“Türkiye ittifakı”, önümüzdeki dört yılı iyi değerlendirmek için tüm Türkiye’ye yönelik bir çağrı. Kısa vadeli olarak düşünülmediği görüşündeyim. Aslında bunun hem Türkiye’nin son altı yedi yıldır içine girdiği türbülans döneminin bir muhasebesi olduğunu hem de küresel ve bölgesel fırtınanın yaklaştığını gören bir lider olarak Erdoğan’ın proaktif bir çağrıda bulunduğunu düşünüyorum.

Prof. Burhanettin Duran:"Türkiye kararlılığını ortaya koydu, S-400’le ilgili geri adım atmayacak. Bu çerçevede ABD bir üçüncü yol bulmak durumunda. Türkiye’nin bu anlaşmayı yaptığı dönem CAATSA’nın öncesine denk geliyor, istenirse buradan hareketle Türkiye’ye muafiyet sağlanabilir."

Peki, bu konuda beklentiler ne yönde? En son Bakan Berat Albayrak’ın Trump’la birebir görüşmesi oldu. Buna dair sizde kulis bilgisi var mı? Ne konuşulmuş? Buradan bir çıkış görünüyor mu?

Başkan Trump’ın Türkiye’nin pozisyonuna hak veriyor olması, Kongre’den gelecek bir tasarıyı nasıl karşılayacağı konusunda bir muğlaklığı da barındırıyor. Eğer Suudi Arabistan’ın Yemen’deki konumuyla ilgili gelen tasarıyı veto etmesi gibi bir aktif pozisyon alırsa, Türkiye’ye bir muafiyet tanıyabilirse, bu, Türkiye-ABD ilişkilerinin derin bir türbülansa girmesini engelleyecek bir yaklaşım olur. Yani bu süreç Başkan Trump’ın çoklu bir değerlendirme içerisinde Türkiye’yi nerede gördüğünün de bir testi olacak.Yaptırımların gelmesi durumunda da bu yaptırımların kapsamında yine Başkan’ın kararının etkisi olacak. Burada ne tür yaptırımlar olacağı önemli. Bir şekilde Rusya’ya olan tavrı gösterecek ama Türkiye’yi de üzmeyecek formatta olacaksa, o başka bir tercih olacak. Burada Türkiye kararlılığını ortaya koydu, S-400’le ilgili geri adım atmayacak. Bu çerçevede ABD bir üçüncü yol bulmak durumunda. Türkiye buna açık, “Beraber bir üçüncü yol bulalım” diyor ve sürekli olarak bunun müzakeresini yapıyor. Neticede siz tamamladığınız bir anlaşmadan geri adım attığınızda, bu uluslararası prestij açısından da önemli bir konudur.

Geçtiğimiz günlerde S-400’lerin Bakü’ye ya da Katar’a konumlandırılması yahut başka ülkelere satılması gibi seçeneklerin konuşulduğu söylendi. Türkiye için böyle bir üçüncü yol var mı?

Başka ülkelere satılması ya da konumlandırılması seçeneğini pek mümkün görmüyorum. Evet üçüncü yol bulunması gerekir ama bu üçüncü yolun da sınırları var. Neticede bu teknolojiyi veren ülkenin yeniden satışı kabul edip etmeyeceği de önemli. Anlaşmanın içerisinde ne tür maddeler var bilmiyorum ama başka ülkeye satılması veya konumlandırılmasının önünün çok açık olacağı kanaatinde değilim. Türkiye’nin bunu tercih edeceği kanaatinde de değilim, çünkü o zaman bir anlamı kalmıyor. Neticede siz bunu kendiniz için alıyorsunuz. Burada üçüncü yolun seçenekleri olarak Türkiye’nin bir kere bu işin teknik boyutunu çözecek şekilde bir ortak komite önerisi vardı. ABD’nin bunu yeniden düşünmesi gerektiği kanaatindeyim. Türkiye’nin bu anlaşmayı yaptığı zamanın CAATSA’nın öncesine denk geliyor olması orada Türkiye’ye muafiyet sağlayabilir.

