Insight Turkey'in “Yol Ayrımında Türkiye: 2023 Seçimi” başlıklı bu sayısının, Türkiye'de son dönemde siyaset gündemine yön veren bazı konuları ele alacağına inanıyor ve umut ediyoruz ve inanıyoruz ki, konuyla ilgili ortaya atılan anlayışlı ve teşvik edici tartışmalar okuyucularımıza faydalı olacaktır.

ABD’nin Çin casus balonunu düşürmesini doğrudan eleştiren, Rusya’ya yakınlaşarak askeri yardım aşamasına gelen, Tayvan’a silah satışına karşı sert dil kullanan, Xi’nin 3. döneminde orduyu ‘çelikten bir duvar’ haline getirme sözü veren bir Çin var karşımızda. Ukrayna barış planı önerisinden iki hafta sonra Suudi Arabistan ve İran gibi karşıt güçleri bir araya getiren bir Çin. ABD’nin Ortadoğu’dan çekilmesini fırsata çevirmeye çalışan ancak bölge dengelerini iyi anladığı da şüpheli olan bir Çin. Karşısında ise Ortadoğu’da maliyet azaltmak isteyen ancak Çin’in bölge liderliği iddiasıyla mücadelenin de kaçınılmaz olduğunun farkında olan bir ABD.

İran İslam Cumhuriyeti ve Suudi Arabistan Krallığı, yedi senelik bir aradan sonra diplomatik ilişkilerini restore etme kararı aldılar.

Amerikan Enerji Bakanlığı’nın basına yansıyan yeni değerlendirmesi, Covid-19 virüsünün ‘laboratuvardan sızmış’ olabileceği yönünde. Bu değerlendirme ‘düşük güven seviyesinde’ olmasına rağmen istihbarat birimleri ve bilim insanlarının ortak kanaatinden ayrışıyor. Devlet kurumlarının genel kanaatinden farklı olarak FBI Direktörü Christopher Wray, ‘FBI epey bir zamandır pandeminin kaynağının büyük bir ihtimalle potansiyel bir laboratuvar kazası olduğunu değerlendirmektedir’ sözleriyle Enerji Bakanlığı’nın değerlendirmesini desteklemiş oldu. Beyaz Saray ise devlet kurumları arasında bu konuda bir uzlaşı bulunmadığını belirtiyor. Buna rağmen Washington’un Çin’le ilgili şikayetler listesindeki pandeminin orijini meselesi tekrar gündeme gelerek Çin’e karşı yeni bir baskı unsuru oluşturuyor.

Pekin'in teknolojik kapasitesiyle rekabet bölge genelinde zor. ABD ve AB gibi küresel güçler de benzer bir sürece maruz kaldı ve Çin ile dış ticarette rekabet etmekte zorlandı. Sonuç itibariyle Afrika-Çin arasındaki ilişkiler adaletli değil ve her geçen gün Çin'in daha fazla yarar gördüğü kronik bir süreç oluşmuş durumda.

2013'te Yeni İpek Yolu Projesi'nin ilanıyla Çin-Arap dünyası arasındaki ilişkiler daha stratejik hale gelmiştir. Çin'den başlayıp Avrupa'ya uzanan projenin geçiş güzergâhında olan Arap dünyası mevcut girişimle 100 milyar doların üzerinde yatırım almıştır.

Yeni küresel-bölgesel jeopolitik dönüşümü ve riskleri 'hangi lider ile karşılayabileceğimiz' 2023 seçimlerinde seçmenin cevap arayacağı başat konulardan birisi olacak.

Bu rapor Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) bağlamındaki kurumsal gelişmeler ve üye devletler arasında örgütsel düzeydeki iş birliğine odaklanmaktan ziyade bunu dışlamayarak Türkiye’nin Türk devletleri ile geliştirdiği ikili ve çok taraflı siyasi ve ekonomik iş birliklerini irdelemektedir.

Hegemonyasını sürdürmeye çalışan ABD’ye karşı çok kutupluluğu savunan Çin ve Rusya’nın karşı karşıya geldikleri coğrafyalardan biri de Türk dünyasıdır. TDT, çatışma ve belirsizliğin arttığı bir süreçte Türk devletlerine uluslararası sistemin esas ve kurucu unsuru olma fırsatını sunan bir oluşumdur.

Son haftalarda Alman Şansölyesi Olaf Scholz ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron arasında Avrupa enerji krizinin üstesinden gelinmesi ve Avrupa savunmasının yetersizliğinin aşılması konularında büyük fikir ayrılıkları yaşanıyor. Bu farklılaşma iki ülkenin yükselen Çin ile başa çıkmak için en iyi yaklaşımın ne şekilde olması gerektiğine dair fikir ayrılıklarını da ortaya çıkarmıştır.

Uzay teknolojileri ve uzaya erişim imkanları askeri terminolojide bir devletin askeri gücünü daha da artıran kuvvet çarpanı olarak görülmektedir. Düşmana karşı güçlü savunma, yeni uzay silahları ve istihbarat anlamında her alana erişim imkanına sahip olunması bir ülkenin ordusunun daha güçlü olmasını sağlamaktadır. Bu rapor söz konusu hususları küresel trendleri göz önünde bulundurarak kapsamlı bir tarzda incelemektedir.

IMF, Dünya Bankası ve Dünya Ticaret Örgütü gibi uluslararası kurumlar dünya savaşı sonrası ABD öncülüğünde kuruldu ve küresel ekonominin önemli birer parçası haline getirildi. IMF ekonomik krizlere acil müdahale görevini alırken liberal piyasa şartlarını gözetti. ABD’nin izni olmadan kurtarma paketleri devreye alınmazken, Dünya Bankası ülkelerin fiziksel altyapılarını iyileştirmek için kredi verdi. Dünya Ticaret Örgütü’nün öncülü GATT sistemi ise küresel ticaretin Batılı ülkelerin hegemonyası altında sürdürülmesine yardımcı oldu.

Uygulanan dış ticaret politikasının getirisi olarak dünyanın en büyük döviz rezervlerine sahip ülkesi olan Çin enerji arz güvenliği için çeşitlendirme yoluna gitmiştir.

Siber uzayda faaliyet gösteren tüm sistemler için siber tehditler en önemli güvenlik sorununu oluşturmaktadır. Bu nedenle siber uzay faaliyetlerinin etkili bir şekilde gerçekleştirilmesi etkin bir siber tehdit tanımlamasına, tespitine, analizine ve tehdit seviyesinin/zarar riskinin düşürülmesine bağlıdır.

Rapor, küresel trendlere odaklanıp Türkiye’nin kabiliyetlerini analiz ederek elektronik harbin en önemli boyutlarına ışık tutmaktadır.

Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı (SETA) bünyesinde hazırlanan Kriter dergisinin 71. sayısı çıktı.

SETA Dış Politika Araştırmaları Direktörü Murat Yeşiltaş, Asya-Pasifik bölgesinde Tayvan merkezli yaşanan ABD-Çin gerilimi üzerine değerlendirmelerde bulundu.