Türkiye’de ebeveynler, çocuklarına ne okutacakları konusunda büyük bir sıkıntı çekiyorlar. Özellikle küçük yaÅŸtaki çocuklardan bahsediyorum. Çünkü bir çocuk lise çağına geldiÄŸi zaman, okumaya istekliyse, karşısında baÅŸta yerli ve yabancı edebi ve fikri eserler olmak üzere muazzam bir külliyat söz konusu.

Okula henüz baÅŸlamayan veya ilkokula giden bir çocuÄŸunuz varsa, çocuk kitaplarına ve hele nitelikli olanlarına eriÅŸimde gerçekten zorluklar söz konusu. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın bu konudaki çalışmaları maalesef çok yetersiz. Bakanlık veya bazı belediyelerin bünyesindeki kütüphanelerin çocuklara yönelik hizmetleri son derece kısıtlı.

Kitaplara kolayca ulaÅŸtık diyelim. Ebeveyn olarak bizi baÅŸka büyük bir zorluk bekliyor: Mevcut yayınlardan hangisini çocuÄŸuma okutmalıyım? Acaba seçeceÄŸim kitap, çocuÄŸumun yaşına uygun mu? Kitapta hangi açık ve gizli deÄŸerler var?

DEÄžERLER

ÇocuÄŸunuza kitap seçerken karşınızda bolca çeviri eser çıkacaktır. Edebi olsun veya olmasın her eser, eser sahibinin içinde yaÅŸadığı dünyanın ve deÄŸerlerin izlerini taşır. ÖrneÄŸin, Avusturalya’daki çocuk kitaplarında, bol bol kanguru resimleri görürsünüz. Bu da çok doÄŸaldır ve çocuk kanguruya aÅŸinadır. Ancak bu kitabı Türkçeye çevirdiÄŸinizde, çocukların bu hayvana yabancı olabileceÄŸini dikkate almalı ve adaptasyon yapmalısınız.

Geçen gün oÄŸluma çeviri bir çocuk kitabı okuyordum. Kitabın bir sayfasında haritanın ne olduÄŸu örneklerle anlatılıyor. Bir dünya haritası var, hemen üstüne de Fransa’nın haritası büyükçe yerleÅŸtirilmiÅŸ. Aynı sayfada harita/kroki mantığını anlatmak için, bir sahil resmi ve krokisi var. Sahilde evler, deniz feneri ve bir tepe var. Tepenin en üst noktasında da kocaman bir haç var. Krokide de haliyle tepenin olduÄŸu yer, bir haçla temsil edilmiÅŸ.

Eserin orijinalini merak ettim, eserin Ä°ngilizcesini amazon.com’dan buldum. Yayıncısı, ünlü bir Amerikan test ÅŸirketi. Ama merakım giderilmedi çünkü haritaya Fransa boÅŸuna konmuÅŸ olamazdı! Biraz daha araÅŸtırınca eserin orijinalinin sizin de tahmin edeceÄŸiniz üzere Fransızca olduÄŸunu buldum. Pratikleri fazla olmasa da, Fransa nüfusunun büyük çoÄŸunluÄŸunun Katolik olduÄŸunu hatırlatmamda fayda var sanıyorum.

Özetle, bahsettiÄŸim çocuk kitabında haritayı/krokiyi temsilen Fransa ile haç örneklerinin yer almasında ÅŸaşıracak bir ÅŸey yok.Ä°yi de, ne biz Fransa’da yaşıyoruz ne de bizim çoÄŸumuz Katolik!

ÖZENSÄ°ZLÄ°K VS. KALÄ°TE

Özetle, yayıncılarımız ya özensiz eser seçip, adaptasyon yapmıyorlar ya da bile bile böyle yapıyorlar! Neyse ki, iyi örnekler de var. Bu çerçevede, Ä°spanyolcadan çevrilen, D. Laibovich’in “Süslü, Zıpzıp ve YaÄŸmur” adlı çocuk kitabını (Pegasus Yay.) tavsiye etmeden geçemeyeceÄŸim.

Çocuklarımızın hayal gücü bizden daha geniÅŸ. Dolayısıyla onları sadece kendi yerel tecrübe, korku ve birikimlerimize mahkûm etmenin doÄŸru olduÄŸunu düÅŸünmüyorum. Aksine, çocuklarımızın bizlerden daha üretici ve cesur olmaları için, bizden daha geniÅŸ ve evrensel (hem DoÄŸudan hem Batıdan) bir külliyatla tanışmalarının faydasına inanıyorum. Yine de, çocuklara ilk aÅŸamada en iyi hitap edecek eserlerin, yerli eserler olabileceÄŸini düÅŸünüyorum.

Çok ÅŸükür Türkiye’de eÄŸlenceli, yerli ve ilkeli bir çocuk dergisi var: Birdirbir (birdirbirdergisi.com). Dergi, “eÄŸlenceli din eÄŸitimi ve kültürü dergisi” sloganıyla çıkıyor.

GittiÄŸim hemen her ülkede çocuk yayınları toplamaya çalışan bir baba olarak diyebilirim ki, Birdirbir, kalite olarak Batı’daki en iyi çocuk dergileriyle rahatlıkla yarışabilir. Üstelik de Türkçe, yerli ve evrensel mesajlar içeriyor! Derginin her sayfasında, mesajında ve çizimlerinde ayrı bir emek var. Her bir ayrıntı çok güzel düÅŸünülmüÅŸ. Çocuklara yönelik bir yayından beklendiÄŸi üzere, her bir sayfasından zekâ fışkırıyor.

Çocuklarımızın deÄŸerlerimizle barışık yetiÅŸmesini isteyen bütün ebeveynlere dergiye abone olmalarını tavsiye ederim. Zira çocuklarının bu güzel dergiyi ve derginin eklerini beÄŸeneceklerini düÅŸünüyorum.

[Star, 5 Haziran 2014]