Netice itibarıyla dış politika ülkelerin tercihleriyle yol aldığı bir süreç. Peki, Türkiye’nin S-400’den vazgeçme şansı var mı? Öylesi bir durumda Rusya ne yapar?

Rusya’nın ne yapacağı bugünden doğru spekülatif bir konu. Türkiye’nin hava savunma sistemine ihtiyacı var ve S-400’ler dünyadaki en gelişmiş sistemler olarak görülüyor. Dolayısıyla Türkiye böyle bir hava savunma sistemine sahip olmak istiyor. Bunun ikinci ayağı uçaklarla ilgili. Eğer F-35’ler sıkıntıya girerse Türkiye kendi milli uçağını üretme konusuna ağırlık verebilir ya da başka seçeneklere yönelebilir. Bu aşamada S-400’lerden vazgeçmenin Türkiye-Rusya ilişkileri bağlamında doğru olmayacağı kanaatindeyim. Çünkü peşinatının da ödendiği söylenen bir anlaşmadan hangi sebeple geri döneceğiniz konusunda Türkiye’nin bir devlet olarak yaklaşımına katkı sağlamaz. Mesele, Rusya’nın ne yapacağından ziyade Türkiye’nin ne yapacağıdır. Türkiye savunma sanayiinde kendine bir yol bulmak istiyor. Bu yol bağımlı bir yol olmamalı, teknoloji transferini getirecek olan ve Türkiye’yi ileriye taşıyacak olan bir yerde olmalı. Bu zamana kadar NATO sistemi içerisinde ABD’yle olan ilişkilerde Türkiye’ye bu alan açılmadı. Teknoloji transferi konusunda çok cimri yaklaşıldı.

Prof. Burhanettin Duran:"Türkiye, kendi etrafındaki bölgede etkisini ortaya koyan, mücadelesini de veren ama sürekli de uzlaşmaya açık bir pozisyonda yürüyecek. Dönemsel türbülanslardan korkmayacak, temel stratejik tercihlerinde Batı ittifakı içerisinde olmak gibi prensiplerden de ödün vermeyecek. Bunların hepsini bir arada yönetmek, çoklu düzlemleri ve değişen ortamı da yönetmeyi gerektirdiğinden, zaman zaman gerilimler zaman zaman gelgitler olabilir, bunlar ülkeye de çeşitli şekillerde yansıyabilir. Burada önemli olan, millet olarak böyle bir “tünelden çıktığımızı”, zorlu ama sonu bereketli bir süreçte olduğumuzu fark etmemiz ve buna göre bir politika geliştirmemizdir."

Zaten CAATSA yaptırımları sadece F-35’lerin teslimatının askıya alınmasını değil daha önce ABD’den alınan F-16’lar dahil diğer silah sistemlerinin yedek parçalarını da vermeme kartına oynamalarını sağlıyor.

Ekonomik etkileri açısından yönetilmesi gereken bir süreç olabilir. Türkiye’deki ekonominin son dönemdeki türbülanstan toparlanma süreci iyi gidiyor. Türkiye’nin bu tür ihtimalleri de göz önünde bulunduran bir hazırlık yapabileceği kanaatindeyim. Bu stratejik kararı bir otonomiyle veremezseniz, sürekli olarak ekonomi üzerinden bu şekilde sıkıştırılacağınız tehdidiyle geri adım attırılırsanız; bulunduğunuz yerden bir üst lige sıçrama yapamazsınız. Stratejik sektörlerde öne çıkmak için cesur olmak durumundasınız. Savunma sanayii bunun en öncelikli kısmı.Cumhurbaşkanımız da buna özel bir önem atfediyor. Bu, Türkiye için geleceği olan bir alan. Şimdi insiyatif almak durumundayız. Türkiye gibi çok yönlü tehditlerle yüzleşen bir ülkenin savunma sanayisi orta ve uzun vadede bağımlı olmaktan kurtulmak zorunda. Böyle baktığınızda çıkışı bir yerden sağlamak ve ülkenizi de bu çıkışı sağlayacak şekilde yönetmek durumundasınız. Ortada birtakım senaryolar var diye bu tür kritik kararlardan vazgeçemezsiniz. Türkiye’nin başta 15 Temmuz olmak üzere geçmişindeki birtakım saldırılardan çıkmasının Türkiye’yi güçlendirdiğini düşünüyorum. Eğer bu türbülans Erdoğan diplomasisinin vermiş olduğu imkânlarla yönetilebilirse ekonomideki etkilerinin de çok az olacağını ve aşılabileceğini düşünüyorum. Ve bundan sonrasında Türkiye’nin önüne çok daha farklı imkânlar çıkacak.ABD ile gerilmeyi, Rusya’yla ilişkilerin bozulmasını kastetmiyorum; Türkiye elbette bunlara dikkat etmeli, müzakereye, diplomasiye, pazarlığa öncelik vermeli.

