Yeni bir yıla merhaba derken, vedalaştığımız seneyi gözden geçirmek de adettendir. O halde gelin bugün biz de köşemizde, 2014’te Türkiye ekonomisini etkileyen “başlıca” faktörleri, dönüp şöyle yeniden izleyelim. İzlerken de, uzun uzun anlatmaktansa, her biri için birer kategori belirleyelim.
İşte, 2014 Türkiye ekonomisinin “en”leri...
EN İYİ OYUNCU: İHRACAT
İhracatımız yılın hemen ilk çeyreğinde yaptığı atakla göz doldururken, jeopolitik olumsuzluklardan etkilenmesine rağmen 2. ve 3. çeyreklerde de büyümemizin motor gücü olmayı başardı. Son çeyrekte keyfi kaçmış olsa da, 2014 yılı genelindeki en iyi oyuncu, ihracat olarak karşımıza çıkıyor.
EN KÖTÜ OYUNCU: ÖZEL YATIRIMLAR
2013 yılının 2. yarısında büyüyerek umut veren özel yatırımlar, 2014’ün ilk yarısında ise ciddi bir düşüş trendine girerek moralleri bozdu. Özel yatırımlar, 3. çeyrekte %0 büyüme kaydederek düşmekten ve hızımızı aşağıya çekmekten vazgeçse de, 2014 gelişimimizi en kötü etkileyen aktör olmaktan kurtulamadı.
EN İYİ KURGU: ÖZEL TÜKETİM
2013 yılında büyümemizin lokomotifi olan özel tüketim, alınan makro-ihtiyati tedbirlerin de etkisiyle 2014’te hız kesti. Bu bağlamda, özellikle 2. çeyrek itibariyle iyice zayıflayan katkısıyla hane halkı tüketimi, iç talebin halsizleşmesinde önemli bir etken oldu. Gelişme sevimsiz olsa da, büyük ölçüde bilinçli olduğu için, en iyi kurguya hak kazandı.
EN İYİ GÖRÜNTÜ: CARİ AÇIK
Oyuncular kategorisinin yıldızı ihracat ile düşüş trendine giren ithalat el ele vererek, cari açığın, yılın en iyi görüntüsünü çizmesini sağladı. 2014’ün açıklanan ilk 10 aylık verilerine göre, açık bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla %36,8’lik çarpıcı bir gerileme kaydetti. Ancak bunda, iktisadi aktivitedeki mütevazı seyrin ve “altın”ın etkileri olduğunu belirtelim. Bu minvalde, 2013 yılını 65 milyar dolar seviyesinde bitiren “yıllıklandırılmış” cari açık ise, Ekim 2014 itibariyle 45,7 milyar dolara düşmüş durumda...
EN İYİ YABANCI OYUNCU: ALMANYA
Avrupa’da özellikle yılın ilk döneminde belirginleşen göreceli iyileşme, 2014’te ihracatımıza can verdi. Türkiye ekonomisine katkısı bağlamında, 2014’ün en değerli yabancı oyuncusu ise, ihracat hızımıza en büyük desteği veren Almanya oldu.
EN KÖTÜ YABANCI OYUNCU: IRAK
Türkiye ekonomisine etkisi anlamında 2014’te izlediğimiz en kötü oyuncu ise, IŞİD olayları nedeniyle Irak oldu. 2013 yılında ihracatımızın motor gücü olan Irak pazarı, 2014 Haziran ayından itibaren hızla daralarak tepetaklak oldu ve ihracat gelişimimize en olumsuz etkiyi yaptı.
EN KÖTÜ EFEKT: PARALEL YAPI
Piyasalara baktığımızda ise, Aralık 2013 itibariyle sahneye çıkan paralel vakası ve operasyonların etkilerinin, 2014’ün özellikle ilk dönemlerinde belirgin bir negatif rol oynadığını söyleyebiliriz. FED’in tahvil alımını azaltım açıklamasıyla eşzamanlı başlayan olaylar, piyasalardaki riskleri ciddi ölçüde tırmandırdı. “Paralele paralel” çalışmaların dünyaya yıl boyunca yaydığı manipülatif haberler de, algı zedeleyici bu sürecin ana aracı olarak kullanılarak ekonomiye en kötü efekti verdi.
EN KÖTÜ MÜZİK: FED
Bu arada, hazır FED demişken, kurumun sadece bizim değil tüm dünyanın da asabını bozan 2014 performansını eklemeden geçmeyelim. Gerek şahin-
