2024 yılı İran için pek parlak geçmedi. Pek çok kayıp yaşadı. Cumhurbaşkanı Reisi ve Dışişleri Bakanı Abdullahiyan, şok bir helikopter kazası sonucu öldüler. İsrail defalarca İran içinde ve dışında İranlı komutanları ve İran'a ait askeri ve diplomatik tesisleri hedef aldı. İran'ın sözde "direniş ekseni"nin en önemli parçası Hizbullah'ın lideri Nasrallah, İsrail tarafından öldürüldü. İran'ın iç savaşın başından bu yana her türlü desteği verdiği Esed rejimi devrildi. İran, Suriye'yi kaybetti. Son olarak yılın son aylarında yaşanan enerji krizi, gündelik hayattan sanayi üretimine her alanı derinden etkiledi ve etkilemeye devam ediyor.
Devamı
Yeni Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan'ın Meclise sunduğu ve "ulusal birlik hükümeti" adını verdiği kabine, 21 Ağustos'ta firesiz bir şekilde onay aldı. Bu gelişme bir bakımdan şaşırtıcıydı, zira milletvekillerinin kahir ekseriyeti muhafazakar cepheye mensuptu ve reformist Pezeşkiyan'ın önerdiği bakan adayları arasında ciddi kan uyuşmazlığı yaşadıkları figürler bulunuyordu.
Devamı
İran bir kez daha İsrail'in provokatif suikastları karşısında zor bir ikilem ile karşı karşıya: Misilleme yapmak ya da yapmamak. Aslında İran her durumda bir misilleme yapacak. Bir diğer ifadeyle misillemede bulunduğunu söyleyecek. Ancak bunun görünen ve görünmeyen kısımları tartışmalı olacak.
7 Ekim’den itibaren Gazze’de süregelen çatışmalarda İsrail’in operasyonel kabiliyetlerini kullanarak benzeri saldırıları sıklıkla tatbik ettiği görülmekte. Bu çerçevede bölgesel ve uluslararası aktörlerden muhtemel tepkilerini, Hamas liderliğinin ve Filistin siyasetinin söz konusu suikastın ardından nasıl bir yön kazanacağını ve İsrail-Gazze savaşının olası seyrini konunun uzmanları değerlendirdi.
Mesud Pezeşkiyan, yıllardır süren İran siyasetinin tek renkliliğini dengelemek üzere heyecanlı bir seçimin ardından yüzde 54 oyla seçildi. Seçim süreci ve sonuçlar Pezeşkiyan'dan beklentileri anlamak için önemli. Pezeşkiyan için oy atanlar, değişim isteyenler ve radikal muhafazakar bir siyaseti istemeyenler olarak ikiye ayrılabilir. İlk kısımda reformistler, ılımlılar ve etnik ve mezhepsel azınlıklar yer alırken, ikinci kısımda ise geleneksek muhafazakarlar yer alıyor. İki kesimin de bir takım ortak beklentilere sahip olduğu ve bunların karşılığını Pezeşkiyan'ın söylemlerinde buldukları söylenebilir.
İran'da 14. dönem cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ikinci ve son turu 5 Temmuz'da gerçekleştirildi. Reformist aday Mesud Pezeşkiyan, rakibine yaklaşık 3 milyon oy fark atarak İran'ın yeni cumhurbaşkanı seçildi. İlk turda yüzde 50 oy oranını hiçbir adayın geçememesi üzerine en çok oyu alan iki aday, radikal muhafazakar Said Celili ve reformist Mesud Pezeşkiyan ikinci tura kalmışlardı. İlk turda Pezeşkiyan 10,4 milyon oy ile birinci, Celili ise 9,5 milyon oyla ikinci sırada yarışı tamamlamıştı. Katılımın yüzde 40 ile oldukça düşük olduğu ilk turun sonucunda İran'ın yeni cumhurbaşkanının kim olacağı sorusu, bir dizi farklı değişken ışığında tahmin edilmeye çalışıldı.
Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı (SETA) bünyesinde hazırlanan Kriter dergisinin 91. sayısı raflarda yerini aldı.
Devamı
Reisi’nin ziyareti Türkiye-İran ilişkileri açısından nasıl bir siyasi bağlamda gerçekleşti? Ziyaret kapsamında hangi konular ele alındı? Bu ziyaretin taraflar açısından önemi nedir? Karşılıklı açıklamalar nasıl bir sonucu işaret ediyor? İki ülke ilişkileri önümüzdeki dönemde nasıl şekillenecektir?
İran’daki protestoların arkasında yatan sebepleri, protestocuların taleplerini, Tahran yönetiminin tavrını, protestoların muhtemel geleceğini ve bu ülkeye etkilerini Türkiye’nin ve dünyanın önde gelen İran uzmanlarından değerlendirmelerini istedik. Uzmanlar Cevaplıyor çalışmasının bu bölümünde İran uzmanlarının bu konudaki değerlendirmelerini sunuyoruz.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın İran ziyaretinin amaçları nelerdir? Ziyaretin önemine ve sonucuna dair neler söylenebilir? Türkiye-İran ilişkilerinde güncel konu başlıkları nelerdir? İran, Türkiye’nin Suriye operasyonuna nasıl bakıyor? Türkiye-İran ilişkilerini yakın gelecekte neler bekliyor?