Türkiye siyasi kültürü içinde otoriter modernleşme çizgisi, yıllar yılı CHP ve bürokratik oligarşi tarafından temsil edildi. Devlet merkezli, tepeden inmeci, halka rağmen yürütülen modernleşme programı laikçi, Türkçü ve Kemalist radikaller tarafından hayata geçirildi. Bu modernleşme programı, yürürlüğe sokulduğu ilk günlerden itibaren toplumsal alanda çeşitli meydan okumalarla karşı karşıya kaldı. Yeni devletin, yeni ve homojen bir ulus inşasına dayalı egemenlik siyaseti, yıllar yılı bu meydan okumalarla yüzleşti. Bu süreçte son derece sert yöntemler kullandı. Açık ve gizli şiddet kullanmaktan çekinmedi. Yeri geldiğinde şehir bombalayarak, yeri geldiğinde faili meçhul cinayetlere aracılık yaparak, yeri geldiğinde köy boşaltarak, yeri geldiğinde toplumun bir kesimini diğer bir kesimine karşı harekete geçirerek yaptı bunu.

Yenişafak'a konuşan SETA Ankara Hukuk ve İnsan Hakları Araştırmaları Direktörü Yılmaz Ensaroğlu, Çözüm Süreci'nde gelinen noktayı ve yaşanan hareketliliği değerlendirdi. Ensaroğlu, “Bütün yükü sadece hükümete veya HDP'ye yıkıp kenara çekilemeyiz. Herkese büyük görevler düşüyor.” dedi.

Çözüm Süreci'nin neden başladığı ile ilgili yapılan analizlerin birçoğu hâlâ geçerliliğini koruyor: Çatışmalı dönemin her iki taraf için de sürdürülemez oluşu, Irak ve Suriye özelinde Ortadoğu'nun müphem geleceği ve Türkiye'nin bölgesel ve küresel ölçekli bir aktör olma yolunda ilerlerken dış politikadan ekonomiye her alanda Kürt meselesinin çözümsüzlüğüne hapsolması süreci başlatan nesnel koşullar olarak yerinde duruyor. Sürecin politik ekonomisi olarak da okunabilecek bu hesapların her birisini sürecin neden devam etmesi gerektiğinin de altına rahatlıkla yazabiliriz.

6-8 Ekim olaylarının ardından çözüm süreciyle ilgili tüm taraflar hafıza tazeledi. Aktörler, fonksiyonel aktörler, söylemler, muhatap kitlelerin iknasındaki kriz alanları ve çözüm sürecinin hangi durumlarda başarıya ulaşabileceği yeniden gözden geçirildi. Bu anlamda taraflarda, krizin çok büyük maliyeti de göz önüne alındığında, bundan sonraki süreç için tekrar benzerlerinin yaşanmaması için daha dikkatli olunması gerektiği yönünde en azından bir ihtiyat hali oluştu. Bu anlamda, bu yazı yazıldığı sırada Diyarbakır merkezli sivil toplum kuruluşları ile yapılan görüşmelerde de öncelikle vurgulanan hususlar bu minval üzerineydi. Ancak çözüm sürecinin bundan sonra büyük krizler ve meydan okumalarla karşılaşmadan ilerleyebilmesi için aktörlerin ve fonksiyonel aktörlerin yeniden çözüm sürecinin başladığı ilk dönemdeki tartışmaları tekrar hatırlamaları ve gelinen süreçte her iki taraf için kazanımların ne olduğunun daha çok dile getirilmesi hayati derecede önemlidir. Böyle bir muhasebe yapıldığında tarafların çözüm sürecinin başarısı için ortaya koydukları çaba daha net ortaya çıkmış olur. Çünkü sorunun karmaşıklığının, tartışmalı yönünün ve bölgeselliğinin yanında uluslararası boyutunun da bu dönemde gittikçe artması, krizi derinleştiren ve tarafların hareket kabiliyetlerini kısıtlayan bir potansiyel üretebilmektedir.

Yılmaz Ensaroğlu, 6-8 Ekim olaylarının Kürt kamuoyunda açtığı yara ve HDP tabanında neden olduğu ciddi rahatsızlıklar sebebiyle Kürt siyasal hareketinin bir muhasebe içerisine girdiğini belirtti.

Toplumun bir bütün olarak Çözüm Süreci'nin getirdiği rahatlığı sevdiğinin altını çizen SETA analisti Medaim Yanık, toplumun, sürecin işleyişine ilişkin merak duygularının karşılanmasının fiziksel alanın yönetimi kadar önemli olduğuna dikkat çekti.

SETA analisti Can Acun, Kobani'de yaşananlar sonrası Türkiye'de düzenlenen sokak gösterileriyle etnik Kürt milliyetçiliğinin tekrar mobilize edilmeye çalışıldığını belirtti.

Yılmaz Ensaroğlu, kamuoyunun PKK'nın tekrar silahlı eylemlere karışmayacağı konusunda teminata ihtiyaç duyduğunu belirtti.

Fahrettin Altun, Kürt meselesi konuşulurken sadece Kürtlere verilmesi gereken hakların değil, Kürt siyasetinin çoğulculaşması gerekliliğinin de konuşulması gerektiğinin altını çizdi.

Burhanettin Duran, Çözüm Süreci'nin seyrine ilişkin değerlendirmelerde bulundu.

Fahrettin Altun, Çözüm Süreci'ni iki kategoriye ayırarak bunların Barış Süreci ve Egemenlik Mücadelesi olduğunu belirtti.

Çözüm süreci nihayete ulaşırsa sadece Türkiye'deki Kürt sorunu değil aynı zamanda Kürtlerin kendi aralarında öne çıkan çatlaklar da büyük ölçüde kapanabilir.

Çözüm Süreci'nin usul ve yöntemleri noktasında uzlaşı sağlanmasının önemli olduğunun altını çizen Yılmaz Ensaroğlu, “Eğer siz usulde mutabık kalmamış iseniz, esasta anlaşmaya varsanız bile usule dair yapılacak hatalar esası ortadan kaldırabilir ya da çok ciddi ölçüde tehlikeye sokabilirdi.” dedi.

Talip Küçükcan, seküler iktidarların masaya dahi getiremediği pek çok siyasi konuda, AK Parti iktidarının somut adımlar attığının altını çizdi.

Eğer bugün uzun yılların inkar ve ret politikaları toplumsal bir kopuşa neden olmadıysa bilinmelidir ki bu Anadolu irfanı sayesinde olmuştur.

30 yılı aşkın bir süredir devam eden Kürt meselesinin Türkiye'ye yüklediği ağır siyasi ve sosyal maliyetinin yanısıra bir de ekonomik yükü olmuştur.