GeçtiÄŸimiz hafta Kültür Üniversitesi Global Politik Trendler Merkezi’nin organize ettiÄŸi bir panel serisine katılmak için Kanada’daydık. Hem Carleton Üniversitesi ve Toronto Üniversitesi’nin meÅŸhur Munk Küresel Çalışmalar Merkezi’nde hem de Kanada DışiÅŸleri Bakanlığı’nda dünyanın bir numaralı gündem maddesi olan IŞİD tehdidini konuÅŸma ve Türkiye’den bir perspektif sunma imkanı bulduk.

Kanada’da IŞİD’e karşı oluÅŸturulan uluslararası koalisyonun bir parçası ve kasım ayının başından itibaren IŞİD hedeflerine yönelik hava saldırıları gerçekleÅŸtirmeye baÅŸladı. Kanada’ya vardığımız gün de Kanada Hava Kuvvetleri Irak’ta Beyci rafinerisi civarını vurdu. Hava Kuvvetleri’nden daha sonra yapılan açıklama IŞİD’e yönelik koalisyon saldırılarının genel trendini özetler nitelikteydi: “Büyük ihtimalle IŞİD militanlarını öldürmüÅŸ olabiliriz.” Uluslararası koalisyonun IŞİD’e yönelik istihbarat zafiyeti ortada; bu da saldırıların çoÄŸu zaman hedeflenen sonucu doÄŸurmamasına sebep oluyor. ÖrneÄŸin Ä°ngiliz uçakları defalarca sortiler yapıp hiçbir hedefi vuramadan dönmüÅŸtü. Ä°stihbarat zafiyeti ve karavana hava saldırıları, sadece hava saldırılarının IŞİD’i elimine etmeye yetmeyeceÄŸini gösterir cinsten.

STRATEJÄ° YOKSUNLUÄžU

IŞİD Kanada’nın gündemine bu kadar girdiÄŸi için doÄŸal olarak IŞİD’e yönelik bölgeden gelenler tarafından yapılan konuÅŸmalara ilgi hem yüksek düzeyliydi hem de oldukça büyüktü. Kanadalılar açık bir ÅŸekilde IŞİD’e yönelik kendilerinin de parçası olduÄŸu hava saldırılarının verimliliÄŸini sorguluyor. Belki bu sorgulamadan daha da önemlisi, birçoÄŸu operasyonlardan sonrasına dair kafalarının karışık olduÄŸunu ifade ediyor. Diyelim ki Irak ve Suriye’de belli noktalarda IŞİD zayıflatıldı veya geri püskürtüldü. Bu IŞİD tehdidinin sona ermesi anlamına gelecek mi? Soru tecahül-i arif kabilinden, cevabı biliniyor. Uluslararası toplumun strateji yoksunluÄŸuna vurgu yapılıyor.

Kanada’yı IŞİD konusunda endiÅŸelendiren hususlardan bir diÄŸeri de ülkeden IŞİD’e katılmak için Irak ve Suriye’ye giden savaÅŸçılar. Toplam sayı net deÄŸil fakat eylül ayında çıkan bir rapora göre bu sayı 130 civarında. Yine ziyaretimiz boyunca The Globe and Mail, National Post gibi gazetelerin manÅŸetlerini süsleyen Kanadalı IŞİD’çiler haberleri de dikkatleri çekiyordu. Sadece erkeklerin deÄŸil 14 yaşında kız çocuklarına varıncaya kadar farklı yaÅŸ, etnik köken ve cinsiyetlerdeki Kanadalıların neden IŞİD’e katıldığı sayıları az da olsa merak ve endiÅŸe konusu.

TÜRKÄ°YE'YE BAKIÅž OLUMLU

Beni en fazla ÅŸaşırtan noktalardan birisi hem Suriye hem de IŞİD konusunda Türkiye’nin pozisyonuna dair genel olumlu havaydı. Samimi olmak gerekirse dünya basınında bu kadar tezviratın döndüÄŸü bir zamanda ciddi eleÅŸtirel bir ortam bekliyordum. Siyasi spekturumun deÄŸiÅŸik noktalarındaki akademisyen, devlet görevlisi, öÄŸrenci vs. ile görüÅŸmemize raÄŸmen Türkiye’nin mezkur pozisyonuna dair olumlu bakış not edilmeyi hak ediyordu. Ä°ki temel nokta bu olumlu bakışı ÅŸekillendirmiÅŸ. Birincisi Türkiye’nin mülteci karnesinin baÅŸarılı olması. Kanada’nın 1500 Suriyeli mülteciyi kabul ettiÄŸi bir süreçte Türkiye’nin 2 milyon civarı Suriyeliye ev sahipliÄŸi yapmasını net bir ÅŸekilde takdir ediyorlar. Ä°kinci nokta ise Türkiye’nin coÄŸrafi konumunun Türkiye üzerine yüklediÄŸi hassasiyet konusundaki farkındalık. Okyanusun diÄŸer tarafında, ABD’ye komÅŸu olmakla Türkiye gibi çatışması bol bir coÄŸrafyada istikrar kalesi olmak bir deÄŸil. Bu farkındalık Türkiye’nin özel konumundan kaynaklanan hassasiyetlerine saygıyı da artırıyor.

Kanada uluslararası siyasette belki büyük bir dinamiÄŸe tekabül etmiyor. Fakat Batılı, geliÅŸmiÅŸ ve eÄŸitim seviyesi yüksek, G-20 ve NATO üyesi ve hem Ä°ngilizce hem de Fransızca konuÅŸan dünyaya seslenebilen bir ülke. Kanada’yla iliÅŸkilerin güçlendirilmesi, iÅŸbirliÄŸi imkanlarının zorlanması ve Türkiye’nin bölgesel sorunlara iliÅŸkin pozisyonunun anlatılması oldukça önemli. Enerjileriyle bilinen Büyükelçimiz Selçuk Ünal ve BaÅŸkonsolosumuz Ali Rıza Güney bu süreçte en büyük kozlarımızdan.

[Akşam, 21 Kasım 2014]