2008'in Küresel Finansal Krizi ve 2020'nin pandemi döneminden farklı olarak, 2022'nin bu yeni konjonktüründe, enflasyonist etki yaratmadan ekonomileri destekleme imkânı da kalmadı. Piyasa müdahaleleri sırasında, enflasyon ile büyüme arasında bir tercih arasında kalınmaktadır.

Macron'un hataları Le Pen'i başkan yapabilirdi. Ancak başörtüsü hamlesi, Müslüman seçmenin istemeyerek pazar günü Macron'a oy vermesine ve belki de Le Pen'in başkanlık hayallerinin yok olmasına neden olacak.

Birinci Macron döneminde tatbik edilen İslam karşıtı uygulamalardan hareketle ikinci Macron döneminde önceki kararların devam ettirilmesi ve bunlara yenilerinin eklenmesi bekleniyor. Bu da önümüzdeki süreci Müslüman toplum açısından ne yazık ki karamsar hale getiriyor.

Küresel ekonomide stagflasyon beklentileri 2008'den bu yana en yüksek seviyede.

ABD ve AB başta olmak üzere birçok aktörü etkisi altına alan ekonomik resesyon istihdam piyasası üzerinde tehdit oluşturuyor. Enflasyon henüz kontrol altına alınamazken ekonomik büyümenin negatife dönmesi çift taraflı bir krize ülkeleri maruz bırakabilir.

Çoğunluğu Hindistan’ı çevreleyen düşük ve orta gelirli Güney Asya ülkeleri, bugün, yüksek borç yükleri, artan borçlanma maliyetleri, yüksek enflasyon oranları ve azalan rezerv sorunlarıyla baş etmek için yardım arayışında.

Türkiye'yi 2023 sonrasına taşıma konusunda muhalefetin kendisini 'alternatif' olarak sunamaması olgusu gücünü koruyor.. 6’lı masanın asıl meydan okuması dağılma riski değil, vasatlıktan kurtulamamak olabilir. Cumhurbaşkanı Erdoğan’a karşı konumlanmaları ve parlamenter sisteme geçişi istemeleri seçmen nezdinde heyecan uyandırmıyor.

Türkiye gibi yeniden iddialı oyuncuların başarısını zaman içinde değerlendirmek gerekecek. Ancak, merkez ülkelerin karşılıksız bastıkları paralarla ve borç sopası ile oluşturdukları düzen özünde sorgulanmaya başlandı.

Türkiye'de, herkesi ev sahibi yapana dek sürecek ciddi bir sosyal konut çalışmaları sürecine girilmiş görünmektedir.

IMF, Dünya Bankası ve Dünya Ticaret Örgütü gibi uluslararası kurumlar dünya savaşı sonrası ABD öncülüğünde kuruldu ve küresel ekonominin önemli birer parçası haline getirildi. IMF ekonomik krizlere acil müdahale görevini alırken liberal piyasa şartlarını gözetti. ABD’nin izni olmadan kurtarma paketleri devreye alınmazken, Dünya Bankası ülkelerin fiziksel altyapılarını iyileştirmek için kredi verdi. Dünya Ticaret Örgütü’nün öncülü GATT sistemi ise küresel ticaretin Batılı ülkelerin hegemonyası altında sürdürülmesine yardımcı oldu.

Credit Suisse ve Deutsche Bank gibi büyük bankalar ile ilgili son dönem gelişmeleri, 2008 Eylül'ünün kara haftasındaki Lehman Brothers'ın batış tecrübesine benzetiliyor. Ancak, bu bankalar ile ilgili bugün konuşulan sorunlar, henüz Lehman'ın batışı sürecindeki gibi ağır bir gidişata işaret etmiyor. Dolayısıyla da örneğin henüz 2008 krizi gibi ciddi boyutta bir bankacılık krizi yok ortada, ancak süreç oraya doğru da gidebilir. Dikkatli hareket etmekte fayda var. İhtimali düşük ama olası maliyeti çok yüksek tail (kuyruk) risklere dikkat etmeli.

Küresel ödemelerde dominyonu güçlü bir yapıda olan dolara rağmen pek çok ülke yerel paraların kullanımı için adımlar atmaktadır.

Girişimcilik atılımları hem risk hem de kar demek olabiliyor. Fakat bu adımları atmak maddi destek olmadığı zaman güç hale geliyor. Ticaret Bakanlığı başta teknoloji transferi olmak üzere yurt dışı marka alımına 45 milyona kadar destek sağlıyor. Böylelikle rekabet gücünün artırılması, pazarlara erişim ve ihracata ivme kazandırılması hedefleniyor.

Dijital paraların, paranın geleceği olacağından şüphe yok. Nakitsiz toplum (İsveç örneği) ve dijital toplum (Estonya örneği) gibi uygulamaları da pekiştirecek. Ancak, bu dijital paraların, daha adil bir gelir ve servet dağılımı, daha adil bir dünyanın inşası sürecine katkısı olacak mı orası henüz net değil.

TEM, sağlam ekonomik temeller, güçlü altyapı, eğitimli ve genç yüksek beşerî sermayesi ile Türkiye'nin ihtiyaç duyduğu bir vizyonu ifade amaçlıyor görünüyor. Son bir yıllık bu performansın üzerine yeni yılda da makro-finansal istikrarda sağlanacak başarı, cari fazla ve sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşılması açısından önem arz etmektedir.

Türkiye, Asya, Avrupa ve Afrika'nın kritik kesişim noktasında yeni bir yüksek teknoloji, orta ve üst teknoloji merkezi olarak konumlanabilir. Yüksek teknoloji üretim merkezine dönüşebilir. Bu noktada da blokzinciri gibi yeni teknolojilerdeki stratejik avantajın iyi değerlendirilmesi önemlidir.

Orta gelirliye yönelik yeni konut finansman programı, konut piyasasına yönelik (çok da ihtiyaç duyulan) destekleyici adımların yeni bir halkası olarak not edilmeli. Bu desteklerin bir son olmayacağı kesin. Ancak, yine de bu defaki adım daha uzun ömürlü bir finansman programı olacak gibidir.