Putin'in 5 yıldır ülke dışına çıkamayan Esed'i Moskova'da ağırlaması dünya gündeminde baÅŸköÅŸeye oturdu. Bu ziyaret vesilesiyle Putin, Rusya'nın tüm etnik, dini ve siyasi grupları kapsayacak "barışçıl bir siyasi çözüm" için diÄŸer ülkelerle çalışabileceÄŸini belirtti.

ABD'nin ziyarete tepkisi Beyaz Saray Sözcüsü Eric Schultz tarafından açıklandı: "kendi halkına karşı kimyasal silah kullanan Esed'i kırmızı halıyla ağırlamak Rusya'nın ileri sürdüÄŸü Suriye'de siyasi geçiÅŸ amacıyla çeliÅŸiyor."

EleÅŸtiriler bir yana açıklamalardaki anahtar kelime "siyasi geçiÅŸ."

Biliyoruz ki son haftalarda Suriye iç savaşıyla yakından ilgili 10 ülke, savaşı "siyasi geçiÅŸle" sona erdirmek için yoÄŸun hazırlık içinde. Nitekim, ABD, Rusya, Türkiye, Suudi Arabistan ve Ürdün dışiÅŸleri bakanları bugün Viyana'da bu gündemle toplandı.

Hazırlıkların bir kısmı "Esed'in gidiÅŸini içerecek bir siyasi geçiÅŸin" mahiyetine yönelik diplomatik görüÅŸmeler.

Ankara'da katıldığımız bilgilendirme toplantısındaki kaynak, "6 aylık" bir geçiÅŸ sürecinde uzlaşıldığını belirtti. Söz konusu geçiÅŸ süreci, Esed'in ani çöküÅŸünün (sudden collapse) yaratacağı kaosta DAÄ°Åž'in öne çıkacağı kaygısını dile getiren Rusya'nın kaygısını gidermek amacıyla üretildi.

Esed'in sembolik konumda olması ve yetkilerinin geçici yönetim organına devredilmesi öngörülüyor. Yürütülen müzakerelerin en hassas noktası, Esed'in geleceÄŸinin netleÅŸmemesi (hangi ülkeye gönderileceÄŸi ve görevi nasıl bırakacağı). Zira böylesi bir siyasi geçiÅŸ sürecinde Esed'in gitmemesi ihtimali ciddi bir sorun olarak ortada. CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan, Putin ile yaptığı telefon görüÅŸmesinde geçiÅŸ süreci için 2011'den bu yana söz veren ama tutmayan Esed'e "güvenilemeyeceÄŸini" vurguladı.

Cenevre-1 ve 2'de alınan kararların uygulanmadığına dikkat çeken ErdoÄŸan, "Esed'in tek derdinin zaman kazanmak" olduÄŸunu ifade etti. Ayrıca, Suriyeli muhaliflerin bu geçiÅŸe nasıl ikna edileceÄŸi bir diÄŸer kritik konu.

BaÅŸbakan DavutoÄŸlu kendisiyle yaptığımız mülakatta "Suriye halkının barış geleceÄŸi inancına sahip olabileceÄŸi bir geçiÅŸ döneminin temin edilmesi gerektiÄŸinin" altını çizdi. Suriye halkının kabul etmeyeceÄŸi bir formülü Türkiye'nin de kabul etmeyeceÄŸini yineledi.

Suriye'de "siyasi geçiÅŸ" süreci arayışının asıl önemli kısmı ise askeri hazırlıklar ve ittifaklarla ilgili. ÖSO'dan PYD'ye, cephede savaÅŸan aktörlerin somut kazanımlarına iliÅŸkin saha düzenlemeleri ve kurdukları iliÅŸkiler dinamik bir seyir izliyor.

Suriye krizinde son düzlüÄŸe girilirken ABD ve Rusya arasında ise cephedeki müttefiklerini elde tutma rekabeti olduÄŸunu söyleyebiliriz.

Åžöyle ki, Rusya, 30 Eylül'de baÅŸlattığı bombardımanlarla hem Esed rejimini yıkılmaktan korudu hem de masaya oturmadan önce Esed'in kontrolündeki bölgeyi geniÅŸletiyor; tahkim ediyor.

Ancak "DAÄ°Åž ile mücadele" adına Irak'ın da desteÄŸini alan Rusya'nın PYD ile nasıl bir iliÅŸki kuracağı merak konusu.

Rusya'nın PYD ile yakın iliÅŸki içine girmesi hem Türkiye'yi hem de ABD'yi endiÅŸelendiriyor.

Türkiye PKK'ya ulaÅŸacak silahlar açısından endiÅŸelenirken ABD ise PYD- YPG'nin Rusya'nın etkisi altına girmesini istemiyor. PYD'nin derdi ise elbette rekabet ortamından istifade ederek konumunu daha da güçlendirmek.

Bu minvalde ErdoÄŸan, Esed'i Moskova'da ağırlayan Putin'e "PYD'den uzak durun" mesajını çok net verdi: "PYD bizim için terör örgütüdür. PYD ile iÅŸ tutarsanız müttefikinizin düÅŸmanı ile iÅŸ tutmuÅŸ olursunuz. Bu da iliÅŸkilerimize olumsuz yansır."

ABD'nin sahadaki aktörler üzerinde Rusya'nın etkisini "sınırlandırma" çabaları ise hem Irak hem de PYD'ye yönelik.

Genelkurmay BaÅŸkanı Joseph Dunford'un Abadi yönetimini DAÄ°Åž ile mücadelede kendileri ile Rusya arasında tercih yapmaya zorlayan uyarısı buna bir örnek.

Yine ABD'nin silah desteÄŸi verdiÄŸi PYD/ YPG'nin adının Washington Post'ta DAÄ°Åž'ten daha yaygın olarak "sanat eseri kaçakçılığı" yaptığı ÅŸeklinde anılması da ilginç diÄŸer bir anekdot.Ezcümle, Suriye masasında hazırlıklar hız kazandı, yeni geliÅŸmelere hazır olalım.

[Sabah, 23 Ekim 2015]