AK Parti'nin 1 Kasım seçimlerinden 317 milletvekili ile çıkması üzerine baÅŸkanlık sistemi tartışması yeniden gündeme geldi. Önce CumhurbaÅŸkanı sözcüsü Ä°brahim Kalın soru üzerine bu konuda referandumun milletin önüne getirilmesinin mümkün olduÄŸunu açıkladı.
Daha sonra BaÅŸbakan Ahmet DavutoÄŸlu partisinin mevcut siyasal sistem krizinden çıkmak için "iyi tanımlanmış güçler ayrılığı prensibine dayalı bir baÅŸkanlık sistemi" önerisinde bulunduÄŸunu belirtti. Bu tartışmanın zemininin de Yeni Anayasa giriÅŸimleriyle oluÅŸturulacağını söyledi. GeçtiÄŸimiz çarÅŸamba gecesi de CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan ÅŸahısların tercihlerinin ötesinde baÅŸkanlık sistemini tartışmanın kamuoyu açısından önemine iÅŸaret etti.
AK Parti'nin milletvekili sayısı konuyu referanduma götürmeye yetmediÄŸine göre muhalefetin nasıl yaklaÅŸtığı kritik konumda.
Muhalefet baÅŸkanlık sistemi tartışmasını negatif düzlemde ele almayı tercih ediyor.
Tartışmayı CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan'ın "ÅŸahsi" isteÄŸi hatta "sivil-diktatörlük arayışı" olarak yorumlamayı seçiyor. Halbuki tartışmanın nirengi noktası 2007 Anayasa deÄŸiÅŸikliÄŸi ile oluÅŸan anomalinin nasıl çözüleceÄŸi konusudur.
Mevcut siyasal sistemin krizlerinden çıkış yolu olarak "Türkiye'de nasıl bir baÅŸkanlık sistemi olabilir?" sorusuna cevap aramaktır.
Burada dikkati çeken husus Türkiye için baÅŸkanlık sistemi önerisini tartışmanın zamanlaması. Kimilerine göre baÅŸkanlık sistemini tartışmak için önce Yeni Anayasa imkanını görmek gerekli. Bu yaklaşıma göre CHP baÅŸta olmak üzere muhalefet partilerine yönelik bir iÅŸbirliÄŸi çabası ve Yeni Anayasa'nın felsefesini tartışmak yaklaşık iki yıl alacaktır. Ä°ÅŸte bu sebeple önce Yeni Anayasa, sonra hükümet sistemi arayışı tartışılmalı deniliyor.
Böylece toplumsal tartışmanın olgunlaÅŸacağı umuluyor. Aksi takdirde, bu görüÅŸe göre, baÅŸkanlık sistemine geçme ihtimali bizatihi AK Partililer tarafından engellenecektir.
Zamanlama konusunda ben daha farklı bir kanaate sahibim. AK Parti istese de baÅŸkanlık tartışmasını olgunlaÅŸtırmak için erteleyemez.
BaÅŸkanlık tartışması sürekli gündeme gelecek ve AK Partililer buna katılmak zorunda kalacak. Tartışmanın içeriÄŸini ve kalitesini, eÄŸer hazırlık yaparlarsa, kısmen belirleyebilirler.
Zira biz bu tartışmada içerik açısından yüzeysel bir yerde olsak da refleksler ve tutumlar düzeyinde bir hayli yol kat ettik.
BaÅŸkanlık sistemi tartışmasının birbirinin peÅŸi sıra gerçekleÅŸen dört seçim döneminde yapılmasının istenilen sonucu vermediÄŸi ortada. Temel sorun, baÅŸkanlık önerisinin ÅŸahsileÅŸtirilmesi ve seçim döneminde gelmesiydi. Tartışmanın bir türlü siyasi-ideolojik düzeyden siyasi-teknik düzeye geçirilememesiydi. Yine içeriÄŸin netleÅŸmemesi de zihinlerde karmaÅŸa getirmiÅŸti.
Bugün için ise 2019 yerel seçimlerine kadar önümüzde yaklaşık üç yıl var. Ve siyasal sistem tartışmasının seçim baskısı ve kutuplaÅŸması olmadan yapılması gerekiyor.
Bu tartışmayı Yeni Anayasa'dan sonraya bırakmak yine seçim dönemine ertelemek anlamına gelebilir. Muhalefetin baÅŸkanlık tartışmasını propaganda malzemesi olarak kullanması da engellenemez. Zira muhalefetin ErdoÄŸan'ın cumhurbaÅŸkanlık etme tarzının "anayasal yetkilerini aÅŸtığı" yönündeki eleÅŸtirileri ister istemez bu tartışmayı gündemde tutacaktır.
Örneklerini de gördük. G-20'de Türkiye'yi kimin temsil ettiÄŸi ve kabine listesinin kim tarafından hazırlanacağı aynı tartışmaya varıyor.
Yine ErdoÄŸan'ın BeÅŸtepe'de yapması muhtemel kabine toplantıları da baÅŸka bir örnek olacaktır. Siyasal sistem tartışması zaten fiiliyatta devam ederken olması gereken içeriÄŸe ve kaliteye odaklanmaktır. Türkiye için arzu edilen modelin demokratik, çoÄŸulcu bir sistem olduÄŸunu göstermektir. Aksi takdirde tartışmayı ertelemek sadece savunma pozisyonunda kalmakla sonuçlanabilir. Yeni Anayasa'nın yazılamaması durumunda da 2019'a yine olgunlaÅŸmamış bir tartışmayla gitme seçeneÄŸini de öngörebiliriz.
[Sabah, 20 Kasım 2015]