İran yaptırımları bizi de etkileyecek. İran petrolü işlenmesi açısından bizim için değerli bir petrol. Bu anlamda yaptırımların bir rejim değişikliğini hedefleyip hedeflemediğine doğru baktığımda, halen böyle bir amacın söz konusu olduğu kanaatinde değilim. Türkiye’nin de hem komşu ülke olarak hem de enerji işbirliği açısından bu konuda ABD ve İran’la müzakerelerini yapması gerekiyor. ABD’nin muafiyet tanımayacağını söylemiş olması bir risk. ABD ile bu konuda müzakerelerin devam etmesi gerektiğini düşünüyorum. Irak da yaptırımlardan en çok etkilenecek komşu bir ülke. Yaptırımlar Türkiye ile Irak’ın daha da yakınlaşmasını getirebilir.

Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri ve Rusya da Türkiye için seçenek mi?

Bunlar OPEC’in önemli bileşenleri. Türkiye şu aşamada bütün seçenekleri değerlendiriyordur ama hangisinde karar kılınacağını bilemiyorum. O biraz karar alıcıların tercihi olacak. Sonuçta İran yaptırımlarının bir ayağı petrol diğer ayağı İran’la yapılan ticaretler. Instex dediğimiz sistem, yaptırımların olmadığı alanlarda finans mekanizması olarak düşünüldü. Aslına bakarsanız KOBİ’ler için daha çok düşünülüyor, çünkü büyük şirketler İran yaptırımlarından korkuyorlar, bu sebeple İran piyasasından çıktılar. Burada Avrupa’nın da İran’a yönelik olarak önemli bir sıkışma içerisinde olduğunu görüyoruz. ABD’nin İran yaptırımlarıyla ilgili baskısının, dünyadaki değişen ittifak sistemi çerçevesinde ülkeleri yeni ilişki tarzlarına iteceği kanaatindeyim. Küçük ittifakların güçlendirilmesini de, konu bazlı kapsamı sınırlı ittifaklar kurulmasını da getirebilir. Yaptırımların belli ölçülerde Türkiye’ye olan etkisini sınırlandırabilme açısından Türkiye ve Irak daha şanslı, çünkü komşu ülkeler. Burada sınır ticareti açısından, turizm açısından birtakım imkânlar var ve bu yaptırımların göğüslenmesinin AB, Çin, Rusya ile beraber hareket ederek de dengelenebileceği kanaatindeyim. Ama ABD ile sert bir zıtlaşmaya gitmek de doğru olmaz. ABD’nin yaptırım konusunda çok nobran ve tek taraflı olarak yaklaştığını söylemem lazım. Kendi milli hukukunu bu yaptırımlarla evrensel hukukmuşçasına dayatıyor, bunun uluslararası hukukta karşılığı yok. Tamamen doların gücüne dayalı olarak uyguladığı bu yaptırımların uluslararası düzen açısından da orta ve uzun vadede zararlı olduğu kanaatindeyim. Ama tabii önemli olan günceldeki gerilimi yönetmek ve zararlardan kendiniz korumaktır.

Prof. Burhanettin Duran:"Bu, her şeyden önce Ortadoğu’ya ve Arapların içerisinde atılan bir bombadır. Bu bomba sadece atıldığı anda patlayacak bir bomba değil, her beş, on yılda bir tekrar tekrar patlayacak bir bombadır. Çünkü Filistinlilere bir devlet öngörmeyen ve Kudüs’ü tümüyle İsrail’e veren bir önerinin Ortadoğu’ya bir düzen getirebilmesi mümkün değil. Arap dünyası halklar nezdinde müthiş bir meşruiyet depremine uğrayacak. Bu mesele, orta ve uzun vadede Arap rejimlerinin en büyük krizi olacak."

