Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı (SETA) İstanbul Genel Koordinatörü Prof. Dr. Fahrettin Altun, ABD Başkanı Donald Trump'ın Kudüs'ü İsrail'in başkenti olarak tanımasını, ardından İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) Olağaüstü Zirvesi'nin İstanbul'da toplanmasını ve buna ilişkin sonuç bildirgesini AA muhabirine değerlendirdi.
İİT toplantısının sonuç bildirgesinde, Doğu Kudüs'ün Filistin'in başkenti olduğuna karar kılınmasında, 1967 sınırlarının model alındığını ifade eden Altun, ''Böylelikle Türkiye öncülüğündeki İslam ülkeleri, bölgede kalıcı barışın sağlanması için önemli bir adım atmıştır. Ezcümle Doğu Kudüs'ün statüsünün Trump yönetiminin tek taraflı tasarrufuyla belirlenemeyeceği ilan edilmiştir.'' diye konuştu.
Altun, Doğu Kudüs'ün Filistin'in başkenti olarak ilan edilmesinin tarihsel, kültürel, dini ve siyasi gerçeklik üzerine bina edilmiş bir gelişme olduğunu belirterek, şunları söyledi:
''İsrail, 1967'deki 6 gün savaşının ardından Doğu Kudüs ve Batı Şeria'yı işgal etti. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) 242 sayılı kararı aldı ve İsrail'in Kudüs'ün bütünündeki egemenlik iddiasını reddetti. Ancak BM'ye rağmen İsrail, 1980'e gelindiğinde tek taraflı olarak kentin doğusunu ve batısını 'birleşik başkenti' olarak ilan etmeye kalktı. BMGK ise 1980'de 478 sayılı kararı alarak İsrail'in başkent ilanını geçersiz saydı. Tüm bu gelişmeler neticesinde ABD dahil uluslararası toplum, Doğu Kudüs'ün İsrail’in işgali altında olduğunu kabul etti. Bugün itibarıyla "67 sınırları" olarak sıklıkla anılan çerçeve, BM'nin aldığı kararlarla ilgilidir. İki devletli çözümün referans noktasını da bu kararlar oluşturmuştur.''
''Trump geri adım atmak zorunda kalabilir''
Prof. Dr. Altun, Kudüs kararını uluslararası hukuka aykırı şekilde tek taraflı alması nedeniyle ABD Başkanı Trump'ın üzerinde büyük bir baskı oluştuğunu kaydetti.
Trump'ın iç politikada yaşadığı sıkışmışlığı, Evanjelistler ve İsrail lobisinin desteğini alarak aşmayı planladığını ifade eden Altun, ABD başkanının, dış politikada büyük bir meydan okumayla karşı karşıya kaldığını söyledi.
Altun, ABD'nin artık Filistin-İsrail barış sürecinde arabuluculuk rolü üstelenemeyeceğini aktararak, ''Trump, bu kararıyla dış politikada yalnız kalmış ve hareket alanı kısıtlanmıştır. Dolayısıyla geri adım atacağına dair tahminler kuvvetlenmiştir. Üstelik ABD, 2008'den beri Orta Doğu'da sürdürdüğü 'vekiller' üzerinden alan kazanma stratejisinin de sonuna gelmiştir. Krize giren ABD dış politikası, bölgedeki hakim rolünü kaybetmiştir. Nitekim Kudüs konusunda İslam dünyasının yekpare duruşu Trump'ı tam anlamıyla köşeye sıkıştırmıştır. Bu noktada bölgedeki çıkarlarını korumak isteyen ABD, Kudüs kararını diretmekte zorlanacaktır.'' değerlendirmesinde bulundu.
''Türkiye öncülük yapıyor''
BMGK'nın 8 Aralık'taki toplantısında, "Trump'ın Kudüs kararının BM kararlarına aykırı olduğu" görüşünün vurgulandığını hatırlatan Altun, söz konusu açıklamaya rağmen veto mekanizması sebebiyle ABD aleyhine bir oylama gerçekleştirilmediğine dikkati çekti.
Altun, buna karşılık İİT'nin, BM Genel Kuruluna gidilerek 'barış için birleşme' çağrısının yapılmasını planladığını anlatarak, ''Böylelikle İİT, BM'de ortak inisiyatif oluşturarak ABD'nin izole edilmesini tasarladı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın son 10 günde verdiği mesajlara ve yürüttüğü diplomatik mücadeleye bakıldığında Türkiye'nin bu konuda bir öncülük yaptığını ve sırasıyla eldeki bütün uluslararası mekanizmaları kullanarak bir küresel duyarlılık oluşturmak istediğini görürüz.'' ifadelerini kullandı.
''ABD Orta Doğu'dan dışlandı''
Altun, ''Özellikle Orta Doğu'daki etkin gücünü kaybeden ABD, NATO müttefiki Türkiye ile ayrı düşmesi, İran ile çatışma ihtimalini artırması, Suriye’de teröre destek vermesi gibi sebeplerle bölgeden giderek dışlanmıştır. Trump ise Suudi Arabistan ve Mısır'la diplomatik ilişkilerini geliştirerek bu dışlanmanın önüne geçmeye çalışmıştır.'' görüşünü dile getirdi.
SETA Genel Koordinatör Yardımcısı Prof. Dr. Fahrettin Altun, BMGK ve BM Genel Kurulu'nun İsrail’in aleyhinde bir karar alması halinde bölgedeki aktörler arası dengenin değişeceğini belirtti.
[AA, 18 Aralık 2017]
