2013 yılında yasalaşan Enerji Piyasaları Anonim Şirketi (EPİAŞ) kanunuyla birlikte, Enerji Borsası kurulması süreci başladı ve artık bir Enerji Borsamız var. Türkiye ekonomisindeki dengeleri pozitif yönde etkilemesi beklenen bu büyük proje, enerjiyle şekillenen küresel politik ve ekonomi gündeminde Türkiye’nin ağırlığını artıracak.
Peki Enerji Borsası’nın Yeni Ekonomi’ye sağlayacağı katkı nedir?
Bu projeye hem siyasi karar alıcılar tarafından, hem de özel sektör tarafından neden bu denli büyük bir önem atfediliyor?
ENERJİ BORSASI, ENERJİ YATIRIMLARINI TÜRKİYE’YE KAYDIRACAK
Öncelikle Türkiye, elektrik üretiminin yarısına yakınını doğalgazdan karşıladığı için elektrik üretimini çeşitlendirerek, bu piyasadaki yatırımları artırmayı hedefliyor. Ancak bu yatırımlarının artması, elektrik piyasasının şeffaflaşmasıyla doğru orantılıdır.
Piyasanın şeffaflaşmasıyla demek istediğimiz, elektrik üreticisi firmaların hangi fiyattan elektrik satacağını bilmesi demek. Bunun uzun zaman için öngörülebilir olması ise, Enerji Borsası'nın varlığı ile ilgili birebir ilgilidir.
Çünkü referans bir fiyat olmaması durumunda, firmaların ürettikleri elektriği hangi fiyattan satacakları konusu belirsiz olacaktır. Bu belirsizlik ortamı da, elektrik piyasasındaki üretici, dağıtıcı ve tüketici aktörleri negatif yönde etkiliyor. Uzun vadede elektrik fiyatlarının öngörülebilir olması, üretici firmaların hareket alanını genişletecektir.
Diğer yandan, firmaların elektrik çeşitlemesi sayesinde piyasada oluşabilecek herhangi bir risk karşısında kırılganlığı azalacak. Liberal bir piyasada adil bir rekabet ortamının oluşmasıyla, arz-talep dengesine göre belirlenecek fiyatlar, tüketici açısından da önem arz etmektedir. Yani, tüketici elektriği daha ucuza kullanacaktır.
Tabii bu noktada, Enerji Borsası’nın teknik, altyapı, idare ve yönetim kademeleri açısından etkin çalışmasının ve güvenilir olmasının büyük önemi olduğunu vurgulamak gerekiyor. Çünkü önce elektrik piyasasını içerecek olan Enerji Borsası’nın bir sonraki aşamada doğalgaz, petrol ve farklı enerji kaynaklarının da yer aldığı bir kuruluş olması hedefleniyor.
Böyle bir ortamda, özellikle piyasaların manipüle edilmemesi, iç ve dış şoklara karşı dayanıklı olması, Enerji Borsası’nın etkinliğini garanti edebilecek bir siyasi ortamla mümkün olacaktır.
Zaten, enerji bağımlısı olan bir ülkeden, Enerji Borsası kurarak enerji piyasasının merkezi konumuna yükselme hedefi olan Yeni Türkiye’ye gelinen aşamada, en güçlü destek siyasi istikrarın varlığıdır.
ENERJİ BORSASI, TÜRKİYE’NİN ENERJİ MERKEZİ OLDUĞUNUN KANITIDIR
Son dönemde küresel siyaset ve ekonominin başlıca konusunun enerji olduğu ifade edilebilir. Avrupa’nın artan enerji bağımlılığı, enerji kaynaklarına sahip ülkelerin enerji kartını sürekli olarak kullanmaları, ekonomik büyümenin dinamosunun enerji olması, ülkeleri alternatif arayışlarına itmiştir.
Bu arayışlardan dolayı İstanbul’da kurulması planlanan Enerji Borsası, Türkiye’nin enerji merkezi olma noktasında büyük bir rol üstlenmektedir. Çünkü hâlihazırda yürüyen TANAP Projesi’yle birlikte, Kuzey Irak Kürt Bölgesi’ndeki petrol ve doğalgazın Türkiye üzerinden geçişinin sağlanması, Rusya’nın Güney Akım Projesi’nde yönünü Türkiye’ye çevirmesi, Türkiye’nin enerji haritasında yerini güçlendirmiştir. Bu projelerle birlikte, Enerji Borsası’nın da hayata geçirilmesi Türkiye’nin enerji merkezi olduğunu teyit edecektir.
Çünkü, Enerji Borsası yalnızca Türkiye’deki enerji üreten ve dağıtan firmaların değil, yabancı yatırımcıların da yer aldığı bir piyasa oluşturacaktır. Komşu ülkelerin elektrik alıp satabileceği bir piyasanın varlığı, Enerji Borsası’nı ilk aşamada bölgesel enerji piyasası konumuna taşıyacaktır.
Uzun vadede ise, elektrikle birlikte doğalgaz, karbon, petrol gibi diğer enerji kaynaklarının da işlem göreceği İstanbul Enerji Borsası, yabancı yatırımcıları ülkeye çekerek küresel bir merkez olacaktır.
Türkiye’nin Yeni Ekonomisi’ne yakışan da, enerji piyasasına yön veren bir Enerji Borsası’nın varlığıdır.
[Yenişafak, 26 Şubat 2015]