Trump’ın Özel Temsilcisi ve Damadı Kushner, meşhur Ortadoğu “Barış Planı”nı Ramazan’ın hemen ardından açıklayacağını duyurdu. Filistin meselesi Türkiye ile ABD arasında yepyeni bir kriz noktasında dönüşür mü? Türkiye bu noktada sizce nasıl bir pozisyon alır?

Kudüs’ün Doğu Kudüs de dahil edilerek İsrail’in başkenti kabul edilmiş olmasını, yine Batı Şeria’daki yerleşim yerlerinin ilhakı fikrini, Golan Tepeleri’nin ilhak edilmesini bir araya getirdiğinizde aslında bu projenin ayakları ortaya çıkmaya başladı. Gazze’nin ne olacağına dair bir netlik yok ama o da artık çok önemli değil. Bu saatten sonra bu barış planının Filistinlilere bir devlet öngörmediğini ya da öngörse de ona devlet denemeyeceğini hissediyoruz. Kushner’in planının zaten uygulamada olduğunu düşünüyorum. Türkiye de bununla ilgili olarak pozisyonunu çok net ortaya koydu. Türkiye, İsrail’in 1967 öncesi sınırlarına dönmesinden yana. Uluslararası kamuoyu da İsrail’in işgallerini kabul etmiyor. Ama bugün ABD tek yanlı olarak yine güç politikasıyla İsrail’in önünü açıyor. Netanyahu’nun seçimi yeniden kazanmış olması İsrail’in bu sertlik politikasına devam edeceğini, çok iddialı bölgesel operasyonların peşinde olduğunu gösteriyor. Bu durum, İran karşıtı bloklaşmayla beraber düşünüldüğünde Ortadoğu’ya yeni bir fırtına geliyor demektir. Türkiye’nin bu fırtınayı karşılaması gereken ülkelerden biri olduğu kuşkusuz, çünkü bütün bunların hepsinin orta noktasında bulunuyoruz. Şu an İslam İşbirliği Teşkilatı’nın dönemsel başkanı Erdoğan. Dünyada adaletsizliğe karşı çıkabilen en önemli liderin Erdoğan olduğunu biliyoruz. Dolayısıyla biz de bu fırtınayla yüzleşeceğiz. Rusya’nın burada sessiz kalacağını ve ortaya çıkacak türbülanstan istifade etmeye çalışacağını düşünüyorum. Avrupa belki ilkesel bir pozisyonda olacaktır ama etkili olması beklenmemeli Çin’in sessiz kalacağını öngörebiliriz. Ancak kanaatimce Kushner’in Filistin planı her şeyden önce Ortadoğu’ya ve Arapların içerisinde atılan bir bomba mahiyetinde olacak. Bu bomba sadece atıldığı anda patlayacak bir bomba değil, her beş on yılda bir tekrar tekrar patlayacak bir bombadır. Çünkü Filistinlilere bir devlet öngörmeyen ve Kudüs’ü tümüyle İsrail’e veren bir önerinin Ortadoğu’ya bir düzen getirebilmesi mümkün değil.

Körfez’le ve Suudi Arabistan’la kurdukları hattı, Irak’ı bile İran’dan uzaklaştırmak için ekonomiyi devreye sokmalarını göz önünde bulundurduğumuzda bu konuda Türkiye yalnız kalır mı?

