Rusya'nın zengin enerji kaynaklarına sahip olması ve bu potansiyeli siyasi ilişkilerinde bir koz olarak kullanması yeni bir durum değil. Ukrayna krizinde defalarca olduğu gibi Rusya siyasi arenada elindeki enerji kartını oyuna sürmekten çekinmedi.
Avrupa ülkeleri ise Rusya'nın enerjideki bu gücünü zayıflatmak için yeni arayışlara girmekte gecikti. Öyle ki, doğalgazda kısa bir sürede önemli bir potansiyeli taşıyacak sıvılaştırılmış doğalgazı, ancak Ukrayna krizinden sonra gündemlerine aldılar.
TÜRKİYE, AB ÜLKELERİNİN ENERJİ HATASINA DÜŞMEYECEK
Şu anda ise en önemli gündem konusu, Türkiye ve Rusya arasında henüz resmi olmayan, ama bir koz olarak öne sürülen doğal gaz meselesi. Rus uçağının sınır ihlali yapmasıyla Türkiye'nin Rusya'ya gösterdiği haklı tepkiden sonra, ilk sorulan sorunun “enerjide ne olur?” olması, Rusya'nın siyasi anlaşmazlıkları enerjiye yansıtması alışkanlığından kaynaklanıyor.
Peki Türkiye için aynı durum söz konusu olur mu? Yani, Rusya Türkiye'ye verdiği doğalgazda bir yaptırıma gider mi?
Teknik nedenler bahane edilerek gidilecek kısıntılar hariç, bunun pek olası görünmediğini daha önce de söylemiştim. Çünkü ülkeler arasındaki sözleşmelerden kaynaklı taahhütler ve garantiler var. Sözleşmelere aykırı davranılmasına karşı ise, ülkelerin ödeyeceği yüksek tazminatlar mevcut. Ancak, bu garanti Türkiye için yeterli olmamalı.
Dolayısıyla, Rusya'yla olan anlaşmazlık ve bu anlaşmazlığın hemen akabinde yaşanan “enerji” tereddüdü, Türkiye'nin enerjide Rusya'ya olan bağımlılığı azaltacak bir motivasyon oluşturmalı.
Avrupa ülkelerinin Rusya'ya bağımlılığı artırma politikalarını Türkiye tekrar etmemeli. Çünkü Rusya enerjide gidilecek tek kapı değil. Üstelik enerjide yeni kapılar, Türkiye'nin diğer ülkelerle ticari, ekonomik ve kültürel ilişkilerinde de köprü olabilir.
İlk ortaklık, Azerbaycan ve Türkiye işbirliğidir. “İki devlet bir millet” prensibinin iki ülke ilişkilerinin temeli olduğu dikkate alındığında, zaten hali hazırda devam eden enerji işbirliğinin güçlenerek devam etmesi elzem. Bu konuda ilk adım da atıldı.
Azerbaycan'ın Şah Deniz sahasından çıkarılacak doğalgazın Türkiye ve Türkiye üzerinden Avrupa'ya taşıyacak TANAP'ın 2018'de bitmesi planlanıyordu. Ancak 3 Aralık günü Başbakan Davutoğlu ve Azerbaycan Cumhurbaşkanı Aliyev bir araya gelerek, projenin 2018'den önce bitirilmesi için çalışmalara hız vereceklerini açıkladılar.
Rusya'nın enerjide kurmak istediği tekeli kırmak adına, Türkiye'nin yaptığı çok önemli bir girişim bu. Diğer tarafın Azerbaycan olması ise, kardeş iki ülke olan Türkiye ve Azerbaycan'ı enerjide de güçlü bir ikili haline getiriyor. Ayrıca hep söylediğim gibi, Kuzey Irak Kürt Bölgesi ve Türkmenistan arz güvenliği potansiyelimizi yükseltebileceğimiz diğer ortaklar.
ENERJİ DENKLEMİNİ DEĞİŞTİRECEK YENİ GÜÇ: LNG
Şu çok açık ki, Suriye'de ve Irak'ta yaşanan kaosun ve çatışmanın, Batılı ülkelerin bu kadar yakın takip etmesinin tek sebebi var: Enerji. Doğu Akdeniz'e açılan kapı olan bu coğrafyada, her ülke söz sahibi olmak istiyor. Rusya'nın da, AB ülkelerinin de, ABD'nin de enerji denklemini kendilerine göre kurmalarının nedeni bu. Hemen sınırımızda gerçekleşen çatışmaların ve istikrarsızlığın maddi ve manevi en fazla yükünü taşıyan ülke ise Türkiye.
Bu yüzden, Türkiye'nin bu alanda geri durması düşünülemez. Ortadoğu'daki enerji denkleminin dışına çıkarılması söz konusu bile değil. Enerji oyununda yeni hamleler gerçekleşirken, Türkiye yeni oyun kurucularla enerji denkleminde taşları yerinden oynatabilir. Tam da bu noktada LNG'nin önemi ortaya çıkıyor.
Hali hazırda LNG ( sıvılaştırılmış doğal gaz) aldığımız Nijerya ve Cezayir var. Bu ülkelere son olarak da Katar eklendi. Katar dünyada LNG ihracatında birinci ülke durumunda. Endonezya ve Malezya da LNG açısından zengin ülkeler. Bu beş ülkeyle kurulacak LNG ortaklığı, çok farklı bir blok oluşturabilir.
LNG'nin taşınması ve depolanması için gereken altyapının ve ortaklıkların hızlı bir şekilde kurulması, Rusya'nın enerji tekelini kırmakla kalmayacak, Türkiye'nin enerji arz güvenliğinde yeni bir pencere açmasını da sağlayacak.
[Yeni Şafak, 7 Aralık 2015]
