AK Parti seçmeninin yüzde 80’inin CHP ile koalisyon istememesinin nedenlerini izah etmek gerekir. Ä°zahı sadece ErdoÄŸan ve DavutoÄŸlu üzerinden yapmak, bu topluluÄŸun sahici siyasi dinamiklerini görmezden gelip “temel atıf hatası” yapmak olur. Kanaatimce bu durum üç farklı ÅŸekilde izah edilebilir. Birincisi “liderlerin körü körüne takip edildiÄŸi” söylenebilir. Ä°kinci izah modeli ise “bu kesim iktidar imkânlarından vazgeçmek istemiyor” ÅŸeklinde olabilir. Üçüncü açıklama ise bu kesimin koalisyonu “Türkiye tahayyülünden vazgeçmek olarak gördüÄŸü” ÅŸeklinde olabilir.
LÄ°DERLER KÖRÜ KÖRÜNE TAKÄ°P MÄ° EDÄ°LÄ°YOR?
AK Parti tabanının yüzde 80’inin koalisyon istememesini izah ederken ilk kullanılabilecek açıklama modeli, bu kitlenin liderlerini körü körüne takip ettiÄŸi ÅŸeklinde olabilir. Bu yaklaşımın temel argümanı ÅŸöyle olur: “AK Parti kitlesi muhafazakâr bir gelenekten geliyor, muhafazakâr gelenekte liderlik fazlaca önemsenir, ErdoÄŸan da güçlü bir lider, bu sebeple de lidere uyum saÄŸladılar”.
Bence bu analizin tutar bir tarafı olsa da tek başına izah etme gücü zayıf. Bu kesimin sadece ErdoÄŸan veya DavutoÄŸlu’na bakarak tutum belirlediÄŸini söylemek haksızlık olur. Liderler ile kitle arasındaki iliÅŸki iki yönlüdür. Liderler siyaset geliÅŸtirirken kitlesine bakar. Kitledeki bireyler de lidere ve liderlik mekanizmalarına bakar. Kitlenin siyasal eÄŸilimlerini dikkate almayan bir siyasal lider kaybetmeye mahkûm olur. Bu anlamda AK Parti geleneÄŸi, seçmeninin ne istediÄŸini sürekli ölçme geleneÄŸine sahip bir siyasal hareket.
Ä°lginç olanı CHP ile koalisyon meselesinde liderler kendi seçmenini ikna etmeye çalışmadı. Seçmen kendiliÄŸinden koalisyona gönülsüzdü. Aksine DavutoÄŸlu koalisyon kursaydı kendi seçmenini koalisyon için aktif ikna etmek zorunda kalacaktı. Sonuç olarak AK Parti seçmeninin yüzde 80’inin koalisyon dışı seçenek aramasını, sadece liderlik etkisiyle açıklamak mümkün deÄŸil.
AK PARTÄ° SEÇMENÄ° Ä°KTÄ°DAR Ä°MKÂNLARINI MI Ä°STÄ°YOR?
AK Parti seçmeninin yüzde 80’inin koalisyon istememesini açıklamanın ikinci ÅŸekli, bu kitlenin iktidar imkânlarına alıştığı ve bu iktidar imkânlarından vazgeçmek istemediÄŸi ÅŸeklinde olabilir. Bu realist açıklamanın gerçekçi bir boyutu olmakla birlikte, olanın tümünü açıklayamaz. Büyük topluluklar için mesele sadece iktidar imkânları deÄŸildir. Bir topluluk bireysel çıkarlarını düÅŸünen bencil insanların toplamı ile oluÅŸmaz. Toplulukların aynı zamanda manevi deÄŸerleri, idealleri ve ülküleri vardır. AK Parti’nin tabanının da deÄŸerleri, idealleri ve bu ülke adına doÄŸruları var. Bu sebeple de bu topluluÄŸa sadece çıkarlarından dolayı koalisyon istemiyor denemez. EÄŸer bu açıklama, ÅŸu ÅŸekilde revize edildiÄŸinde daha anlamlı hale gelebilir: “CHP’nin iktidar ortağı olduÄŸu alanlarda, kendisinden olmayanlara yaÅŸam hakkı vermeyeceÄŸi ÅŸeklindeki algısal korku, bu kitleyi koalisyon istememeye yöneltiyor”.
TÜRKÄ°YE TAHAYYÜLLERÄ°NDEN VAZ MI GEÇÄ°YORLAR?
AK Parti seçmeninin önemli bir kısmı, AK Parti ile birlikte yeni bir Türkiye tahayyülüne ulaÅŸmıştı. Bu yeni tahayyülün en özeti ÅŸuydu: Türkiye tarihinde olduÄŸu gibi yeniden büyük bir devlet olma imkânı yakalamıştı. Yerli ve toplumun tarihsel ana damarı ile uyumlu bir liderlik oluÅŸmuÅŸ, yeni Türkiye için önemli oranda mesafe alınmıştı. Türkiye büyüyor ve geliÅŸiyordu. Bu kesim kendisini bu deÄŸiÅŸimin aktörü olarak görüyordu. AK Parti’nin iktidardan düÅŸmesi veya koalisyona gerilemesi bu ideallerden uzaklaÅŸmak anlamına geliyordu.
ÖrneÄŸin bu topluluk dış politikanın koalisyonla birlikte deÄŸiÅŸeceÄŸini düÅŸünüyor. Bu topluluk, Suriyeli göçmenlerin Esad’a geri gönderilmesini, Mısır’ın Sisi’sinin meÅŸru kabul edilmesini, Batılı ülkelerin bu ülkenin iç siyasetinde ipleri elde tutacak ÅŸekilde etkin olmasını istemiyor. CHP ile koalisyonun dış politikada bu korktuÄŸu geliÅŸmelerin yolunu açacağını düÅŸünüyor.
Kanaatim, ilk iki izahın kısmı açıklama gücü olmakla beraber, esas açıklamanın “AK Parti tabanının kendi Türkiye tahayyülünden vazgeçmek istememesi” üzerinden yapılmasının daha doÄŸru olduÄŸu ÅŸeklinde.
[Star, 24 AÄŸustos 2015]
