbe yapısını imha etmek ÅŸeklinde. Åžimdi neden bu operasyonun arkasında ve yapılış biçiminde stratejik zeka olduÄŸunu tek tek tartışayım.

TÜRBEYÄ° TAÅžIMAK PROAKTÄ°F TUTUM ÖRNEĞİ

Süleyman Åžah Türbesi Suriye’de IÅžID’in kontrol ettiÄŸi bölgede kalmıştı. IÅžID ister kendi dinamikleri ile ister baÅŸka uluslararası istihbarat güçlerinin etkisi ile türbeye saldırabilirdi. Bir anda kendimizi bir savaşın içinde bulabilirdik. Türbenin iÅŸgal edilmiÅŸ veya askerlerimizin esir alınmış olduÄŸu bir durumda savaÅŸa girmekten kaçınamazdık. Bunu bölgedeki tüm aktörler biliyordu. Türbeyi taşımak bizi istemediÄŸimiz bir savaÅŸa sokulmamızı engellemiÅŸ oldu. Süreç bizim kontrolümüze girdi. Bu duruma yönetim bilimlerinde “proaktif tutum” veya “ön alma” deniyor.

DÄ°NÄ° TÖREN YAPILMASI

Operasyonun ikinci önemli unsuru ise, türbenin taşınırken dini tören yapılması ve bunun kamuoyuna vurgulu bir ÅŸekilde açıklanması. “Nakl-i kubur” kavramı kullanılarak kabir taşımanın dini meÅŸruiyeti ifade edilmiÅŸ oldu. Böylece ortaya çıkabilecek negatif algıların önüne geçilmiÅŸ oldu. Ayrıca dini tören yapmak, ordumuzun dini deÄŸerlerle uyumlu olduÄŸuna, tarihsel köklerine baÄŸlı olduÄŸuna dair de ek bir pozitif algı oluÅŸturdu.

TÜRBEYÄ° SURÄ°YE Ä°ÇÄ°NDE TUTMAK

Türbenin yerini Suriye içinde ama sınırımıza 200 metre mesafede tutmak ise, Suriye içindeki toprak parçamızdan vazgeçmediÄŸimiz anlamına geliyor. Tarihsel olarak oluÅŸmuÅŸ, uluslararası sözleÅŸmelerle tanınmış bir vatan toprağından vazgeçmek stratejik akıl ile baÄŸdaÅŸmazdı. Mezar Türkiye içine getirilseydi, fiili olarak vatan toprağı terk edilmiÅŸ olacaktı. Türbeyi kontrolümüz altında tutabileceÄŸimiz kadar yakınımızda ama Suriye toprakları içinde tutmak stratejik açıdan akıllıca bir eylem.

KALAN TÜRBE YAPISINI Ä°MHA ETMEK

Kalan türbe yapısını imha etmenin iç burkan bir tarafı olmakla beraber, kalan yapıları imha etmek de stratejik bir eylem. EÄŸer yapı olduÄŸu gibi bırakılsaydı, IÅžID savaÅŸçılarının fotoÄŸraf çektirdiÄŸi bir mekana dönerdi. O resimlerden de provokatif algılar üretilirdi. Günümüz dünyasında her eylemi anlamı ve algıları ile birlikte düÅŸünmek gerekir. Artık algılar neredeyse gerçekliÄŸin kendisi kadar önemli hale geldi.

Ä°mha etmenin iç burkan tarafı ise betonarme olsa bile bir mimarı yapının yıkılmış olması. Türbenin kutsal emanet olan tarafının Türkiye’ye getirildiÄŸini biliyoruz. Türbenin mimarı özelliklerinin ise kayıt altına alınıp alınmadığını bilmiyorum. EÄŸer türbenin mimarı özelliklerinin kayıtlarını da almışlarsa, operasyona “on numara” diyebiliriz. Büyük devlet olmak her ayrıntıyı düÅŸünmek demektir.

DEVLET KAPASÄ°TESÄ° PUANIMIZ

“Devlet kapasitesi” terimi, devletlerin yönetim, ekonomi, askeri, eÄŸitim vb. alanlarda iÅŸlevsellik düzeyini gösteren bir terim. Devletin kapasitesinin en ideal haline 100 puan dersek, artık iç savaÅŸ düzeyine gelmiÅŸ, devletin varlığının ortadan kalktığı hale 0 (sıfır) puan verebiliriz. Ben kendime hep ÅŸu soruyu sordum: Türkiye devletinin ÅŸu anki kapasitesine kaç puan vermek gerekir? 90’lı yılların devlet kapasitesi 30-40’lar düzeyiydi. Åžimdilerde devlet kapasitesi 60-70’ler düzeyine gelmiÅŸ ve artmaya devam ediyor gibi görünüyor.

Åžah Fırat Operasyonundaki beceri ve stratejik zeka devlet kapasitesinin artmaya devam ettiÄŸinin göstergesi.

[Star, 23 Åžubat 2015]