2018 YKS ek yerleştirme sonuçları açıklandı. Ortaya çıkan sonuçları SETA Eğitim ve Sosyal Politikalar Direktörlüğü’nden Mustafa Altunel ve Müberra Nur Emin değerlendirdi.
- Ek yerleştirme sonuçlarının açıklanması ile birlikte 2018 YKS sonuçları nasıl değerlendirilmelidir?
TABLO 1: 2018 YKS İLK VE EK YERLEŞTİRME SAYISAL VERİLERİ | |||||||
Lisans | Önlisans | ||||||
Kontenjan | Yerleşen | Boş | Kontenjan | Yerleşen | Boş | ||
Devlet Üniversiteleri | İlk Yerleştirme | 384.448 | 326.341 | 58.107 | 279.231 | 257.235 | 21.996 |
Ek Yerleştirme | 104.537 | 18.137 | 86.400 | 112.758 | 67.518 | 45.240 | |
Vakıf Üniversiteleri | İlk Yerleştirme | 85.722 | 62.191 | 23.531 | 70.785 | 56.377 | 14.408 |
Ek Yerleştirme | 27.761 | 3.147 | 26.614 | 23.247 | 12.712 | 10.535 | |
Toplam | İlk Yerleştirme | 470.170 | 388.532 | 81.638 | 350.016 | 313.612 | 36.404 |
Ek Yerleştirme | 132.298 | 21.287 | 113.014 | 136.005 | 80.230 | 55.775 |
- 2018 YKS yerleştirme sonuçlarına göre boş kalan kontenjanlar nasıl değerlendirmelidir?
TABLO 2. YILLARA GÖRE BOŞ KONTENJAN SAYILARI (2013-2018) | ||||
Lisans | Önlisans | Toplam | ||
2014 | İlk Yerleştirme | 30.684 | 28.328 | 59.012 |
Ek Yerleştirme | 37.260 | 36.291 | 73.551 | |
2015 | İlk Yerleştirme | 18.770 | 20.019 | 38.789 |
Ek Yerleştirme | 25.693 | 34.981 | 60.674 | |
2016 | İlk Yerleştirme | 25.539 | 34.608 | 60.147 |
Ek Yerleştirme | 28.244 | 30.370 | 58.614 | |
2017 | İlk Yerleştirme | 50.821 | 163.562 | 214.383 |
Ek Yerleştirme | 110.912 | 211.102 | 322.014 | |
2018 | İlk Yerleştirme | 89.686 | 38.822 | 128.508 |
Ek Yerleştirme | 119.084 | 58.019 | 177.103 |
- Boş kontenjanların sebepleri neler?
- Bölüm bazlı değerlendirildiğinde en fazla boş kalan kontenjan hangi bölümlerdedir?
Geçen yıl olduğu gibi bu yıl da Türkiye’nin doğusundaki yeni açılan birçok üniversitenin mühendislik programlarının dolmadığı görülmüştür. Örneğin Hakkâri Üniversitesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği programına 30 kontenjana 2 kişi; Iğdır Üniversitesi Elektrik Elektronik Mühendisliği’nde 40 kontenjana 3 kişi; Harran Üniversitesi’nde Makine Mühendisliği’ne ayrılan 54 kontenjana karşın yerleşen öğrenci yoktur. Türkiye’nin batısındaki köklü üniversitelerin tekstil mühendisliği, maden mühendisliği, çevre mühendisliği ve jeoloji mühendisliği gibi programlarında da önemli boşlukların olduğu görülmüştür. Bu durum konunun üniversite bazlı da analiz edilmesi gerektiğini açıkça göstermektedir.
Boş kalan programlar içerisinde dikkat çeken diğer bazı alanlar iktisat, işletme, çalışma ekonomisi ve endüstri ilişkileri, maliye ve turizm işletmeciliği bölümleridir. Örneğin 40 kontenjanlı Hakkâri Üniversitesi İktisat bölümüne yerleşen öğrenci olmamıştır. Bayburt Üniversitesi Maliye bölümü için belirlenen 60 kontenjanın yalnızca 3’ü dolmuştur. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi 60 kişilik kontenjan ayırdığı Turizm İşletmeciliği bölümüne yalnızca 6 kişi yerleşmiştir. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri bölümü için belirlediği 60 kişilik kontenjanın ise tamamı boş kalmıştır.
