CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan, Yüksek Düzeyli Ä°ÅŸbirliÄŸi Konseyi'nin ikincisine katılmak için Ä°ran'a bir ziyarette bulundu. Yemen meselesine farklı bakmalarına ve bu konuda birbirlerine göre zıt pozisyon almalarına raÄŸmen görüÅŸmenin gerçekleÅŸmesi, yeni dönemde Türkiye-Ä°ran iliÅŸkilerinin nasıl olacağına dair önemli ipuçları taşıyor.
2000 öncesinde Ä°ran, Türkiye için anlamsız ve temelsiz bir rejim korkusuyla tehlike olarak kabul ediliyordu. Ancak 2002'den sonra bu sığ düÅŸünce yerini sınır komÅŸumuzla kültürel ve ticari etkileÅŸimin artması gerekliliÄŸine bıraktı. Özellikle 2002-2014 döneminde sıklıkla eleÅŸtirilen Türkiye'nin Ä°ran'la sürdürdüÄŸü iliÅŸkinin haklılığı bugünlerde ortaya çıkıyor.
Ä°ran'ın nükleer enerji konusunda Batı ülkeleriyle vardığı anlaÅŸma, Türkiye'nin hem içerden hem de dışarıdan aldığı eleÅŸtirilere raÄŸmen Ä°ran'a sırtını dönmemesinin tutarlığını gösteriyor. Küresel siyasette ülkelerin her konuda aynı düÅŸünmesi ve ortak hareket etmesi beklenemez, ancak ekonomik zorunluluklar ülkeleri rasyonel davranmaya zorlar. Bugün, Ä°ran örneÄŸinde Türkiye'nin rasyonel politikasının doÄŸruluÄŸuna ÅŸahit oluyoruz.
AMBARGONUN KALKMASININ MEYVESÄ°NÄ° TÜRKÄ°YE EKONOMÄ°SÄ° TOPLAR
Uyguladığı nükleer programdan dolayı 2011 yılından bu yana baÅŸta ABD olmak üzere birçok ülke tarafından ekonomik ambargo uygulanan Ä°ran, özellikle enerji kaynakları açısından sahip olduÄŸu potansiyeli ekonomik güce dönüÅŸtüremiyordu.
Nükleer müzakerelerin geldiÄŸi nokta olan çerçeve anlaÅŸması bir anlamda Ä°ran'a uygulanan ekonomik ambargonun kalkacağını iÅŸaret ediyor. Ä°ran üzerinden ambargonun kalkması, Ä°ran'ın yıllardır dışa kapalı ekonomisini dönüÅŸtürecek.
Bu dönüÅŸüm yalnızca Ä°ran'ın petrol gelirlerinin artması ve bu gelirin refaha yansımasını içermiyor. Aynı zamanda, giderek artan yoksulluÄŸun azaltılması, Ä°ran'ın küreselleÅŸme sürecinde teknoloji ve altyapı alanındaki geliÅŸimini saÄŸlaması, özel sektörün her alanda yaygınlaÅŸması anlamına da geliyor.
Ä°ran'a uygulanan ambargodan en kârlı çıkacak ülkenin ise Ä°ran'dan sonra Türkiye olduÄŸunu ifade edebiliriz. Sınır komÅŸusu olmalarına raÄŸmen son iki yılda 4 milyar dolara kadar düÅŸen Türkiye ve Ä°ran arasındaki ticaret hacminin 30 milyar dolar olması hedefleniyor.
Gıda, kimya ve otomotiv sektörü ticaret hacmini artıracak sektörler olarak öne çıkarken, 10 yıl gibi uzun bir görüÅŸme takvimi sonrasında Ä°ran'la yapılan Tercihli Ticaret AnlaÅŸması, iki ülke arasındaki ticari iliÅŸkileri pozitif etkileyecek.
1 Ocak 2015'de yürürlüÄŸe giren bu anlaÅŸmanın gerektirdikleri etkin bir ÅŸekilde uygulandığı takdirde, Türkiye Ä°ran'a yaptığı ihracatı önemli ölçüde artıracak. Bu anlaÅŸmayla birlikte DoÄŸu bölgelerindeki illerle Ä°ran arasındaki ticari ve ekonomik iliÅŸki güçlenecek. Her bir ilin kendine has özellikleriyle Ä°ran'la kurduÄŸu ticari iliÅŸki, ÅŸehirlerin ekonomik geliÅŸmesine hizmet ederken bölgesel kalkınmaya da ivme kazandıracak.
ENERJÄ° Ä°ÅžBÄ°RLİĞİ SÜRECÄ° HIZLANMALI
Hem Türkiye hem de Ä°ran, siyasi ve ekonomik istikrar açısından güçlü ülkeler olarak bölgede pozitif ayrışıyor. Ancak dünyadaki en büyük petrol rezervlerine sahip olan ülkelerden Ä°ran, siyasi olaylardan dolayı bu zenginliÄŸini ekonomiye kanalize edemiyor.
Petrol ve doÄŸalgaz gelirlerinin ekonomisinde önemli bir yer tuttuÄŸu, ayrıca yeni ekonomik düzende enerjinin belirleyici aktör olduÄŸu dikkate alındığında, Ä°ran ve Türkiye arasındaki iliÅŸkinin enerjiyle taçlandırılması iki ülkeyi bölgede yıldız ülkeler konumuna yükseltecek.
Bu noktada Türkiye'nin son dönemde enerji politikasında arka arkaya yaptığı hamlelere Ä°ran'la kurulacak iÅŸbirliÄŸinin eklenmesiyle bölgesel iÅŸbirliÄŸi zirveye taşınabilir. Güney Gaz Koridoru'na Ä°ran'ın da katılması, bölgesel düzeyde Ä°ran ve Türkiye'nin gücünü artırırken, iki ülkeyi küresel ekonomide kilit noktaya taşıyabilir. CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan'a Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız'ın da eÅŸlik etmesi, yeni dönemde Ä°ran'la yürütülecek iliÅŸkilerde enerjiye verilen önemi gösteriyor.
Ambargonun kalkacağı ifade edilmeye baÅŸlanmışken, bölgede siyasi karışıklıktan ve belirsizlikten uzak olan iki ülkenin ekonomik etkileÅŸimini artırması bölgede yeni bir ekonomik ittifak oluÅŸturacak. DiÄŸer yandan Ä°ran ve uluslararası piyasalar arasında geçiÅŸ noktası olacak Türkiye, ulaşım, enerji ve sanayi alanındaki ticari iliÅŸkilerde de aktif rol oynayacak.
Tüm bu planların gerçekleÅŸmesi ise Türkiye'nin siyasi ve ekonomik arenada hızlı ve aktif karar alma mekanizmasının devam etmesiyle mümkün.
[Yeni Åžafak, 9 Nisan 2015]
