İran Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde katılım oranlarının gitgide düşmesi ne anlama geliyor? Yeni Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan’ın izleyeceği muhtemel politikalar nelerdir? Yeni cumhurbaşkanı hangi vaatlerde bulunuyor ve bunların ne ölçüde uygulanabilir olduğu söylenebilir?

İran'da 14. dönem cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ikinci ve son turu 5 Temmuz'da gerçekleştirildi. Reformist aday Mesud Pezeşkiyan, rakibine yaklaşık 3 milyon oy fark atarak İran'ın yeni cumhurbaşkanı seçildi. İlk turda yüzde 50 oy oranını hiçbir adayın geçememesi üzerine en çok oyu alan iki aday, radikal muhafazakar Said Celili ve reformist Mesud Pezeşkiyan ikinci tura kalmışlardı. İlk turda Pezeşkiyan 10,4 milyon oy ile birinci, Celili ise 9,5 milyon oyla ikinci sırada yarışı tamamlamıştı. Katılımın yüzde 40 ile oldukça düşük olduğu ilk turun sonucunda İran'ın yeni cumhurbaşkanının kim olacağı sorusu, bir dizi farklı değişken ışığında tahmin edilmeye çalışıldı.

İran Cumhurbaşkanlığı Seçimleri

19 Mayıs 2024'te İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile iki ülke sınır hattını oluşturan Aras Nehri üzerinde inşa edilen Kız Kalesi ve Hudaferin barajların açılışından dönerken geçirdiği helikopter kazası sonucunda hayatını kaybetmişti. Bu hadiseyle birlikte İran Cumhurbaşkanı seçimleri bir kez daha dünya gündemine oturdu. Zira cumhurbaşkanı seçimleri dünyaya açılmaya çalışan "reformcu" ve bu tür açılımlara sıcak bakmayan "muhafazakar" cenahlar arasında gerçekleşen politik hesaplaşma alanına dönmüş durumdadır. Bu nedenle İran Cumhurbaşkanlık seçimleri yurt içinde tartışıldığı gibi dünya gündeminde de tartışmalara neden oldu.

İran halkı 28 Haziran'da 14. kez cumhurbaşkanını belirlemek üzere sandığa gitmeye hazırlanıyor. Geçtiğimiz günlerde ülkenin en güçlü siyasal organlarından Anayasayı Koruyucular Konseyi, 80 aday adayından altısına cumhurbaşkanlığı adaylığı vizesi verdi. Adaylardan beşi muhafazakar biri ise reformist olarak sınıflandırılsa da aslında bu sınıflandırmanın gözden kaçırdığı önemli detaylar bulunmakta. Bu detayların seçmen tercihini kuvvetli bir şekilde etkileme ihtimali de bir hayli yüksek.

İran’ın 13. dönem Cumhurbaşkanlığı seçimini kazanarak ülkenin 8. cumhurbaşkanı olan İbrahim Reisi’nin helikopter kazasında hayatını kaybetmesinin ardından 28 Haziran’da ülke yeni cumhurbaşkanını seçecek. Cumhurbaşkanlığı seçimi için 30 Mayıs’ta başlayan beş günlük aday adayı başvurularının ardından Anayasayı Koruyucular Konseyi başvuran 80 kişiye yönelik başlattığı incelemeyi tamamladı. İran İçişleri Bakanlığının açıklamasında mevcut Meclis Başkanı Muhammed Bakır Galibaf, eski Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Genel Sekreteri Said Celili, Tahran Belediye Başkanı Ali Rıza Zakani, Şehit ve Gaziler Vakfı Başkanı Emir Hüseyin Kadızade Haşimi, eski İçişleri ve Adalet Bakanı Mustafa Purmuhammedi ile Reformist Tebriz Milletvekili Mesut Pezeşkiyan’ın cumhurbaşkanı adaylıklarının kabul edildiği duyuruldu.

Reisi Sonrası İran Siyaseti