Matruşka, Rus yapımı bir geleneksel oyuncak türüdür. Ahşaptan yapılan ve çeşitli renk ve şekillerde boyanan figürleri açtıkça içinden bir yenisi çıkar. Her çıkan figür bir öncesinden küçüktür. Ruslara has hediyelik eşya denildiğinde akla ilk gelen şüphesiz bu oyuncaklardır. Hem oymacılık hem de sanat açısından Rusya'nın ruhu olan bu oyuncak bebekler, 3 ilâ 15 parçadan oluşabilir. Nadir de olsa matruşka bebeklerinin Sovyetler Birliği liderlerinin şekline girdiği de görülür. 1990'larda, Sovyet Birliği'nin yıkılmasının ardından bu matruşkalar bir hayli ilgi görmüştür. Genelde matruşka bebeklerinin hep tek sayılardan oluşmasının bir sebebi de vardır. Bu da, Rusların tek sayıların uğuruna inanmalarından ileri gelmektedir.
Geleneksel oyuncakların genelde bir dili, kendine göre bir anlamı vardır. Matruşka oyuncağının sadece Ruslara has anlamının ötesinde belki bir insanın psikolojisi bağlamında farklı benlikleri içeren ve zaman ve mekan şartlarına göre farklı nitelik ve ruh hallerinin dışa yansımasını simgeleyen bir metafor olarak da algılanabilir. Bazen insanlar hiç beklenmedik zamanda hiç alışılagelmiş hallere bürünür, duruşuna uymayan aykırı hareket ve söylemlerde bulunabilir; örneğin korkak olarak bilinen bir şahsın farklı şartlarda cesaretlenmesi veya makam sahibi bir siyasetçinin birdenbire kendi ideolojik çizgisiyle tezat oluşturan söylemler geliştirip icraata dönüştürmesi gibi oportünist duruşunu dışa vurabilir. Haliyle çevresindeki insanları şaşırtabilir. Bu gibi durumlarda insanların ruh derinliklerinde bulunanlar birer birer çözülür, ulu orta ifşa olmaktan kurtulamaz.
Son dönemde devlet adamları sınıfında insan psikolojisinin farklı benliklerini Matruşka metaforu anlamında dışa vuran Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron dünya kamuoyunu şaşkına çeviren bir profil çizmektedir. Hem iç siyasette ve hem de dış politika alanında adeta Macron (Matruşka) figürünün içinden sürekli figürler çıkmaktadır. Figürler küçüldükçe Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu'nun da belirttiği üzere Macron gittikçe "ayakları pislik içinde gömülüyken öten horoza" benzemeye başlamıştır.
2016 Nisan ayı Macron'un siyasi hayatının yeni dönüm noktasıydı. Cumhurbaşkanı Hollande döneminde yürüttüğü bakanlık görevinden istifa ederek değişim ve refah sloganları ile "En Marche!" (Yürüyüş!) - Hareketi'ni başlattı. Macron imajını toplumun zayıf halkalarından teşekkül olan seçmenlerine (genç, ezilmiş, sosyal güvenceden yoksunlar, eğitimli fakat işsiz olanlar, toplumun dışladığı Afrika kökenli insanlar, Müslüman azınlıklar, çevre ve insan hakları hususunda hassas olan burjuvazi vs.) göre dizayn ederek ilkeli, hoşgörülü, liberal, çevreci, özgürlükçü, şeffaf ve reformist bir profil çizdi. Fransa'nın parti sisteminde solun bölünmüşlüğünü de fırsata çevirerek iktidara gelen Macron, Elysee Sarayı'nda 2017'den bu yana geçirdiği son üç yılda vaatleri ile icraatları arasında çelişkiler manzumesi oluşturan yönetim tarzı Fransa halkının nazarında zamanla inandırıcılığını yitirmiş ve kredisini tüketme noktasına getirmiştir.
Macron'un bu çöküş süreci incelendiğinde gelinen nokta netleşmektedir:
· Akaryakıt zamlarını sokaklarda protesto eden Sarı Yeleklilerin ülke sathına yayılan protestoları polis şiddetiyle bastırılmaya çalışılması, Macron'un otoriter bir yönetim tarzı olarak algılanmıştır.
· Macron'un fosil yakıtlara karşı çıkan ekolojistlerin protestosunu alaycı bir tavırla küçümsemesi imajının çevreciden kalkınmacı reaksiyoniste değişmesine sebep olmuştur.
· Macron'un gazeteci ve gençleri kamuoyu önünde hiddetli şekilde azarlayarak hadlerini bildirmeye kalkışması hoşgörüden ne kadar uzak olduğunun göstergesidir.
· Seçim kampanyasında özellikle Afrika kökenli seçmenlere bir sözü vardı Macron'un. İktidara geldiğinde Ruanda'da Hutular tarafından Tutsilerin soykırımına uğraması soncunda 800 bin insanın ölümünde Fransa'nın belgelenmiş suç ortaklığı hususunda Fransız arşivlerinin kamuoyu ile paylaşılması sözünü vermişti. Lakin Fransa'nın ulusal çıkarlarına zarar vermesi sebebiyle bu sözünü tutmadı. Macron için şeffaflığın bir sınırı olduğu bu kararıyla belgelenmiştir. Anlaşılan Macron Fransa'nın kanlı tarihiyle hesaplaşmayı rafa kaldırmıştır. Böylelikle Macron'un "Laiklik cinayet işlemez" söyleminin başka bir söylemi olan "Laiklik, birleşik Fransa'nın çimentosudur" ile birleştirildiğinde inandırıcılığını ve şeffaflığını Ruanda bağlamında yitirdiği görülmüştür. Jakoben Fransa Cumhuriyeti'ne hoş gelmiş bulunmaktayız.
· İslam dini ile alakalı son çıkışı ile Macron'un tutumunu İslamofobik olarak nitelemek abartı olmayacaktır. Bu haklı tanımlama Macron'un sadece İslam'ın yeniden yapılandırılmasına ve "aydınlanmacı bir İslam" anlayışının teşvik edileceğine dair sözlerinden kaynaklıdır. Nitekim Müslüman olmayan birinin, din üzerinden bir mühendislik yapmaya çalışması asla kabul edilebilir bir durum değildir.
Netice itibarıyla Emmanuel Macron 3 yıllık cumhurbaşkanlığı döneminde kendisine has bir yönetim tarzıyla esaslı bir duruş sergileyememiştir. Matruşka metaforunda olduğu gibi kılıktan kılığa bürünüp tekleyen çömez bir lider profilini yansıtmaktadır. Her farklı kılığa bürünüşünde de seçmenin nazarında küçülmüştür; tıpkı Matruşka oyuncağı gibi.
[Sabah, 5 Aralık 2020].