Bölgede bu tür tavırlar alabilecek ülkeler; Türkiye, İran ve Suudi Arabistan. Suudi Arabistan’ın buna nasıl tepki vereceği bence önemli, çünkü Muhammed Bin Selman’ın Kushner’le arasının iyi olduğunu ve bu plana sıcak baktığını biliyoruz. Ancak Kaşıkçı olayıyla da zayıf bir konuma gelen, ABD’nin elinde bir tür esir haline dönüşen Riyad’ın böyle bir şeyi kabul etmesi durumunda Arap dünyasındaki liderlik iddiasının, prestijinin büyük bir sorun yaşayacağını düşünüyorum. Bunu diğer Arap ülkeleri için de söyleyebilirim. İlk bakışta yönetimlerin buna pek ses çıkarmayacağını düşünebiliriz. Ancak Arap dünyası halklar nezdinde müthiş bir meşruiyet depremine uğrayacak. Kısa vadeli olarak devletlerin tavırlarının ne olduğuna bakmayalım; bu mesele, orta ve uzun vadede Arap rejimlerinin en büyük krizi olacak. Ayrıca İsrail’in bu kadar öne çıktığı bir ortamda yeni bir düzen kurulamaz. Bu da Arap Baharı türü olayların çok daha büyüklerinin yakın gelecekte bizi beklediğini gösteriyor. Türkiye hem bölgesinde hem dünyada adaletsizliğe, haksızlığa karşı çıkmaya devam edecek.  Bu tavrı koymak Türkiye olmanın bir gereği. Fiilen yapılacak şeyler ise kapasiteniz ve imkânlarınız kadardır.

SETA Genel Koordinatörü Prof. Burhanettin Duran:"Türkiye ittifakının hem demokratikleştirici hem yapısal reformları sağlayıcı hem de dış politikada yeni atılımlar yapılabilecek bir zemin oluşturacağı kanaatindeyim"

Şimdi biraz Türkiye’yi konuşalım. Cumhurbaşkanı’nın Türkiye ittifakı çağrısı üzerine kaleme aldığınız yazınızda, “Bu çağrı hem iktidara hem Cumhur İttifakı’na hem de muhalefet partilerine yönelik” diyorsunuz. İktidara yönelik kısmı ne, Cumhur İttifakı’na yönelik kısmı ne?

Türkiye ittifakı, 82 milyonun Türkiye’nin milli menfaatlerinde bir araya gelmesi demek. Terörle mücadelede, dış politikada ortak hedefleri benimsemek demek. İktidara düşen beka boyutunu da koruyarak bu ideali gerçekleştirmek için ısrarcı olmak. İletişim ve müzakereye ağırlık vermek. Seçimlerin rekabetinden yorulan bütün sektörleri, kesimleri “kızgın demiri soğutmak” şeklinde bir araya getirmek.  Türkiye ittifakı kavramının iki önemli boyutu var: birincisi, bu Türkiye’nin terörle mücadelesini aksatmayacak bir çağrı. Yani bu, PKK ya da HDP’nin marjinal tutumu karşısındaki pozisyonun terk edildiği anlamına gelmiyor. Veyahut FETÖ ile mücadele sekteye uğrayacak demek değil. Bir kere bunu bir ön koşul olarak görüyor. Bu yönüyle baktığımızda da Cumhur İttifakının hassasiyetlerini karşılıyor. Muhalefete gelince en kritik rol CHP’ye düşüyor. Siyasetin merkezde toplanması lazım. Bu yüzden CHP bir merkez parti olduğunu unutmamalı. Sözgelimi Suriyeliler konusunda popülizmi terk etmeli. HDP’nin marjinalliğine teslim olan bir yerde değil, aksine onu marjinallikten kurtarma baskısında olmalı.

Akıllara hemen Yenikapı İttifakı ve arkasından gelen tam tersi gidişat geliyor…

Burada muhalefetin de artık sorunlu bir yerde olduğu kanaatindeyim. Bu seçimde başa baş bir durum ortaya çıktı. Bazı illerdeki el değiştirmeler de artık muhalefetin de iktidar sorumluluğuyla hareket etmesi gerektiğini akıllara getiriyor. Bu, bizdeki muhalefetin uzun süredir eksik bıraktığı bir şey. Türkiye İttifakı’nın bunu da sağlayacak bir çağrı olduğu kanaatindeyim. Aktörler arasındaki iletişimi güçlendirmek ve iktidar-muhalefet ilişkilerinde bu anlamda yeni bir müzakere zeminine geçmek gerekiyor.

