Bugünlerde vizyonda Joy isimli bir biyografik sinema filmi var. ABD'li ünlü kadın giriÅŸimci Joy Mangano'nun 1990'ların başında Miracle Mop isimli mucize paspası icat ederek mucize bir baÅŸarı yakalamasını konu alıyor. Hayal kırıklıklarından zafere ulaÅŸan bu hikâyeyle izleyiciye verilmek istenen, benzeri filmlerde de olduÄŸu gibi, “azmin elinden bir ÅŸey kurtulamaz” motivasyonu. Ekonomi veya iÅŸ dünyası gözüyle bakan biri için ise, film bir mesaj daha barındırıyor. O da, inovasyonun önemi…

Nitekim Mangano'nun baÅŸarısı, o güne kadar kullanılan benzeri ürünlerden farklı nitelikler sergileyerek kendini 1 günde ayrıştırabilmesinde yatıyor. Televizyonda tanıtıldığı ilk yarım saat içinde binlerce adet satmayı baÅŸaran paspas, sonrasında yıllar boyu milyonlarla ifade edilen satışlar görüyor. Üstelik bugün halen ABD televizyonlarında çeÅŸitli ürünlerle satış rekorları kıran Mangano, Miracle Mop dışında pek çok inovatif ürünün de mucidi. Kendine ait 100'ü aÅŸan patenti var!

Joy ve nice benzeri yenilikçi giriÅŸimcinin esas sırrı ise, bana göre temel bir cümlede yatıyor: MüÅŸterinin ihtiyacını doÄŸru tespit ederek ürün geliÅŸtirmek. Zira Joy'un icatları da, uluslararası arenada gördüÄŸümüz pek çok inovasyon içerikli ürün ve hizmet de, hayatın içinden temel gereksinimleri gözlemleyerek baÅŸarıya ulaşıyor.

GENÇ YENÄ°LÄ°KÇÄ°LER

Bu baÄŸlamda, inovasyon listelerinde yer alan uluslararası ÅŸirketler ÅŸöyle dursun; Joy gibi pek çok giriÅŸimcinin ve küçük çaplı firmalarının bugün bu gerçekten yola çıktığının altını çizmek gerek. Geçenlerde açıklanan 2016 Forbes “30 Under 30” listesindeki genç baÅŸarılı giriÅŸimcilere göz atarken de, bunu açıkça görüyoruz.

Örnek olarak; saÄŸlık hizmetleri alanında listede öne çıkan Hometeam, yaÅŸlı bakımı konusunda yenilikler hedefleyen bir gencin ÅŸirketi. YaÅŸlıların evlerinde bakılmasına dair toplumsal tercihten esinlenen firma, ailelerin bu konudaki çekincelerini aÅŸması için, bakıcıların gün içinde bilgi güncellemesi yapmasını saÄŸlarken bireylerin hobilerine uygun kiÅŸisel programlar uyguluyor.

EÄŸitim alanında emsal gösterilen Writelab'in fikir babası ise, öÄŸrencilerin yazma yeteneklerinin geliÅŸtirilmesi için suni zekâ yardımıyla, metinlerdeki stil, akış ve mantık gibi unsurlar üzerinden yardım sunuyor. Bir baÅŸka misal Suja Juice, organik meyve suyu hedefiyle çıktığı yolda hızla ilerliyor. Suja'nın; ÅŸeker, genetiÄŸi deÄŸiÅŸtirilmiÅŸ meyve ve kimyasal eklemeyerek geliÅŸtirdiÄŸi meyve suyundan, dev firmalar ÅŸimdiden pay almış durumda… Kısacası bu giriÅŸimciler, genç yaÅŸta, fikirleri faturaya dönüÅŸtürmeyi baÅŸarıyor.

Dünya çapında çok sayıda inovatif ürün hızla geliÅŸirken bu örneklerden yola çıkmamın sebebi ise, söz konusu giriÅŸimcilerin yaÅŸlarının, listenin adından da anlaşılacağı üzere 30'un altında olması… Nisbi olarak bakıldığında, tecrübe anlamında bir dezavantaja dahi sahipler. Buna raÄŸmen kısa sürede baÅŸarıya ulaÅŸabilmelerinin temelinde, (sahip oldukları yeteneklere dair korelasyon bir yana), doÄŸru gözlem yapıp bunu hayata geçirme inisiyatifleri var.

Üstelik dünya, birçok etkili inovasyonun, ürünlere ya da süreçlere yapılan küçük iyileÅŸtirmelerle ortaya çıktığında da hemfikir… Ä°novasyonun öyle illaki muhteÅŸem teknolojik geliÅŸmelerle donatılmış olması ÅŸart deÄŸil. Ayrıca söz konusu pek çok yenilikçi ürünün hitap ettiÄŸi kitlenin, orta veya düÅŸük gelirli sınıflar ve/veya toplumlar olduÄŸunu da eklemek gerek.

TERSÄ°NE Ä°NOVASYON

Bu noktada, dünya ticaretini son dönemde etkileyen ve geleceÄŸine de ışık tutan bir trendden bahsetmek yerinde olacak: Tersine inovasyon (Reverse innovation). Nedir derseniz, geliÅŸmekte olan ülkelerdeki ÅŸartlar çerçevesinde geliÅŸtirilen yenilikçi ürünlerin global pazara yayılmasıdır. Bir baÅŸka deyiÅŸle, zengin ekonomilerde ÅŸekillenip dünyaya taşınan inovasyonun tam tersi…

2009 yılında Dartmouth Üniversitesi'nden Vijay Govindarajan öncülüÄŸünde popülerleÅŸen kavramın örneklerini, özellikle Çin ve Hindistan gibi dev yükselen pazarlarda görebiliyoruz. Bu pazarlarda çözüm bekleyen yerel müÅŸteri ihtiyaçlarına yönelik geliÅŸtirilen inovatif ürün ve hizmetler, geliÅŸmiÅŸ ekonomilerce de aynen ya da revize edilerek benimsenebiliyor. ÇeÅŸitli çok uluslu ÅŸirketlerin Ar-Ge üslerinin Çin ve Hindistan'da konuÅŸlanmış olmasının arkasında, bir de bu var.

Tersine inovasyonun temel tetikleyicisi ise, anlaşılacağı üzere, geliÅŸen ülkelerdeki halkın göreceli düÅŸük geliri ve buna baÄŸlı kısıtlar. Bu saikle yola çıkan yenilik arayışcıları, söz konusu pazarlardaki limitler ve ihtiyaçlar dâhilinde hem uygun fiyatlı hem de kaliteli bir ürün yaratmaya azmederek küresel çapta baÅŸarıya ulaÅŸabiliyor. Otomobilden tekerlekli sandalyeye, öksürük ÅŸurubundan eriÅŸteye kadar uzanan geniÅŸ bir yelpazede, bu tür baÅŸarılı ürünler görmek mümkün.

Ä°ÅŸte buradan hareketle dünya, geliÅŸmekte olan ekonomilerin gelecekte inovasyonun merkezi olabileceÄŸi kanısında. Bu ise, Türkiye dâhil ilgili ülkelerdeki yerel firmaların da, hem kendi ekonomilerindeki hem de diÄŸer yükselenlerdeki ilgili fırsatlara bu pencereden de bakması gerektiÄŸini hatırlatıyor.

[Yeni Åžafak, 12 Ocak 2016]