Yeni seçim üç yeni dinamik getiriyor. Birincisi, çözüm sürecinin durması, çatışmanın baÅŸlaması ve teröre karşı mücadelenin getirdikleri yeni dinamikler. Ä°kinci yeni dinamik, koalisyona karşı tek parti hükümetinin tercihinin yapılacak olması. Üçüncüsü ise CHP ve MHP’nin iktidarın parçası olabilme ihtimalinin var olması. 7 Haziran seçimlerinde seçmenin önünde bu üç ihtimal de yoktu. Bu üç yeni dinamik de seçim sonuçlarını etkileme potansiyeline sahip.
ÇATIÅžMA SÜRECÄ°NÄ°N SEÇÄ°ME ETKÄ°LERÄ°
Çözüm sürecinin bizatihi kendisi 7 Haziran seçimlerinin sonuçlarına etki etmiÅŸti. AK Parti’den bir kısım oyun MHP’ye gitmesine, HDP’nin ise güçlenmesine sebep olmuÅŸtu. Çatışma süreci ve ölümler yeni dinamikler getirecek. Åžu anda çatışma sürecinin seçimi nasıl etkileyeceÄŸini kestirmek zor. Devletin mücadelede baÅŸarılı bulunup bulunmaması, hangi tarafın kazanmaya yakın olması ve silahların bırakılıp bırakılmaması oy verme davranışını etkileyecek. PKK’nın silah bırakıp, Türkiye dışına çekilmesi HDP’yi güçlendirebilir. Bu olmadığı taktirde, HDP oyları azalabilir. EÄŸer devletin operasyonları PKK’ya deÄŸil, Kürtlere yönelik olduÄŸu ÅŸeklinde algı yerleÅŸirse, aksine Kürt oylarında HDP’ye daha fazla yoÄŸunlaÅŸma olabilir. Sonuç olarak, çatışma süreci bu seçime etki edecek ama etkisinin nasıl olacağı çok faktöre baÄŸlı. Dolayısıyla çatışma sürecinin yeni seçime etkisinin ne olacağı henüz belirsiz.
KOALÄ°SYONA KARÅžI TEK PART HÜKÜMETÄ°
7 Haziran seçimlerinde seçmen AK Parti’nin tek başına iktidar olamayacağını beklemiyordu. Åžimdi artık biliyor. Bu sebeple seçmen , koalisyon mu, tek parti hükümeti mi tercihi de yapacak. Seçmen partilerin koalisyon hükümeti kuramadıkları gerçeÄŸini de dikkate alacaktır. Özellikle AK Parti’yi terk eden altı puanlık seçmen ile seçime gitmeyen üç puanlık seçmen karar verirken bu ikilemi dikkate alabilir. Koalisyona karşı tek parti hükümeti ikilemi AK Parti lehine oy kaymasına sebep olan temel bir dinamik haline gelebilir.
MHP VE CHP 'NÄ°N Ä°KTÄ°DAR ORTAÄžI OLMA Ä°HTÄ°MALÄ°
7 Haziran seçimlerinde seçmen gözünde hem CHP’nin hem de MHP’nin iktidar ortağı olma olasılığı yoktu. Artık var. CHP’nin dar gelirliye yönelik vaatleri iktidar umudu olmadığı için etkili olmamıştı. Bu sefer CHP bu vaatlerini daha etkili ve inandırıcı ÅŸekilde ifade edebilir. Aynı durum MHP için de geçerli. Artık MHP’nin iktidar ortağı olabileceÄŸine yönelik umut gerçekçi. Yani yeni seçimle beraber seçmen, CHP ve MHP’nin iktidar ortağı olma olasılığından dolayı bu partilere yatırım yapabilir.
YENÄ° SEÇÄ°MÄ°N KADERÄ°NÄ° BELÄ°RLEYECEK OLAN SEÇMEN PROFÄ°LÄ°
Yeni seçimin kaderini AK Partiden HDP veya MHP’ye kayan veya AK Parti’ye oy verme alışkanlığı olup seçime gitmeyen seçmen profili belirleyecek. AK Parti’nin bu eski seçmenlerini geri kazanıp kazanamayacağı seçimin sonuçlarını belirleyecek. AK Parti 9 puanlık bu kesimin 5 puanını geri alabilirse tek başına iktidar olabilir.
SEÇMENÄ°N KARARI DEĞİŞİR MÄ°?
Bu sorunun cevabı hem evet hem hayır. Türkiye’de seçmenin %70’i ideolojik ve sabit oy verme eÄŸiliminde. Buna raÄŸmen akışkanlık gösterebilen %30 civarında seçmen var. 7 Haziran seçimlerinde seçmenin yaklaşık %10’u akışkanlık gösterdi. Seçimin dinamiklerine göre bu akışkanlık sabit kalabiliyor, artabiliyor veya azalabiliyor. 7 Haziran’da seçmenin %10’unda akışkanlık olmuÅŸsa, bu seçimde de pekala akışkanlık olabilir. Bu sebeple üç ayda seçmen davranışında ne deÄŸiÅŸir denilemez. EÄŸer yeni seçimde, özel dinamikler oluÅŸursa seçmen akışkanlığı yükselebilir ve 7 Haziran seçimlerinin sonuçlarını deÄŸiÅŸtiren yeni sonuçlar oluÅŸabilir. Bu sebeple meseleye zaman üzerinden deÄŸil, yeni seçimin yeni dinamikler getirip getirmediÄŸi üzerinden bakılmalıdır.
Kanaatimce önümüzdeki yeni bir seçimde, seçim sonuçlarını deÄŸiÅŸtirebilecek kadar güçlü yeni dinamikler var.
[Star, 15 AÄŸustos 2015]