"EĞİTİM, KÜLTÜR, TARIM GİBİ BİRÇOK ALANDA DA MİKRO POLİTİKALARA VE YAPISAL REFORMLARA İHTİYACIMIZ VAR"

Yazınızda, “Gündelik hayatı rahatlatacak yeni mikro politikaların üretilmesi gerekiyor” diyorsunuz. Nedir o mikro politikalar? Özellikle son dönemde yargı, özgürlükler ve demokraside standartların geriye gidişi konusunda eleştiriler var. Bu konuda bir yeni açılım dönemi beklemeli miyiz? Yoksa, tamam bir Türkiye İttifakı söylemi var ama karşılıklı gergin politikaların sürdüğü bir atmosfer Türkiye’de devam mı edecek?

Türkiye’de bazı şeyleri çok ezber konuşuyoruz. Türkiye’de olması gereken; devlet kurumlarının güçlendirilmesi ve bunun demokratik bir şekilde yapılması. Bu ikisi birbirinden ayrı değil. Eğer kurumlarınız güçlü olmazsa ve dış türbülansa karşı koyabilecek bir ortak zemin oluşturamazsanız o zaman reform dediğiniz şeyler sizi zafiyete götürüyor. Bu durumda liberalleşme, demokratikleşme dediğiniz şeyler sizin özgürlük alanınızı genişletmiyor, birtakım ülkelerin istihbarat örgütlerinin sizin ülkenizde operasyon yapmasını kolaylaştırıyor. Devlet kurumları güçlü olduğunda hem halkın özgürlük alanını genişletmek hem de terörle mücadeleyi yapmak mümkün oluyor. Ana çerçeveyi böyle koyduktan sonra, çok sayıda alanda hummalı bir seferberliğe ihtiyaç var. Nasıl savunma sanayisinin stratejik bir sektör olarak yerli üretiminin fazla olduğu bir yere çekilmesi gerekiyorsa, aynı şekilde eğitim, kültür, tarım gibi birçok alanda da etkili mikro politikalara ve yapısal reformlara ihtiyacımız var. AK Parti kalkınma ve dönüşüm konularında çıtayı yukarıya çıkararak yapılması gerekenlerin de seviyesini yükseltti. Bu hem kendisi hem de AK Parti’ye alternatif olarak ortaya çıkan ittifak için de bir meydan okuma haline geldi. Aynı anda hem bekayı hem dönüşümü hem de iddialı bir dış politikayı karşılayacak bir siyaset üretmek zorundasınız. Bunlardan sadece bir tanesi üzerinden yürüyemezsiniz.

Türkiye İttifakı biraz da muhalefet ile iktidar arasındaki tansiyonun düşmesine bağlı. Ama muhalefet blokunun teröre topyekûn destek veren illegal bir konuma düşürülüyor olması bunun önünde bir engel. En son Kılıçdaroğlu’na yapılan saldırıyı yaratan ortamın da bu olduğu düşünülüyor. Bu anlamıyla siyasetin dilinde bir yumuşama görür müyüz?

İki ittifakın ortaklaştığı husus aslında seçim dönemi dilinden çıkmak olmalı. Bu ihtiyaç her kesimi bağlıyor. Seçim dönemleri istesek de istemesek de birbirini eleştirmenin, hatta suçlamanın yoğun olduğu dönemlerdir. Buradan bir çıkış gerekir ama bu çıkış kendi pozisyonlarınızın yeniden muhasebe edilerek olumlu bir yere yönlenmesini gerektirir. Bir şehit cenazesinde yumruklu saldırı da kabul edilemez. Ülkenin ikinci partisinin genel başkanının YPG bize saldırmaz demesi de normal görülemez. Bu sıkışmadan çıkmak zorundayız. Cumhurbaşkanının Türkiye İttifakı önerisini bu açıdan çok değerli görüyorum. Türkiye’deki kurumların etkin ve güçlü bir şekilde çalışmasının sağlanması da bu önerinin içerisinde. Yargıdan tarıma ve kültüre kadar farklı toplumsal kesimlerin taleplerini gündeme alan yapısal reformlardan bahsediyorum. Yine iletişim kanallarını açmak, siyasetin bütün kesimlerine ulaşabilecek bir hareketliliği oluşturmak gerekiyor. Aslında en önemli şey bu.

