DışiÅŸleri Bakanı Ahmet DavutoÄŸlu ile birlikte yeni yılın ilk günlerini Suudi Arabistan'da geçirdik.
DavutoÄŸlu'nun dışiÅŸleri bakanı olduktan sonra Suudi Arabistan'a ilk ziyareti. DavutoÄŸlu ziyareti sırasında Ä°slam Konferansı TeÅŸkilatı ve Ä°slam Kalkınma Bankası üst düzey yöneticileri ile Suudi DışiÅŸleri Bakanı Faysal ile görüÅŸtü. Ziyaretin son gününde ise Suudi kralı Abdullah tarafından kabul edildi. DavutoÄŸlu'nun Suudi Arabistan ziyareti bu ülkenin iç ve dış politikada kritik süreçlerden geçtiÄŸi bir döneme denk geldi. David Commins Suudi Arabistan ve Vahhabi Misyonu kitabında ülkenin tek tipçi Vahhabilik anlayışından, farklılıkları bünyesinde barındıracak bir çoÄŸulculuÄŸa geçme mücadelesi verdiÄŸini söylüyor. VahhabiliÄŸin Suudi Arabistan'daki iki yüz yıllık egemenliÄŸi yönetimin 2004'te ülkedeki farklı gruplar ve mezheplerle baÅŸlattığı diyaloglar sonucu ciddi erozyona uÄŸradı. GeçmiÅŸte Vahhabilerin benzer taktiklerle oyalama ve baskı ile yıldırma politikaları hafızalarda yerini koruyor. Bu sebeple yönetimin çoÄŸulculuk politikasının ne kadar samimi olduÄŸunu anlamak için zamana ihtiyaç olduÄŸunu söyleyenler var. Suudi iç politikasındaki bu durum, VahhabiliÄŸin dışarıdaki etkisini de azaltma sonucunu beraberinde getiriyor. Suudi Arabistan dış politikasında gündemi Yemen sorunu ve Ä°ran ile iliÅŸkiler iÅŸgal ediyor.
Suudi yönetimi önce Irak ve arkasından Yemen'de artan Ä°ran nüfuzundan rahatsız. Genel eÄŸilim Yemen sorununu bir Åžii- Sünni çatışması olarak deÄŸerlendirmek. Yemen'in diÄŸer sorunları, kuzey-güney gerilimi ve terör örgütlerinin Yemen'i üs olarak kullanma gayretleri durumu daha karmaşık hale getiriyor. Suudi Arabistan bazı Arap ve Batılı ülkelerin desteÄŸi ile 1500 km uzunluÄŸundaki Yemen sınırında Åžii Zeydi silahlı gruplarla savaşıyor. Ancak sorunun bir Åžii-Sünni çatışması olduÄŸunu söylemek için oldukça erken. Yemen Devlet BaÅŸkanı Abdullah Salih Zeydi ve kendisine baÄŸlı Zeydi aÅŸiretler var. Zeydilerin Åžiilik yorumu, Ä°ran ile tam anlamıyla örtüÅŸmemekte.
Arap yarımadası ve Basra Körfezi'nden geniÅŸ Ä°slam dünyasına Åžii-Sünni gerilimi toplumlararası bir çatışma olmaktan ziyade, devletlerarası bir sorun olarak devam ediyor. Aslında gerilimin bu seviyede devam etmesi, çatışma potansiyelinin yönetilmesini kolaylaÅŸtıran bir durum. 2007'de Ä°ran CumhurbaÅŸkanı Ahmedinecat'ın Suudi Arabistan'ı ziyareti olumlu bir giriÅŸim oldu. Bu ziyaretin de arka planında Türkiye'nin ciddi katkısı var. Türkiye son birkaç yıldır Pakistan, Lübnan ve Irak üzerinden Åžii-Sünni geriliminin tırmanmaması için kayda deÄŸer çaba sarf ediyor.
Tüm taraflar Türkiye-Suudi Arabistan iliÅŸkilerinin bölgede barışa yapacağı katkının farkında. Suudi DışiÅŸleri Bakanı Faysal, Gazze'den Yemen sorununa Türkiye'nin sorun çözücü niteliÄŸinin ve potansiyel rolünün altını çizdi. Ä°ki ülke arasında iliÅŸkiler iyi seyrediyor ve geliÅŸme eÄŸiliminde. Karşılıklı üst düzey ziyaretler ve 6 milyar dolara yaklaÅŸan dış ticaret iyi iliÅŸkilerin göstergesi. Suudi Arabistan yıllık 150 milyar dolar bütçe fazlası ile önümüzdeki dört yılda 600 milyar dolarlık bir makro yatırım planı yapıyor. Türkiye inÅŸaat sektöründe bölgede ikinci ve deÄŸerlendirilebilecek yeni imkânlar var.
Arap yarımadasının baÅŸat ülkesi ve en büyük Arap ekonomisi olan Suudi Arabistan, bölgede etkili bir rol oynamaya devam edecek. Filistin'de iç barış, Lübnan'da hükümetin kurulması ve Suriye-Lübnan iliÅŸkilerinde Suudi diplomasisinin katkıları var. Türkiye'nin Suudi Arabistan ve Suriye'yi yakınlaÅŸtırma giriÅŸimleri, bölgede bir dizi olumlu geliÅŸmenin önünü açtı. Kral Abdullah'ın giriÅŸimiyle oluÅŸan Arap barış planı ile Türkiye'nin Filistin sorununa yaklaşımı örtüÅŸüyor. Türkiye'nin Körfez Ä°ÅŸbirliÄŸi Konseyi ile kurduÄŸu stratejik diyalogun geliÅŸtirilmesine özel önem veriliyor. Türkiye bir anlamda AB ve NATO ile bir köprü görevi üsleniyor.
Suudi Arabistan'da Türkiye'ye yönelik artan güven gözle görülür düzeyde. Kralın en küçük oÄŸlu, Davos heyecanını aktarırken, bilmediÄŸi bir detay var mı diye sorular soruyor. Bir basın mensubunun söylediÄŸine göre haftada en az üç tane Türkiye ile ilgili müstakil yazı yayınlanıyor. BaÅŸbakan ErdoÄŸan'ın liderliÄŸi ve DışiÅŸleri Bakanı DavutoÄŸlu'nun dış politika yönetimi örnek olarak gösteriliyor. ErdoÄŸan halk içinde geniÅŸ ölçekte tanınıyor ve önümüzdeki haftalarda Suudi Arabistan'a yapacağı ziyaret heyecanla bekleniyor. Suudi Arabistan'dan görüldüÄŸü kadarıyla, Türkiye'nin etrafındaki geniÅŸ coÄŸrafyada söyleyecek sözü ve yapacak çok iÅŸi var.
Sabah - 06.01.2010