Üzerinde durulması gereken bir başka husus ise programların ikinci öğretimlerinde oluşan ciddi düzeydeki kontenjan boşluğudur. Örneğin Atatürk Üniversitesi Felsefe bölümü ikinci öğretim programına belirlenen 64 kontenjana yerleşen aday olmamıştır. Benzer şekilde Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Uluslararası İlişkiler ikinci öğretim programına ayrılan 60 kontenjana yalnızca 1 aday yerleşmiştir. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Nazilli İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İktisat bölümü ikinci öğretim programına ayrılan 120 kontenjana 15 aday yerleşmiştir.
Bunlara ilaveten fizik, kimya, biyoloji gibi temel bilimler ile arkeoloji, antropoloji, felsefe ve sosyoloji gibi sosyal ve beşeri bilimlerde yer alan programlardaki boş kontenjanlar hakkında da politika geliştirilmesi gerekir.
Vakıf üniversitelerine bakıldığında ise burssuz ya da yüzde 25 ve yüzde 50 burslu programların boş kontenjanlarının olduğu görülebilir. Bunun yanında tam burslu programlar ise genellikle dolmuştur. Burssuz programların boş kalması, birçok vakıf üniversitesinin mali açıdan sürdürülebilirliğini olumsuz etkileyebilir.
- Bu sonuçlara göre uygulanan yeni sistem hedefine ulaştı mı? Neler yapılabilir?
Boş kontenjanlar ülkenin var olan imkanlarının yeterince değerlendirilememesi, üniversiteye giriş talebindeki öğrenci sayısının daha da artmasına ve Türkiye’nin birçok stratejik alanda insan kaynağı sıkıntısı çekebileceğine işaret etmektedir. Ayrıca aile ve öğrencilerin boş kalan yerlerdeeğitimin kalitesini yeterli bulmadıklarına da işaret etmektedir. Konunun ortaöğretimden kaynaklanan yönleri de olabilir. YÖK, rektörlük, fakülte dekanları ve bölüm başkanlarının konuya dair çözüm üretip alacakları kararları istikrarlı bir şekilde uygulamaları faydalı olabilir veşu öneriler sunulabilir:
- Öğrenci başına düşen öğretim üyesi sayısı artırılabilir.
- Eğitim müfredatıyla sahanın talep ettiği beceri ve kazanımların örtüşüp örtüşmediği analiz edilebilir.
- Yukarıdaki husus ve dünyadaki mesleklerdeki değişim takip edilerek programlar revize edilebilir.
- Özellikle uygulamalı alanlarda işyerinde eğitim veren devlet ve vakıf üniversiteleri ile böyle olmayanlar arasında bu konuda anlamlı bir farkın bulunup bulunmadığının tespiti konuya ışık tutabilir.
- Yan dal ve ÇAP imkanları geliştirilerek öğrenciler daha rekabet edebilir konuma getirilebilir.
- Rektör profillerinin, yönetim tarzlarının ve uygulamalarının ortaya çıkan sonuçlara etkisi analiz edilebilir.
- Üniversite yönetimlerinin ilan ettikleri stratejik planlarına uyup uymadıkları mali kaynak kullanımı üzerinden analiz edilip değerlendirilebilir.
- Üniversitelerin öğretim üyelerine “sürekli gelişim” perspektifinde ne kadar yatırım yaptığı değerlendirilebilir.
- Öğretim üyelerinin ders yükleri ve dönemde eğitim verdikleri öğrenci sayıların konuyla ilişkili analizi ışık tutar.
- Bölüm bazlı analizlerde öğretim üyelerinin “beceri aktarabilme” kapasitelerinin değerlendirilip buna göre yol haritası hazırlanması faydalıdır.
- “Beceri aktarabilme” noktasında öğretim üyelerinin ölçme ve değerlendirme yöntemleri de ilişkilendirilebilir. Üniversitelerde bilgiyi ölçen testleri yaygın kullanan bölümlerle boş kontenjanlar arasında anlamlı bir ilişki olabilir.
- Yüksek Öğretim Kalite Kurulu Başkanlığının elindeki verileri bu konu çerçevesinde seferber ederek nitelikli rapor ve analizler yayınlaması konuyu aydınlatabilir.
- Tercih edilmeyen bölüm ve üniversiteler ile ilgili ciddi çalışmalara ihtiyaç bulunmaktadır. İlgili sivil toplum kuruluşlarının bu noktada çalışmaları ve katkıları önemlidir.