Özgürlük-güvenlik dengesinden bahsettik. Burada kantarın topuzunun güvenlik tarafına doğru fazla kaçtığı eleştirilerine nasıl bakıyorsunuz?

Yaşadığımız bütün sorunlara rağmen Türkiye’nin tecrübesinin değerlendirilmesi konusunda büyük bir haksızlık yapıldığı kanaatindeyim. Türkiye’nin sorunların tamamını değil, sadece üçte birini herhangi bir Avrupa demokrasisine test etsek kesinlikle Türkiye’den daha kötü bir performans gösterirler. Sadece mülteci meselesinde bile Avrupa Birliği içerisinde aşırı sağ öne çıktı. Oraya toplam 1 milyon insan gitti, yabancı düşmanlığı ve İsmafobi zirve yaptı. Avrupa’da Merkel’i en fazla zayıflatan şey 1 milyon Suriyelinin Avrupa’ya gitmesiydi. Türkiye’nin PKK, FETÖ, DEAŞ ile terörle mücadelesi ve etrafındaki türbülans söz konusu. İki komşu ülkede iç savaş bitmedi.  işte Türkiye böyle bir coğrafyada her krizini sandığa giderek aştı. 31 Mart seçimlerinde de Türkiye, sandıkla değişimin olduğunu ortaya koydu. Bu performansı gösteren bir ülkeye uluslararası açıdan bakıldığında, sadece sorunlar, sadece sıkıntılar ve birtakım “diktatörlük” söylemleri... Halbuki hiçbir makale Türkiye demokrasisinin nasıl bir direnç ortaya koyduğunu anlatmıyor. Akademik literatür de kötü bir yerde.

Dış politikada bir konu da Suriye’de güvenli bölgenin oluşturulması. ABD’nin Batılı güçlerden oluşan bir güvenlik çözümü bulmayı düşündüğünü fakat karşılık bulmadığını görüyoruz. Öte yandan Türkiye’nin hâkimiyetinde bir güvenli bölgeye de sıcak bakmıyorlar. Süreç bir yavaşlatıldı mı?

Türkiye-ABD ilişkilerinde işbirliğine en yakın konu güvenli bölge gibi görünüyor. Washington, güvenli bölge konusunda birçok seçenek denedikten sonra Türkiye’yle çalışma noktasına geliyor; ne Arap güçleri ne de Avrupalılar böyle bir şeye girmek istemiyor. Orada olması gereken, Türkiye kontrolünde, Suriye’deki ılımlı muhaliflerin de olduğu bir yapılanmanın sağlanmasıdır. Bu, ABD ile birlikte koordine edilebilecek bir formül olabilir. Burada da Suriyeli mültecilerin geri dönebileceği yerleşim alanlarının kurulması gerekir. Bunun da finansmanı açısından Avrupa’ya ve diğer aktörlere düşen görevler var. Burada YPG’nin geleceği hâlâ muğlak olarak değerlendirmeye ve müzakereye açık görünmekte. Öncelikle ABD ile koordinasyon halinde Türkiye’nin kontrolünde olan ve YPG’nin olmadığı 20 millik bir bölgenin kurulması. Bundan başka bir çözüm görünmüyor. Bundan başka yapılacak her şey süreci uzatmaktır.

ABD, Suriye’den çekilmek için Türkiye ile çalışmak zorunda.  Sonuçta YPG, Türkiye’nin terör örgütü olarak gördüğü bir yapıdır ve Türkiye bununla mücadelesine devam edecek. Sürecin yavaşlama sebebi ABD’nin CENTCOM’u içerisinde Türkiye ile çalışmaya ayak direyenlerdi. Onların bir kısmı (McGurk ve Votel) gitti. James Jeffrey’nin özel temsilci olması bir şanstır. Güvenli bölge konusunda mesafe alınması ikili ilişkilerde toparlama yönünde pozitif bir etkide bulunabilir. En azından karşılıklı zedelenen güven ilişkisini yeniden tamir edecek bir yola girilmiş olur.