Suriye krizi zaten yeterince karmaşık ve yerel aktörler üstü bir savaş değilmiş gibi şimdi bir de Rusya'nın Suriye'deki askeri varlığını artırdığı konuşuluyor. Varlığın artırılmasındaki kasıt zaten mevcut olan Rus danışmanların sayısındaki artış değil, Rusya'nın duyumlara göre Şam çevresinde ve/veya sahil hattında nokta hâkimiyetine girdiği, İran gibi Rus hâkimiyetinde olacak askeri üsler kurma çabasında olduğudur. Bu doğrultuda Rusya'nın Suriye'ye askeri personel, zırhlı personel taşıyıcıları gönderdiği ve rejime olan silah akışını hızlandırdığı ifade ediliyor. Rusya gerçekten de Suriye'de daha önce başvurmadığı bir stratejiyi hayata mı sokuyor? Eğer doğruysa Rusya'nın amacı ne?
Haberler Rusların önce Şam etrafında bir personel yığınağı yapıp Esed'in kontrol ettiği bir hava üssünde konuşlandığı yönündeydi. Ardından Lazkiye'nin güneyinde Jable civarında Basil Esed havaalanı civarında Rus yoğunlaşmasının görüldüğü haberleri geldi. Amerikalılar endişe verici gelişmeler olduğunu söylerken, Ruslar onaylayıcı veya inkâr edici bir açıklama yapmadılar. Suriye'yle mevcut askeri anlaşmaların hükümlerinin yerine getirildiğini fakat uzman ve danışmanlar dışında bir askeri varlığın artırılmaya çalışıldığı yönündeki haberlerin gerçeği yansıtmadığını söyledi. Benzer bir inkâr Esed rejiminden de geldi ve Rusların bu tarz bir çaba içerisinde olmadığını söylerken satır aralarında "keşke olsalar" mesajlarını verdiler.
Son gelişmelerden bağımsız olarak Ruslar, Lazkiye ve Tartus limanlarında, Şam Uluslararası ve Basil Esed havaalanlarında, Hums'un merkezinde halihazırda askeri varlığa sahipler. İran işgalciliği seviyesine varmasa da Ruslar büyük siyasi ve askeri yatırım yaptığı Suriye'de etkinliklerini devam ettirmeye çalışıyorlar. 1000 civarında yeni askerle bu durum kökten değişmez elbet fakat Rusya'nın danışmanlar dışında asker göndermesi herhalükarda elini hem askeri hem de siyasi olarak güçlendirecektir. Peki ne için?
Bir olasılık, bölünme senaryosu gerçekleşirse sahil hattında "Esed devleti" üzerindeki nüfuzunu takviye etme çabasıdır. Rusya'nın sahil hattındaki yoğunlaşması, Akdeniz jeopolitiğiyle de yakından ilgili. Diğer bir olasılık, İran'ın Suriye'deki orantısız varlığından rahatsızlık duyan Rusya'nın bunu dengelemeye çalışması. Rusya tüm yatırımlarına rağmen Esed rejimi üzerindeki nüfuzunun İran'dan az olmasından rahatsız. Ya da artık Rusya ile özdeşleşen De Mistura'nın siyasi çözüm planının gerçekleşmesi için elindeki kozları artan askeri varlığıyla güçlendirmek istiyor. Yani askeri şovla müzakere masasında elini güçlendirmenin peşinde. Son olarak ise Suriye'de artan askeri varlığı üzerinden Batı'ya karşı Ukrayna gibi konulardaki pozisyonunu güçlendirme amacında. Suriye'de sıkıştırıp Ukrayna'da rahatlamaya çalışıyor.
Ruslar bu olasılıkların birkaçını aynı zamanda hedefliyor da olabilir. Eğer doğruysa bu hamleyle Rusya, İran dışında hiçbir devletin yapmadığını yaparak asker göndermek suretiyle sahada ben de varım diyecek. Sahada askeri olarak bulunanların nüfuz kazandığını İran örneğinde gördük. Rusya İran'la aynı ölçekte olmasa da daha noktasal ve stratejik düşünerek hareket ediyor gibi görünüyor. Yine eğer doğruysa bu hamleyi güvenli bölgeye karşı atılmış bir karşı hamle olarak da okumak mümkün. Çünkü Rusların Suriye'de askeri varlık teşkil etmesi, güvenli bölge gibi oyun değiştirici bir hamle olur.
[Akşam, 21 Eylül 2015]
