Türkiye görece erken sayılabilecek bir dönemde seçim sandığı ile tanışmıştır. 19. yüzyılın ikinci yarısında mütevazı adımlarla başlayan seçme ve seçilme faaliyetleri, İkinci Meşrutiyet sonrası birden fazla fırkanın kurulmasıyla demokratik bir deneyim halini almıştır. Cumhuriyet ile servete bağlı oy hakkının kaldırılması, kadınlara seçme-seçilme hakkının verilmesi sayesinde genel oy ilkesi benimsenmiştir. Nihayet İkinci Dünya Savaşı sonrası serbest ve dürüst seçimler eliyle çok partili demokrasiye geçiş yaşanmıştır. Dolayısıyla Türkiye toplumu yaklaşık seksen yıldır demokratik bir devlet düzeni içinde yaşıyor. Bu nispeten uzun sayılabilecek bir demokrasi tecrübesine, oy verme kültürünün geliştiğine işaret ediyor.
Türk demokrasisinin; darbeler, kurumsal vesayet ve demokrasi açıkları gibi türlü badire ve eksikliklerine rağmen bugüne gelmesinde aslan payı seçim sandığına ve seçmene aittir. Türkiye’de demokrasinin tüm yapısal sorunlarına rağmen nefes almasını sağlayan kurum, serbest ve dürüst seçimler olmuştur. Ancak Türkiye bunu yalnızca seçimlerin demokratik şekilde gerçekleştirilmesine borçlu değildir. Aynı zamanda vatandaşın seçimlere yüksek katılımı ve sağduyulu tercihlerde bulunması da demokrasinin yoluna devam etmesinde kilit bir rol oynamıştır. Bir başka deyişle seçimlerin güvenliği ile vatandaşların seçimlere etkin ve yüksek oranda katılımı birbirini destekleyen unsurlar olmuştur.
Serbest ve adil bir seçime yüksek oranda katılım olması o siyasal rejimin demokratik meşruiyeti açısından kritik önemdedir. Çünkü ancak o takdirde yöneticilerin gerçekten milli iradeye dayandığı savunulabilir. Bu bağlamda Türkiye’nin oldukça başarılı bir karneye sahip olduğu söylenebilir. Açık oy gizli sayım gibi çeşitli usulsüzlüklerin olduğu 1946 seçimleri bir kenara bırakılacak olursa ilk serbest ve adil seçimin olduğu 1950 seçimlerinden 14 Mayıs 2023’e kadar yapılan 20 milletvekili seçimindeki ortalama katılım oranı yüzde 82 olarak gerçekleşmiştir. Katılım oranı ortalaması referandumlar için yüzde 83,3; 2014’ten itibaren yapılan cumhurbaşkanı seçimleri içinse yüzde 82,9 olmuştur. Tüm bu seçimlerde yıllara göre gerçekleşen katılım oranları üç tabloda yer almaktadır.
Son dönemde yapılan referandumlar arasında özellikle 21 Ekim 2007’deki Anayasa değişikliğine ilişkin halk oylamasındaki katılım oranının düşüklüğü dikkat çekicidir...
Devamını Kriter'de okumak için tıklayın: Türk Seçmeni Demokrasiye Sahip Çıkıyor.
