Dünyaya nam salmış Endonezyalı iÅŸ adamı Ciputra'ya göre; giriÅŸimcilik kalbi herkeste özgürce çarpabilir. Nitekim Ciputra, ülkesinde 2030 yılına kadar 4 milyon giriÅŸimci hedefine ulaÅŸmanın peÅŸinde… Bizim toprağın insanının da giriÅŸimci bir ruhu olduÄŸu nicedir bilinir. Son yıllardaki verilere dayanarak, Türkiye'de yaklaşık her 3 kiÅŸiden birinin kalbinin, giriÅŸimcilik için ciddi ciddi çarptığı söylenebilir. Ve bu oran, aslında hiç de fena deÄŸil.

Lakin olayın aslı, sonrasında… Nitekim giriÅŸimcilikle atan yürekler, bu opsiyonu düÅŸünseler de, fikri gerçeÄŸe dökeyim derken yavaÅŸlayıp durabiliyor. Belirgin sebebi ise, ekosistemdeki sıkıntılar ya da eksiklikler…

EKOSÄ°STEMÄ°MÄ°Z

Peki, nedir ekosistemdeki bu unsurlar? Bir giriÅŸimciyi giriÅŸmekten alıkoyan ya da ona kapı açan faktörler nelerdir? Aslında hepimizin aÅŸağı yukarı bildiÄŸi bu dinamiklerin vaziyetini, Global Entrepreneurship Monitor (GEM- Küresel GiriÅŸimcilik Monitörü) her sene belli baÅŸlı ülkeler için araÅŸtırıp ortaya koyuyor. GeçtiÄŸimiz aylarda yayımlanan 2015/2016 GEM Raporu da, Türkiye dâhil bu ülkelerdeki giriÅŸimcilik ekosistemini puanlandırıp sıralamaları sunuyor.

Bu doÄŸrultuda son endekse baktığımızda, Türkiye'nin bazı kategorilerde olumlu tablolar çizdiÄŸini, bazılarında ise bolca rötuÅŸa ihtiyaç duyduÄŸunu anlıyoruz. Nitekim gereksinim derecelerine ışık tutan skorlara hiç girmeden 62 ülke arasındaki konumumuzu ÅŸöyle bir özetleyecek olursam;

• Ä°ç piyasa dinamikleri, Ar-Ge transferleri, sosyal kültürel normlar ve okul sonrası giriÅŸimcilik eÄŸitimi maddelerinde, endekste ilk 20'de yer alırken,
• Devletin giriÅŸimcilik programları, kamu teÅŸvik politikaları ile ticari ve yasal altyapı maddelerinin her birinde 23. sıradayız.
• Fiziksel altyapıda ilk 30'a, iç piyasa yükleri ve pazara giriÅŸ düzenlemelerinde ise ilk 40'a, ucu ucuna giriyoruz.
• Bürokrasi ve vergiler ile giriÅŸim finansı deyince ise iÅŸler daha da zorlaşıyor: Bu dinamiklerde, endekste 40. sıranın altına düÅŸüyoruz.

Ben bugün yazımıza konu olmak üzere, bu maddeler arasından finansa eriÅŸimi çekip almak istiyorum. Zira sıralamanın da kısmen hissettirdiÄŸi gibi, endekste skor olarak da oldukça düÅŸük dinamiklerimizden biri, giriÅŸim finansı… Üstelik giriÅŸimlerin can suyu niteliÄŸinde olması hasebiyle de, kritik bir ağırlığa sahip.

PARA YOKSA?

BildiÄŸiniz gibi, sahip olduÄŸumuz giriÅŸimci ruhun yanı sıra, genci yaÅŸlısı, bolca fikir üretmeyi seven bir milletiz. Fikirlerin projeleÅŸtirilebilme dereceleri ve ötesi ise, elbette buradaki en kritik mevzu… Bununla birlikte, pek çok fikir sahibinin bu deÄŸerlendirmeyi yapmak gibi bir ÅŸansı dahi olamıyor. Zira baÅŸlangıç aÅŸamasındaki birçok giriÅŸimci adayının, teminat ÅŸartlarını gerçekleÅŸtiremediÄŸinden krediye ulaÅŸamaması, yaÅŸanan en yaygın sorunlardan… Ä°ÅŸte bu noktada farklı mekanizmalardan yararlanmak mümkünken, bireysel katılım yatırımcıları da (BKY), ilgili çözüm alternatiflerinden biri olarak karşımıza çıkıyor.

MELEK YATIRIMCI

Bireysel Katılım Sermayesi yönetmeliÄŸi, yürürlüÄŸe 2013 yılında girdi. Daha ziyade “melek yatırımcı” olarak bilinen bu sistemde, yatırımcılar cazip buldukları bir iÅŸ fırsatına yatırım yaparken, fikrin sahibi olan giriÅŸimciyle birlikte ÅŸirket kurabiliyor. Ya da var olan genç bir ÅŸirkete ortak olup elinden tutabiliyor. Ä°ÅŸin bu kısmı da, Ölüm Vadisi (Death Valley) dediÄŸimiz yüksek riskli bölgeden, giriÅŸimin saÄŸ salim çıkabilmesi için önemli.

Dolayısıyla bu modelde, yatırımcı adayları hem para hem de tecrübe birikimlerini, umut vaat eden fikirlere kanalize etme potansiyeline sahip. Melek bireysel katılım yatırımcıları giriÅŸim ÅŸirketine ortak olmakla birlikte, yönetime katılım konusunda ise YK üyeliÄŸi ile sınırlanıyor. Öte yandan, belli baÅŸlı ÅŸartlara haiz BKY'ler Hazine MüsteÅŸarlığı'ndan ilgili lisansı aldığı takdirde, bazı vergi avantajlarından da faydalanıyor.

Ülkemizde yasal zeminde 3 yaşını dolduran melek sistem, gerek BKY'ler, gerek aÄŸları ve gerekse giriÅŸimcilerin farkındalığı açısından, açıkçası yeni yeni ayaklanmaya çalışıyor. Üstelik fon aktarımı konusunda geliÅŸmeler olsa da, bilgi ve tecrübe aktarımı ne yazık ki henüz kısıtlı seviyede görünüyor.

FONLARIN FONU

Bireysel katılım sermayesi ve giriÅŸim sermayesi fonları, fikri gelenlerin ya da ÅŸirketini yaÅŸatmak isteyenlerin önünü açma potansiyeli taşırken, bu katalizör modellerin daha güçlü ve etkin bir hale gelmesinin de ÅŸart olduÄŸunu gözlemliyoruz.

Tam da bu amaçla bir süredir devam eden ve sistemin çatısını oluÅŸturması planlanan “üst fonlar” kapsamındaki hazırlıkların ise, meyvelerini yavaÅŸ yavaÅŸ verdiÄŸine ÅŸahit oluyoruz. Nitekim ben dün bu satırları yazarken, Ä°stanbul'da söz konusu üst fonlardan biri olan Türkiye Büyüme ve Ä°novasyon Fonu'na start veren tanıtım ve networking toplantısı yapılmaktaydı.

Ekosistemdeki kritik bir ayağın güçlenmesini hedefleyen bu yeni yapı, Türkiye'ye ve giriÅŸimcilerine hayırlı olsun diyelim.

[Yeni Şafak, 13 Mayıs 2016]