Almanya, Ukrayna savaşının Rusya için uzun sürüp Putin’in zayıflamasının mı yoksa savaşın kısa sürüp Rusya’ya karşı yaptırımların gevşetilmesinin mi kendisi için daha iyi olacağı ikilemiyle karşı karşıya.

Montrö Boğazlar Sözleşmesi’nin getirdiği Boğazlardan geçiş rejiminin nitelikleri nelerdir? Rusya ve Ukrayna arasında devam eden savaş esnasında savaş gemilerini Boğazlardan geçirmeleri hukuken mümkün müdür? Ukrayna’ya yardıma gelebilecek başka devletlerin savaş gemilerinin Boğazlardan geçişine izin verilmeli midir? Türkiye’nin Montrö Boğazlar Sözleşmesi’ne ilişkin tutumu nasıl değerlendirilebilir?

Meşru ve bağımsız bir devlet olarak ortaya çıkmış Ukrayna'nın ülkesinin önce Kırım şimdi de birçok parçası Rusya'nın müdahalelerine hatta işgaline konu olmaktadır.

Birinci Dünya Savaşı öncesi, Avrupalı devletler kısır bir döngü içinde kaynaklarını ve enerjilerini güvenlik ikilemine feda ederlerken ABD'nin Avrupa içi mücadelelerden uzak duran izolasyoncu politikası ile kendi içinde kaynak ve güç maksimizasyonu, onu savaş sonrasında dünyanın başat gücü konumuna yerleştirmiştir. Benzer bir senaryo, önümüzdeki on yıllar içerisinde bu defa Çin için çalışabilir. Eğer şahitlik ettiğimiz süreç gerçekten böyle bir süreçse, Çin'in zaten herhangi bir özeleştiri içerisinde olmasına gerek yok demektir.

Putin'in fikirleri ile birlikte düşünüldüğünde Rusya'nın Ukrayna'ya saldırısının uluslararası sistemin geleceği açısından bir dönüm noktası olma ihtimali bulunuyor. Rus saldırısı şimdiden, '2. Dünya Savaşı'ndan bu yana Avrupa'daki en büyük kara savaşı' olarak niteleniyor.

Rusya Ukrayna savaşı 2. gününde şiddetlenerek sürerken Rusya'nın başlattığı saldırıya dair soru işaretleri de çoğalmaya devam ediyor. Dün sabah Rusya'nın Ukrayna'nın doğusuna girmesiyle başlayan işgalden peş peşe üzücü haberler ve görüntüler geliyor. Peki bu savaşta Rusya'nın asıl hedefi ne? Türkiye'nin pozisyonu ne olacak? SETA Kıdemli Araçtırmacısı ve Uludağ Üniversitesi Öğretim Üyesi Ferhat Pirinççi, Rusya Ukrayna savaşına ilişkin son durum ile ilgili çarpıcı analizlerde bulundu. İşte ayrıntılar...

Rusya Ukrayna krizi, geçtiğimiz akşam Rusya lideri Putin'in Donetsk ve Luhansk'ı tanıyacağını açıklamasının ardından kritik bir noktaya gelmiş durumda. Putin'in açıklamaları sonrası Türkiye, Batı ve ABD'den kınamalar gelirken; Almanya ve ABD dün yaptırım kararlarını açıkladı. Rusya ise geri adım atmayacağının altını çizdi. Bunun yanı sıra Donbas gerilimini azaltma iddiasıyla 'Barış Güçleri' sözde bağımsız Ukrayna şehirlerine tanklarla girmeye başladı. 'Rusya Ukrayna savaşı çıkacak mı?' sorusu daha da şiddetlenirken, SETA Dış Politika Araştırmaları Direktörü Prof. Dr. Murat Yeşiltaş genel durumu değerlendirdi. Rus lider Putin'in değindiği 3 önemli noktadan bahseden Yeşiltaş, '3. Dünya Savaşı Başlar mı?' sorusuna da yanıt verdi. Prof. Dr. Yeşiltaş, ayrıca yaşananlar karşısında Türkiye'nin durumuyla ilgili de yorumlarda bulundu.

Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, üyeliğinin 70'inci yılında Türkiye'nin NATO'nun vazgeçilmez üyesi olduğunu, sağlam ve güçlü bir üyesi olmaya devam edeceğini söyledi.

Rusya her halükarda yeni bir hamlede bulunmak durumunda. Zira Ukrayna sınırına yığdığı 150 binden fazla askeri ilelebet orada konuşlandıramayacağı gibi ABD ve NATO'dan talep ettiği maksimalist güvenlik garantilerinin reddedildiği gerçeği var.

Putin, ABD ve NATO ile geriliminde kendine stratejik bir alan açtı. Bununla birlikte Çin, Rusya'nın Avrupa'daki güvenlik kaygılarına somut destek verebilecek bir noktada değil. Ve Putin'in Ukrayna krizinde Türkiye'nin arabuluculuğu dahil yeni arayışlara ihtiyacı var.

Putin'in ABD'nin Ukrayna politikasının Rusya'yı nereye sürükleyebileceği hususunda netleşmesi yeterli. Eğer Ukrayna krizinin yeni aşamasına geçiyorsak Erdoğan'ın Ukrayna ve Putin'in Türkiye ziyaretleri gerilimi düşüren bir süreci başlatabilir. NATO üyesi Türkiye'nin arabuluculuğunu kabul ederek Putin, Batı ittifakına yeni mesajlar verebilir.

2021’de Rusya’nın Ukrayna sınır bölgesine yapmaya başladığı askeri yığınak sonrasında yeniden alevlenen Rusya-Ukrayna krizindeki “medya savaşları” aslında 2014’te Ukrayna’da gerçekleşen “Meydan olaylarına” kadar dayanıyor. Rusya, Ukrayna ve Batı basını, bu olaylar sırasında farklı derecelerde de olsa propaganda ve enformasyon savaşıyla suçlandı.

Ukrayna’nın NATO üyeliği ve toprak bütünlüğü ile ilgili NATO-Rusya gerginliğinin yaşandığı bu dönemde, NATO önemli bir test sürecinden geçiyor. Rusya’ya taviz verilmesi hem İttifak’ın itibarını zedeleyecek hem de Doğu Avrupa ülkeleri NATO’ya katkılarını sorgulayabilecek. Mevcut resim NATO’nun müteakip tehdit ortamını öngörmeden ilgi alanını Avrupa coğrafyasıyla sınırlı tutmasının bir sonucu.

Rusya-Ukrayna gerilimi, Avrupalı aktörler arasındaki fikir ayrılıkları ve dağınıklıkları yeniden görünür hale getirdi. Normal dönemlerde fazla önemsenmeyen bu dağınıklık, Covid-19 ile mücadele ve Rusya-Ukrayna gerilimi gibi büyük çaplı krizlerde daha belirgin bir hal alıyor. Avrupalı liderler özellikle mali boyutlu meselelerde ve güvenliğini ikinci derecede ilgilendiren konularda geç de olsa çözüm üretebiliyorlar. Askeri gerilimler ise Avrupalı ülkelerin en hazırlıksız olduğu sınamalar.

Donbas civarındaki Rus ayrılıkçıların durumunu bahane ederek sınıra 130 bine yakın asker yığan ve Belarus’ta da askeri tatbikatlara başlayan Moskova, Batı’ya karşı el yükselterek Kiev’in Rus etkisinde kalmasını garantilemeye çalışıyor. Putin, Batı’nın Kırım’ın ilhakında olduğu gibi diplomatik protestolar ve etkisiz yaptırımlar uygulamaktan öteye geçemeyeceğini ve Ukrayna ve Gürcistan’ın Rus etkisinde kalmasını bir şekilde kabulleneceğini hesaplıyor.